Daemon: Thaàn saùng taïo, hoùa coâng, con taïo (thaàn thoaïi Hy laïp), thaàn haïng thöù; thaàn baûo trôï; quyû döõ, aùc thaàn (x. demon)
Daily bread: Löông thöïc (cuûa aên) haèng ngaøy
Dalai Lama: Ñaït lai Laït ma
Dalmatic: AÙo leã phoù teá
Dame: Baø (quyù baø)
Damnation: Ñoïa ñaøy hoûa nguïc, ñoïa hình, aùn traàm luaân; nguyeàn ruûa
Damned, the: Ñoïa nhaân, ng. bò ñoïa hình, xuoáng hoûa nguïc; ng. bò nguyeàn ruûa, chuùc döõ
Damocles, sword of: Thanh göôm cuûa Ñamoâcles: göôm keà coå, nguy hieåm ñang ñe doïa
Dance of Death, The: Böùc tranh «Vuõ khuùc thaàn cheát» (trình baøy caûnh thaàn cheát nhaûy muùa vôùi moät soá ngöôøi vaø daãn hoï ñi ñeán moà...)
Daniel: Ña-ni-en, Ñn
Darbyites: Phaùi J.N.Darby (1800-1882: moät giaùo phaùi Tin laønh quaù khích)
Dark: Toái taêm, ñen ngoøm; xaáu xa; u muoäi, ngu doát
d. ages: thôøi ñaïi taêm toái (tk 6-11)
d. continent: luïc ñòa da ñen (Chaâu Phi)
d. night of the senses: ñeâm toái giaùc quan
d. night of the soul: ñeâm toái taâm hoàn
Darkness: Boùng toái
prince of d.: ñaàu muïc toái taêm/haéc aùm, Satan
Darwinism: Thuyeát tieán hoùa cuûa Darwin
Data: Cöù/döõ lieäu, döõ kieän
Datary, apostolic: Bieân nieân phoøng; tieåu chöôûng aán toâng toøa
Date: Ngaøy thaùng, nieân hieäu
Dated: Cuõ kyõ, loãi thôøi
Dative: Taëng caùch
Daughter: Con gaùi, nöõ töû
d.-in-law: con daâu
d. of Sion: con gaùi/thieáu nöõ Sion
Daughters of Charity: Nöõ töû Baùc aùi
David: Ña-vít
Day: Ngaøy
d. Hours: nhaät tuïng
d. of atonement (Yom Kippur): ngaøy ñeàn toäi
d. of indiction: ngaøy ñaàu naêm phuïng vuï (Ñoâng phöông: 1 thaùnh 9)
d. of the Lord: Chuùa nhaät
Daysman: Ng laøm coâng nhaät
DD (Doctor of Divinity): Tieán só thaàn hoïc
Deacon(-ship): Phoù teá (chöùc)
permanent d.: ph. t. vónh vieãn
transitional d.: phoù teá chuyeån tieáp (ñang tieán ñeán chöùc LM)
Deaconess: Nöõ trôï teá/phoù teá
Dead (die): Cheát
d. language: töû ngöõ
d. letter: quy taéc/luaät khoaûn cheát (khoâng coøn hieäu löïc); böùc thö cheát (taïi böu ñieän vì khoâng coù ngöôøi nhaän vaø cuõng chaúng coù ñòa chæ ngöôøi göûi)
d. to onself: cheát ñoái vôùi chính mình
d. to the world: cheát ñoái vôùi theá gian
Dead Sea Scrolls: Caùc cuoän saùch Bieån Cheát
Deadly Sins: Baûy moái toäi ñaàu
Dean: LM quaûn haït, nieân tröôûng, toång LM; chuû nhieäm khoa, khoa tröôûng
Deanery: Haït (ñk 555)
Death: Söï cheát, thaàn cheát
second d.: cheát laàn thöù hai, cheát ñôøi ñôøi
Death of God Theology: Thaàn hoïc "TC cheát" (taïm döïa treân giaû thieát TC khoâng coù ñeå khai trieån caùc chuû ñeà thaàn hoïc)
De auxiliis: (Tranh luaän veà ôn (TC) hoä trôï
Deborah: Ñô-boâ-ra
Deca-: Thaäp, möôøi
Decade: Thaäp kyû, thieânnieân; chuïc möôøi kinh
Decalogue: Möôøi ñieàu raên, thaäp giôùi
Decapolis: Mieàn Thaäp Tænh
Decease(-d): Töø traàn, caùi cheát; ng. quaù coá, môùi qua ñôøi
Deceit: Giaû doái, löøa ñaûo
Deceitful: Doái traù, löøa ñaûo
Decency: Ñoan trang, teà chænh, tao nhaõ, lòch söï
Deci-: Phaàn möôøi (decilitre, decimetre, decibel...)
Decision: Giaûi quyeát, phaùn quyeát, quyeát ñònh
man of d.: ng. kieân quyeát
Valley of d.: Caùnh ñoàng phaùn xeùt ("Josaphat": Ge 3,2)
Declaration: Tuyeân boá; tuyeân caùo/ngoân
Declension: Bieán caùch (caùc töø, nhö trong tieáng Latinh chaúng haïn)
Decline: Töø choái; giaûm/sa suùt, suy taøn/suïp; ñoå doác; thoaùi traøo; bieán caùch
Decollation of St. John: Leã Thaùnh Gioan Taåy Giaû bò traûm quyeát (29-8)
De condigno: Ñuùng/phaûi leõ, hôïp lyù, thích/xöùng ñaùng
De congruo: Hôïp pheùp/tình, thích/xöùng hôïp
Deconstructionism: Hoïc thuyeát giaûi caáu, giaûi theå cô caáu
Decoration: Huaân/huy chöông; trang hoaøng
Christmas d.(s): trang hoaøng Giaùng Sinh
pontifical, papal d.: huy chöông Toøa Thaùnh
Decorum: Leã nghi, nghi thöùc, phong caùch giao teá, pheùp lòch söï
Decree: Saéc luaät, saéc leänh, nghò ñònh
Decretalist: Chuyeân vieân giaùo luaät
Decretals: Giaùo leänh taäp; boä giaùo leänh
false d.: giaùo leänh giaû
Decretist: Chuyeân vieân (veà boä) giaùo luaät Gratianoâ
Decretum Gratiani: Boä giaùo luaät Gratianoâ (tk 12)
Dedicate: Cung hieán, hieán daâng, coáng hieán; ñeà taëng
Dedication: Cung hieán (nhaø thôø)
Deduce: Suy luaän, suy dieãn, dieãn dòch
Deduction: Dieãn dòch, suy dieãn; khaáu tröø
Deductive: Coù tính caùch suy dieãn
d. logic: loâgíc suy dieãn
d. method: phöông phaùp suy dieãn
Deed: Haønh ñoäng/vi; kyø coâng /tích, thaønh tích; chöùng thö; kheá öôùc
De-eschatologize: Giaûi khöû caùnh chung tính (thay ñoåi caùch hieåu veà caùc thöïc taïi caùnh chung)
d.(-ed) theology: thaàn hoïc phi caùnh chung
De facto: Cöù thöïc, cöù söï, treân thöïc teá
Defamatory: Coù yù boâi nhoï, vu khoáng
Defame(-ation): Boâi nhoï (thanh danh), vu khoáng, phæ baùng, noùi xaáu
Default: Khieám dieän, khuyeát tòch, vaéng maët taïi toøa; thieáu/vôõ nôï; boû cuoäc; baát löïc, thieáu thoán
Defeatism: Thaùi ñoä/tinh thaàn chuû baïi
Defect: Thieáu soùt; khuyeát ñieåm; khuyeát taät
d. of form: thieáu theå thöùc
irregularity of d.: baát hôïp luaät vì khuyeát taät
Defection: Ñaøo nguõ; boû doøng; boû ñaïo, boäi giaùo
Defender: Ng.: baûo veä, bieän hoä, baøo chöõa
d. of the bond: baûo heä vieân (ñk 1432)
d. of the faith: ng. baûo veä ñöùc tin
De fide: Thuoäc: ñöùc tin, tín khoaûn
Defile(-ment): Laøm oâ ueá
Definite: Xaùc ñònh, chaéc chaén; minh baïch, roõ raøng
d. article: maïo töø haïn ñònh
Definition: Ñònh nghóa; xaùc/ minh ñònh
dogmatic d.: ñònh tín, minh ñònh tín lyù
Definitive: Cuoái cuøng, döùt khoaùt, chung quyeát
Definitors: Coá vaán toái cao (trong moät vaøi doøng tu)
Deflower: Phaù (laøm maát) trinh
Defrocking: Hoaøn tuïc; boû aùo tu só/thaày tu
Defunct: Quaù coá
Degradation: Giaùng chöùc, truaát quyeàn; suy bieán, thoaùi hoùa
Degrees: Möùc, ñoä, baäc, caáp
songs/Psalms of d.: ca khuùc leân ñeàn (Tv 120-134)
De-historize: Giaûi hoùa söû tính, phi söû hoùa (nhaát laø trong tröôøng hôïp Kinh Thaùnh ñeå öùng duïng caùc bieán coá, söï kieän... vaøo hieän taïi)
Dehumanize(-se): Phi nhaân hoùa, laøm maát nhaân tính
Deify(-ication): Thaàn hoùa
Deign: Duû loøng, ñoaùi nhìn, chieáu coá
Deipara: Meï Thieân Chuùa
Deisis: Kinh (phuïng vuï Byzantioâ); tranh veõ ÑK vôùi ÑM vaø thaùnh Gioan Taåy giaû
Deism: Höõu thaàn thuyeát; töï nhieân thaàn giaùo
Deity: Thaàn tính; Thöôïng Ñeá
De jure: Cöù luaät, theo luaät phaùp
Delator: Ng.: toá giaùc, caùo giaùc; maùch leûo; baùo caùo
Delectation: Khoaùi caûm; khoaùi traù, thuù vò
venereal d.: kh. caûm nhuïc duïc, daâm caûm
Delegate: Thuï/thöøa uyû, ñaëc uûy vieân; uyû thaùc, giao phoù
apostolic d.: khaâm söù Toøa thaùnh
episcopal d.: ñaïi dieän GM
d. power: quyeàn thöøa uyû
Delegation: Uyû quyeàn/ nhieäm; phaùi ñoaøn
general d.: uûy q. toång quaùt
Deliberate: Caân nhaéc, suy nghó chính chaén, thaûo luaän kyõ löôõng; coá tình, coá yù, chuû taâm
Deliberation: Suy tính, baøn ñònh, thaûo luaän, nghò quyeát
Deliberative: Coù tính caùch bieåu quyeát
Delict: Toäi phaïm
Delinquency: Phaïm phaùp
Deliver: Giaûi/cöùu thoaùt, giaûi cöùu, phoùng thích; trình baøy; caáp phaùt; giao/ñöa haøng (-hoùa)
Deliverance: giaûi cöùu/thoaùt, phoùng thích; caáp phaùt; tuyeân boá; tuyeân aùn
Delphic: Lôøi saám Ñelphi; bí hieåm, khoù hieåu
Deluge: Ñaïi hoàng thuûy
Delusion: AÛo töôûng, aûo aûnh, aûo giaùc; chöùng hoang töôûng, hoang loaïn taâm
d. of grandeur: hoang töôûng töï ñaïi
d.of persecution: hoang t. bò truy haïi
Demagogue(-ism): Ng./chính saùch mò daân
Demi-: Moät nöûa, aù, baùn
Demigod: AÙ thaàn
Demiurge: Hoùa coâng, tieåu thaàn, con taïo
Demo-: Daân
Democracy: Daân chuû
Demography: Nhaân khaåu hoïc, daân soá hoïc
Demolish: Phaù huûy, ñaùnh ñoå
Demon: Quyû, aùc thaàn; ng.: xaáu xa, hung aùc
Demoniac(-al): Quyû aùm; ñieân cuoàng
d. possession: bò quyû aùm
Demonism: Suøng baùi quyû thaàn
Demonology: Quyû hoïc
Demonstrate(-ation): Minh chöùng; bieåu loä; bieåu tình; tröng baøy
Demonstrative: Hay thoå loä; coù luaän chöùng
d. pronoun: ñaïi töø chæ ñònh
d. theology: thaàn hoïc thöïc chöùng
Demoralize(-ation): Phaù hoaïi ñaïo ñöùc, laøm ñoài phong baïi tuïc; luõng ñoaïn tinh thaàn, gaây naûn loøng
Demote: Giaùng caáp; cho xuoáng lôùp
Demotic: Thoâng duïng, bình daân; daïng bình daân cuûa ngoân ngöõ Ai caäp thôøi xöa
Demystify(-ication): Trieät khöû huyeàn bí tính; laøm cho heát veû bí nhieäm
Demythologize(-ation): Giaûi tröø huyeàn thoaïi tính, goät boû maøu saéc h. thoaïi
Denarius: Ñoàng (tieàn) ñeânarioâ
Denegation: Phuû nhaän
Denial: Töø choái; phuû nhaän
d. of justice: khoâng chòu xeùt xöû; khoâng xeùt xöû cho coâng baèng
Denomination: Giaùo phaùi; danh xöng
Denounce: Leân aùn, toá caùo, vaïch maët
Denunciation: Haønh ñoäng toá caùo
false d.: caùo gian
Denzinger: Tuyeån taäp, caåm nang tín lieäu (Enchiridion Symbolorum do H.J. Denzinger xuaát baûn n. 1854 vaø tieáp tuïc taùi baûn cho ñeán nay, trích daãn caùc taøi lieäu troïng yeáu nhaát veà giaùo lyù ñöùc tin cuûa GH Coâng Giaùo: D= xuaát baûn tröôùc n. 1963;DS= xuaát baûn sau n. 1963)
Deo gratias: Taï ôn Chuùa
Deontology: Nghóa vuï hoïc, ñaïo nghóa hoïc
Departed: Ng. quaù coá
Departure: Ra ñi, khôûi haønh, rôøi khoûi, rôøi boû
d. from the Institute: ra khoûi Doøng (ñk 686)
Dependence: Leä thuoäc, phuï thuoäc, tuøy thuoäc
Deplore: Thöông/luyeán tieác, nuoái tieác; hoái tieác, aân haän
Deponent: Nhaân chöùng, ng. cung khai; daïng trung gian (ñoäng töø: theå thuï ñoäng vôùi nghóa chuû ñoäng)
Depose(-ition): Pheá truaát, haï beä; cung khai
deposing power: quyeàn pheá truaát
Deposit: Kho taøng, toàn khoaûn; tieàn göûi, t. ñaët coïc, t. kyù quyõ; traàm tích
d. of faith: kho taøng ñöùc tin, tín baûo khoá (1Tm 6,20)
Deprecatory form: Coâng thöùc caàu nguyeän
Depression: Chaùn naûn, nhuït chí, suy suùt tinh thaàn, traàm caûm, tr. uaát; vuøng aùp thaáp
Deprivation: Töôùc ñoaït; töôùc quyeàn (ñk 1336)
d. of civil rights: töôùc quyeàn coâng daân
d. of office: caùch chöùc (ñk 416)
De Profundis: "Töø vöïc saâu" (Tv 130)
Depht Psychology: Taâm lyù chieàu saâu
Deputation: Uyû quyeàn; ñaïi bieåu, ñaïi dieän; phaùi ñoaøn
Derogation: Xuùc phaïm; vi phaïm; laøm maát tö caùch, haï theå giaù; baõi boû, söûa ñoåi (ñk 20)
Dervish: Tu só ñeâvít (Hoài giaùo)
dancing d.: ñeâvít muùa quay tít (ñeå xuaát thaàn)
Desacralization: Phi thaùnh thieâng hoùa
Descent: Ñi xuoáng, thaû doác; nghieâng/haï xuoáng; buoâng thaû (sa ñoïa); nguoàn goác, doøng doõi
d. of Christ into hell: ÑK xuoáng nguïc
d. of the Holy Spirit: Thaùnh Linh hieän xuoáng
Desecration: Giaûi hoùa thaùnh thieâng, giaûi thaùnh
Desert: Sa maïc, nôi hoang vaéng
Fathers of the d.: tu phuï sa maïc
Deserted spouse: Ng. phoái ngaãu (choàng/vôï) bò boû rôi
Deserve: Xöùng ñaùng, coù coâng
De(i)sinhibition: Giaûi tröø öùc cheá
Design: Ñoà aùn, baûn thieát keá; ñeà cöông; yù ñònh
argument from d.: lyù chöùng chuû yù (ñoïc thaáy trong traät töï vaän haønh cuûa vaïn vaät: moät caùch minh chöùng TC hieän höõu)
Desire: Theøm muoán, khaùt voïng, nguyeän/öôùc voïng
D. of all nations: Ñaáng muoân daân mong ñôïi
Desolate: Taøn phaù, gaây caûnh ñieâu taøn, hoang vaéng; laøm cho phieàn muoän, saàu khoå
Desolation: Phieàn muoän, saàu khoå thieâng lieâng; coâ ñôn, coâ lieâu; hoang taøn
Despair: Thaát/tuyeät voïng
Desperate: Tuyeät voïng; döõ doäi; lieàu lónh, lieàu maïng
Despise: Khinh mieät/thöôøng
Despotism: Chuyeân cheá/quyeàn
Destiny: Vaän maïng, soá meänh, thieân meänh
Destruction: Phaù huûy, tieâu dieät
Desuetude: Loãi/quaù thôøi, pheá huû, heát thích duïng
Detachment: Taùch rôøi; döùt boû, döûng döng, thôø ô; sieâu thoaùt; bieät/phaân ñoäi
Determinants: Yeáu toá quyeát ñònh, xaùc ñònh
d. of morality: (ba) yeáu toá xaùc ñònh luaân lyù tính (cuûa haønh ñoäng: ñoái töôïng, muïc ñích vaø hoaøn caûnh)
Determination: Xaùc ñònh; quyeát ñònh; quyeát taâm
Determinism: Thuyeát taát ñònh
causal d.: taát ñ. nhaân quaû
Detraction: Gieøm pha, noùi haønh, noùi xaáu
Deus-ex-machina: Keát cuïc thaàn tình, giaûi phaùp thaàn dieäu (laøm nhö cöù baám maùy laø TC ñeán giaûi quyeát heát moïi söï)
Deutero-: Thöù, ñeä nhò, thöù hai
Deuterocanonical: Thuoäc thöù quy ñieån; thöù quy
Deuteronomic History: Lòch söû ñeä nhò luaät (caùc saùch KT töø Ñnl ñeán 2V)
Deuteronomy: Ñeä nhò luaät, thöù luaät, Ñnl
Deuteronomist: Truyeàn thoáng/taùc giaû ñeä nhò luaät
Deutero-pauline: Thöù-Phaoloâ (caùc thö)
Development: Phaùt/khai trieån; tieán trieån, tieán phaùt
d. of doctrine: khai trieån giaùo lyù
Deviationism: Caùch haønh söï leäch laïc/treäch ñöôøng loái (=noùi veà ñaûng vieân caùc chính ñaûng)
left/right d.: leäch laïc taû/höõu khuynh
Devil: Quyû, aùc/taø thaàn
d.'s advocate: khaùng bieän vieân aùn phong thaùnh; khaùng vieân phe quyû
d.-dodger: giaùo só, nhaø thuyeát giaùo
Devilment, devilry(-try): Troø tinh quaùi/nghòch; aûo thuaät, ma thuaät; lieàu maïng; hung aùc, hieåm ñoäc
Devolve(-lution): UÛy quyeàn, uûy thaùc; chuyeån giao, trao phoù; phaân quyeàn
Devote: Daâng hieán; daønh ñeå, duøng ñeå
Devoted thing: Ñoà thaàn tru (Gs 6,17-19)
Devotee: Ng. moä ñaïo, soát saéng; nhieät tình, haâm moä
Devotio Moderna: Loái suøng moä taân thôøi (tk 14)
Devotion: Loøng suøng ñaïo, suøng kính, soát saéng
devotions: caùc hình thöùc ñaïo ñöùc (khoâng phuïng vuï)
Devout: Thaønh kính, nhieät tình; moä ñaïo
DG (Dei gratia): Nhôø ôn Chuùa
Dharma: Phaät phaùp, luaät, chaân lyù
Dharmachakra: Phaùp luaân
Dhyana: Thieàn na, thieàn ñònh
Di-: Hai laàn... (tieàn toá)
Dia-: Chia taùch, phaân tích; xuyeân qua (tieàn toá)
Diabolic(-al): Thuoäc quyû; nhö quyû
d. possession: quyû aùm
Diabolism: Ma/yeâu thuaät; tin vaøo/suøng baùi quyû ma
Diachronic(-al): Tính lòch ñaïi (caùc dieãn bieán ngoân ngöõ hoïc tính theo thôøi gian); dò ñaïi, dò thôøi
Diaconate: Chöùc phoù teá
Diaconia: Vieäc phuïc vuï, taùc vuï phuïc dòch
Diacritic(-al): Daáu phuï; ñeå phaân bieät, ñeå ñaùnh daáu
Diaeresis, dieresis: Daáu taùch aâm, daáu phaân ñoâi
Diagnosis(-ostic): Chaån ñoaùn
Diagram: Bieåu ñoà
Diakrisis: Nhaän ñònh; phaân ñinh
Dialect: Tieáng ñòa phöông, phöông ngöõ, thoå ngöõ
Dialectic(-al): Bieän chöùng
d. materialism: duy vaät bieän chöùng
d. method: phöông phaùp b. chöùng
d. theology: thaàn hoïc b. ch.
Dialectics: Phöông phaùp bieän chöùng
Dialogue: Ñoái thoaïi
Diarchy: Tình traïng löôõng chính theå, hai chính phuû
Diaspora: (xöa=) Do thaùi kieàu (soáng taûn maùc ôû nöôùc ngoaøi); (nay=) soáng taûn maùc, tha phöông, tình traïng phaùt taùn
Diatessaron: Saùch Ñiatessaron (cuûa Tatianus, khoaûng naêm 160: baûn phoái hôïp boán Phuùc AÂm), Phuùc AÂm phoái hoøa
Diatribe: Baøi vaên ñaû kích, ñaøm luaän
Dicastery: Cô quan, boä (giaùo trieàu Roâma;x. congregation)
Dichotomism: Nhò phaân thuyeát
Dichotomy: Phaân ñoâi, nhò phaân phaùp
Dicta probantia: Lôøi laøm baèng, chöùng ngoân (coù söùc laøm chöùng)
Dictate: Meänh leänh; böùc cheá, cöôõng cheá; ñoïc chính taû
Dictatus Papae: Saéc leänh Giaùo Hoaøng (cuûa Ñöùc Greâgoârioâ VII, n. 1075)
Dictum: Lôøi: quaû quyeát, phaùt bieåu; aùn quyeát; chaâm ngoân
Didache: Giaùo huaán; saùch Ñiñakheâ (tk 1)
Didachist: Taùc giaû cuûa Ñiñakheâ
Didascalia Apostolorum: Giaùo lyù caùc toâng ñoà (saùch: tk 3)
Didrachma: Ñoàng (haøo ñoâi) ñô-raéc-ma
Dies Irae: Baøi haùt "Ngaøy phaãn noä"
Diet: Nghò vieän
Differentiation: Phaân hoùa; bieät hoùa
Differential Psychology: Taâm lyù hoïc ñoái chieáu
Diffidence: Thieáu töï tin, ruït reø
Diffraction: Nhieãu xaï (hieän töôïng caùc tia saùng chuyeån höôùng)
Digamy: Keát hoân laàn thöù hai, taùi hoân (nam: tuïc huyeàn; nöõ: taùi giaù)
Digest: Tieâu hoùa; ñoàng hoùa; haáp thuï; baûn toùm, löôïc taäp; taäp san
Digeste, The: Boä luaät Giustinianoâ (do hoaøng ñeá khaûo löôïc vaø ban haønh, tk 6)
Dignitary: Chöùc saéc; ng. coù quyeàn cao chöùc troïng
Dignity: Phaåm giaù; phaåm töôùc, töôùc vò; theå thoáng; phaåm chaát
Dikirion: Chaân neán hai nhaùnh
Diktat: Ñieàu böùc cheá, cöôõng cheá, meänh leänh
Dilemma: Song ñeà/luaän; theá: ñoâi ngaõ, löôõng nan
cornuted d.: s. l. löôõng ñaàu
Dilettante(-ti): Keû laøm ngheä thuaät theo loái taøi töû, khoâng chuyeân saâu
Diligent(-ce): Sieâng naêng, caàn maãn, caàn cuø
Dimension: Chieàu kích; taàm côû, phaïm vi
Dimissorials: Thô giôùi thieäu, thô uûy nhieäm, chöùng thö (ñk 1015)
Dimorphism: Löôõng hình tính
Diocesan: Thuoäc giaùo phaän
d. administrator: giaùm quaûn giaùo phaän (ñk 421)
d. clergy: giaùo só trieàu
d. curia: phuû giaùo phaän (ñk 469), giaùo phuû
d. right: thuoäc luaät giaùo phaän (tu hoäi)
d. synod: coâng nghò giaùo phaän (ñk 460)
Diocese: Giaùo phaän, ñòa phaän (ñk 369)
suburbicarian d.: giaùo ph. phuï caän (ngoaïi oâ) Roâma
Diophysite: Ng. theo löôõng tính thuyeát (ÑK coù 2 tính)
Diphthong: Nguyeân aâm ñoâi
Diptych: Tranh boä ñoâi (coù hai baûng vôùi baûn leà noái chung)
Direct: Tröïc tieáp; tröïc heä; thaúng thaén; chæ/höôùng daãn
Direction: Chæ huy, cai quaûn; höôùng daãn; loái ngaû, chieàu höôùng, ñöôøng/phöông höôùng
d. of conscience/spiritual d.: linh höôùng
Directive: Chæ thò
Director: Giaùm ñoác, ng. chæ huy
spiritual d.: vò linh höôùng
Dirge: Giôø kinh caàu hoàn (caàu cho caùc tín höõu ñaõ qua ñôøi); ai ca
Diriment: Voâ hieäu hoùa, trieät huûy
Disbelieve: Khoâng tin, khoâng tin nhaän; khoâng tin töôûng
Discalced: Ñi chaân ñaát
Discern: Nhaän ñònh, phaân ñònh, nhaän ra, thaáu suoát
Discernment of spirits: Nhaän ñònh thaàn loaïi
Discharge: (luaät) Phoùng thích, traû töï do
Disciple: Moân ñoà/ñeä, ñoà ñeä, hoïc troø
Discipleship: Cöông vò moân ñeä
Disciplina Arcani: Quy luaät bí thuaät
Discipline: Kyû luaät, moân hoïc, boä moân; roi haønh xaùc; chính theå Calvin; reøn luyeän; ñöa vaøo khuoân pheùp; söûa phaït; haønh xaùc
taking the d.: " ñaùnh toäi" (töï haønh xaùc)
Discord: Baát hoøa; nghòch aâm, xung khaéc aâm thanh
apple of d.: maàm baát hoøa, côù caõi coï
note of d.: daáu baát hoøa
Discourse: Baøi dieãn thuyeát, dieãn töø/vaên; thieân khaûo luaän; ngoân töø
Discreet: Thaän troïng, deø daët, kín ñaùo; khoân ngoan
Discrepancy: Töông phaûn, xung khaéc, baát ñoàng; khoâng nhaát quaùn, baát nhaát
Discrete: Rieâng bieät, rieâng reõ; rôøi raïc
Discretion: Nhaän ñònh; töï do quyeát ñònh; thaän troïng, khoân ngoan, teá nhò, kheùo xöû
age of d.: tuoåi khoân, t. bieát phaùn ñoaùn (ñk 891)
Discriminate(-tion): Phaân bieät (nhaän ra nhöõng neùt khaùc bieät); phaân taùch; taùch bieät, phaân bieät (chia reõ), kyø thò
Discursive(-sory): Phaân taùn, taûn maùc, rôøi raïc, thieáu maïch laïc
Disenchant: Vôõ moäng, tænh moäng; tænh ngoä, thöùc tænh
Disfellowship: Laùnh/traùnh xa; loaïi ñi/ra
Disfrock: Boû aùo ñôøi tu, hoaøn tuïc
Disgrace: Thaát suûng; gheùt boû, ruoàng raãy; laøm oâ nhuïc
Disgust: Gôùm gheùt, kinh tôûm
Dishonest(-y): Baát löông, baát chính, gian doái; gian laän
Disinherit: Töôùc quyeàn thöøa keá
Disinter(-ment): Khai quaät
Disjuntive: Phaân bieät; taùch rôøi ra
d. conjunction: lieân töø phaân lieät
Dismiss(-al): Sa thaûi, thaûi hoài; caùch chöùc; töø giaõ; giaûi taùn; gaït boû; phoùng thích; mieãn toá
d. from clerical state: khai tröø khoûi haøng giaùo só (ñk 1394)
d. from a Religious Institute: truïc xuaát khoûi tu hoäi hoaëc doøng tu (ñk 694)
decree of d.: nghò ñònh truïc xuaát
Disobedient: Khoâng vaâng lôøi, baát phuïc tuøng, baát tuaân
Disparity: Cheânh leäch, sai bieät, baát bình ñaúng; baát ñoàng caûnh
d. of cult/worship: khaùc ñaïo (ñk 1086); baát ñoàng tín ngöôõng
Dispassionate: Bình thaûn, laïnh luøng; voâ tö, khoâng thieân vò, khaùch qua
Dispensation: Phaân phoái, caáp phaùt; ra saéc leänh; meänh trôøi (TC an baøi); cheá ñoä toân giaùo; mieãn chuaån (ñk 85)
d. from a vow: giaûi lôøi khaán
d. from the canonical form: mieãn chuaån theå thöùc giaùo luaät
Dispenser: Ng.: caáp phaùt, trao ban (vg. bí tích)
Disposition: Saép xeáp, boá trí, chuaån bò; xöû lyù, thanh toaùn; khuynh höôùng, thieân höôùng; tính khí, taâm tính; saün loøng; daøn quaân
Disprove(-oof): Phaûn chöùng, baùc boû
Dispute(-ation): Tranh luaän, thaûo luaän, baøn caõi; tranh tuïng, kieän caùo
Disqualify: Laøm cho baát löïc, khoâng coù ñuû tö caùch; tuyeân boá khoâng ñuû tö caùch; töôùc quyeàn
Disquisition: Khaûo saùt; khaûo cöùu, daøy coâng nghieân cöùu
Dissent: Baát ñoàng: quan ñieåm, yù kieán
Dissenter: Ng. baát ñoàng yù kieán; bieät giaùo (khoâng theo quoác giaùo, nhö ôû Anh quoác chaúng haïn)
Dissertation: Luaän aùn; luaän vaên; nghò luaän, baøn luaän
Dissident(-ence): Baát ñoàng yù kieán; khoâng theo quoác giaùo; ly khai
Dissimulation: Che daáu, ch. ñaäy; laãn traùnh; giaû doái
Dissipation: Tieâu taùn; phaân taùn; phung phí; xao laõng; cuoäc soáng phoùng ñaõng
Dissociation: Phaân ly
Dissolve(-lution): Hoøa tan; giaûi taùn; giaûi theå; thaùo gôõ
d. of the bond: thaùo gôõ: daây hoân phoái (ñk 1141), hoân heä
Dissolubility: Coù theå: thaùo gôõ, giaûi theå ñöôïc; khaû giaûi taùn/theå tính (=kgtt)
intrinsic d.: kgtt noäi taïi
extrinsic/outer d.: kgtt ngoaïi taïi
Distich: Caâu ñoái; baøi thô hai caâu
Distinct: Rieâng bieät; minh baïch, roõ reät; khaùc bieät
Distinction: Phaân bieät; khaùc bieät, ñaëc neùt; öu tuù, tieáng taêm; huaân chöông
Distintive: Ñaëc thuø, ñ. tröng
Distraction: Ñaõng trí, xao laõng; giaùn ñoaïn; giaûi trí, tieâu khieån; roái trí, loaïn trí, ñieân cuoàng
Distress: Ñau khoå; ñau ñôùn, buoàn phieàn, saàu naõo; khoán quaån; nguy khoán, nguy caáp; kieät söùc
Distributive: Phaân boá, p.phoái
d. justice: coâng lyù phaân phoái
d. pronoun: ñaïi töø phaân bieät
Ditheism: Thuyeát nhò thaàn
Diurnal: Ban ngaøy; moät ngaøy troï
(24 giôø); caùc giôø kinh ban ngaøy
Diversity: Khaùc bieät, ña daïng, nhieàu veû
d. within unity: khaùc bieät trong hieäp nhaát
Dives: Ng. nhaø giaøu, phuù oâng (Lc 16:19t)
Divination: Thuaät boùi toaùn
Divine: Thaàn linh, thuoäc veà TC hoaïc thieân tính; hoaøn toaøn, tuyeät dieäu
d. Comedy/Divina Commedia: Haøi kòch tuyeät dieäu (taùc phaåm cuûa Dante †1321)
d. economy: keá hoaïch cöùu ñoä
d. law: thaàn luaät
d. liturgy: phuïng vuï Thaùnh leã (Byzantioâ)
d. milieu: caûnh giôùi thaàn linh (Teilhard de Chardin)
d. office: Nhaät tuïng
d. praises: Kinh Chuùng tuïng TC" (ñoïc tieáp sau buoåi chaàu Mình Thaùnh)
d. relations: quan heä noäi giôùi TC Ba Ngoâi
d. right: thaàn quyeàn
D. Spirit: Thaàn Linh TC
D. Word: Ngoâi Lôøi
Divine: Tieân ñoaùn; giaùo só, nhaø thaàn hoïc
Divinity: Thieân tính, thaàn tính; thaàn hoïc
doctor of d. (DD): tieán só thaàn hoïc
The D.: Thieân Chuùa
Divinize(-ation): Thaàn hoùa; thaàn thaùnh hoùa
Division: Phaân ly; phaân chia; chia reõ; phaân loaïi, saép loaïi
Divisive: Gaây chia reõ
Divorce: Ly hoân, ly dò (ñk 1141); taùch ra, taùch rôøi
d. from bed and board: ly thaân
Divorcee: Ng. ly dò (vôï/ choàng)
DNA: Acid ADN
Docetism: Phuø daïng, aûo thaân thuyeát (Kitoâ hoïc)
Docta ignorantia: "Söï voâ tri thoâng thaùi" (taùc phaåm cuûa Nicola thaønh Cusa, n. 1440: veà maàu nhieäm TC maø nhaø baùc hoïc bieát laø mình khoâng bieát ñöôïc gì)
Doctor: Tieán só; baùc só; chöõa trò; laøm giaû, laøm gian
d. of the Church: tieán só Giaùo hoäi
d. of the law: luaät só
woman d.: nöõ baùc só
Doctoral: Lieân quan ñeán hoïc vò tieán só
Doctorate: Hoïc vò tieán só
Doctrinaire(-arian,-arism): Giaùo ñieàu, lyù luaän coá chaáp
Doctrinal: Thuoäc: giaùo lyù, hoïc thuyeát
d. censure: phaåm bình giaùo thuyeát; phaåm ñònh/ñònh möùc giaùo thuyeát
d. decision: phaùn quyeát veà giaùo lyù
d. freedom: quyeàn töï do giaûi thích giaùo lyù
Doctrine: Giaùo lyù; hoïc/giaùo thuyeát
Document: Vaên kieän; chöùng thö; taøi lieäu, tö lieäu
Documentary: Coù chöùng lieäu, coù taøi lieäu, ñeå tham khaûo
d. process: toá tuïng coù chöùng lieäu
d. theory: giaû thuyeát coù chöùng lieäu
Documentation: Söu taàm taøi lieäu; tö lieäu
Dogma: Giaùo ñieàu; tín ñieàu
d. of faith: tín ñieàu
Dogmatic: Thuoäc tín lyù; voõ ñoaùn
d. fact: tín kieän, söï kieän tín lyù
d. relativism: tín lyù töông ñoâái thuyeát
d. theology: thaàn hoïc tín lyù
d. tolerance: dung nhaãn veà maët giaùo lyù
Dogmatics: Tín lyù hoïc
Dogmatism: Chuû nghóa (naõo traïng) giaùo ñieàu, voõ ñoaùn
Dogmatize: Giaùo ñieàu hoùa, khaúng ñònh voõ ñoaùn, quyeát ñoaùn
Do-gooder: Teân khoaùc laùc, ng. thöøa thieän chí maø thieáu thöïc teá («veõ voi thì phaûi tìm voi»)
Dolors, Seven: Baûy söï thöông khoù ÑM
Dolo(u)r: Ñau buoàn/thöông
Dolus: Gian yù, man traù
Dom: Cha, Thaày (danh töôùc caùc ñan só cuûa moät soá doøng nhö Bieån Ñöùc, Chartreux, v.v.)
DOM (=Deo Optimo Maximo): Kính daâng Thieân Chuùa chí thieän chí ñaïi
Domestic: Thuoäc gia ñình, gia thuoäc; gia nhaân, gia boäc
d. church: GH taïi gia (gia ñình kitoâ)
d. prelate: giaùm chöùc noäi vuï
Domicile: Nhaø ôû, nôi cö truù, cö/truù sôû
quasi-d.: baùn cö sôû (ñk 100)
Domination: Thoáng trò; öu theá
Dominations: Quaûn thaàn
Dominic: Ña minh
Dominical: Thuoäc veà Chuùa hoaëc Chuùa nhaät
Dominicans: Tu só Doøng Ña minh
Dominion: Quyeàn cai trò; quyeàn chieám höõu; quyeàn sôû höõu, chuû quyeàn; laõnh thoå, thuoäc ñòa
Dominions: x. Dominations
Dominus vobiscum: "Chuùa ôû cuøng anh chò em"
Donation: Taëng bieáu; taëng vaät/phaåm, quaø bieáu
d. of Constantine: Di chieáu cuûa Constantinoâ (vaên kieän nguïy [tk 8-9] ghi veà nhöõng phaåm vaät vaø ñaëc quyeàn maø hoaøng ñeá taëng nhöôïng cho GM Roâma)
Donatism: Phaùi ly khai Ñoânatoâ (Baéc Phi, tk 4-8)
Donor: Ng. taëng bieáu
Doomsday: Ngaøy taän theá (ngaøy: suïp ñoå, huûy dieät, phaùn xeùt)
Doorkeeper: Thaày giöõ cöûa
Dormition of the BVM: ÑM yeân giaác ngaøn thu
Do(r)ssal: Maøn haäu caûnh (treo phía sau baøn thôø)
Dossier: Hoà sô
Douai(Douay/Doway) Bible: Kinh Thaùnh (coâng giaùo dòch ra tieáng Anh taïi Douai, Bæ; TÖ: n. 1582; CÖ: n. 1609)
Double: Ñoâi, hai, keùp; nöôùc ñoâi; (xöa) phuïng vuï leã troïng
d. consecration: truyeàn pheùp keùp (baùnh vaø röôïu)
d. effect: song hieäu
d. monastery: tu vieän ñoâi (nam-nöõ)
d. personality: nhaân caùch nhò phaân/hoùa
d. procession: song nhieäm xuy (Thaùnh Thaàn bôûi Ngoâi Cha vaø Ngoâi Con maø ra)
Doublet: Boä/nhoùm ñoâi; töø sinh ñoâi
Doubt: Hoaøi nghi; nghi ngôø, ngôø vöïc
d. of fact: hoaøi nghi veà söï kieän (ñk 14)
d. of law: hoaøi nghi veà phaùp luaät
Doubting Thomas: Ng. ña nghi (nhö Toâma toâng ñoà)
Dove: Chim boà caâu (bieåu tröng cho Thaùnh Thaàn)
Eucharistic d.: nhaø taïm hình boà caâu
Doxology: Vinh tuïng ca, caâu kinh taùn tuïng
Doyen: Nieân tröôûng; tröôûng ñoaøn (ngoaïi giao)
Drachma: Ñoàng haøo ñô-raéc-ma, ñoàng haøo moät
Drama: Vôû kòch; ngheä thuaät saân khaáu; chuyeän bi thaûm; bi/thaûm kòch
Dramatis personae: Nhaân vaät /dieãn vieân vôû kòch
Dramatize: Soaïn thaønh kòch; kòch hoùa; bi thaûm hoùa, quan troïng hoùa
Dread: Lo ngaïi, e sôï, kinh haõi (vì traùch nhieäm)
Dream: Giaác mô/moäng; mô töôûng/moäng; mô öôùc
Dress: Y phuïc; aùo daøi; leã phuïc; trang phuïc; voû ngoaøi
Drink offering: Röôïu/daàu cuùng (Xh 29:40-41)
Drug: Döôïc phaåm, thuoác men; ma tuùy
Druid: Ñaïo só Celta
Drunk(-enness): Say röôïu; nghieän röôïu
Dry Mass: "Leã khoâ" (leã vaén: nghi thöùc ngaén, khoâng coù Leã quy)
Dualism(-ist,-istic): Nhò nguyeân luaän; löôõng vò phaùi (laïc giaùo cho raèng ÑK coù hai ngoâi vò)
Duality: Nhò nguyeân tính; nhò tính
Dubious: Mô hoà, maäp môø; ñaùng ngôø; löôõng löï
Due: Ñeán kyø/haïn; hôïp leä, thích ñaùng, theo ñuùng
d. process: thuû tuïc phaûi theo
Duel: Quyeát ñaáu, ñaáu tay ñoâi, cuoäc ñoï söùc
Dukha: Khoå
Dulia: Toân kính caùc Thaùnh
Duplex: Keùp, ñoâi; nhaø hai caên hoä; (xöa) phuïng vuï leã troïng
Duplication: Laøm hai Leã moät ngaøy
Duplicity: Giaû doái, moät daï hai loøng
Duration: Kyø gian, thôøi kyø, khoaûng thôøi gian
Duty: Boån phaän, nhieäm vuï; chöùc vuï
Dwell: ÔÛ, cö nguï; döøng laïi; nhaán maïnh
Dying: Haáp hoái; cheát daàn
Dynamic: Naêng ñoäng, sinh ñoäng, ñaày nghò löïc
Dynamics: Ñoäng löïc hoïc; löïc ñoä (nhaïc)
Dynamism: Thuyeát ñoäng löïc; söùc/tính naêng ñoäng
Dynasty: Trieàu ñaïi, vöông trieàu
Dyophysitism: Nhò tính thuyeát (ÑK coù hai baûn tính)
Dyotheletes: Nhò yù thuyeát (ÑK coù hai yù chí)
Dyslexia: Chöùng loaïn ñoïc
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
