Aaronite: Doøng doõi Aharon
Ab absurdo: Baèng phaûn chöùng, boäi lyù
Ab alio: Tha khôûi
Abandon(-ment): Rôøi, boû, boû rôi, töø/vöùt boû; ruoàng boû; phoù maëc; phoù thaùc
Abase(-ment): Laøm nhuïc, haï nhuïc
Abba: Cha, ba, thaân phuï
Abbacy: Ñan vieän
a. nullius: ñ. v. bieät haït
a. territorial: ñ. v. toøng thoå (ñk 370)
Abbess: Nöõ ñan vieän tröôûng
Abbey: Ñan vieän
nullius: ñ. v. ñoäc laäp (ñoái vôùi ñòa phaän)
Abbot: Vieän phuï, ñan vieän tröôûng
a. nullius: vieän phuï bieät haït
a. primate: vieän phuï caû/toång quyeàn (Doøng Bieån ñöùc)
Abdication: Töø chöùc, thoaùi vò
Abduction: Baét coùc (baét ñi caùch phi phaùp; ngaên trôû hoân phoái), cöôõng duï
Abecedarians: Phaùi sô hoïc, ph. muø chöõ (phaùi Tin laønh tk 16 chuû tröông khoâng hoïc chöõ, vì cho raèng TC seõ giuùp cho hieåu KT ñeå ñöoïc cöùu roãi)
Aberration: Laàm laïc, sai laïc; leäch laïc; thaùc loaïn
Ab extrinseco: Ngoaïi khôûi, töï ngoaïi giôùi
Ab homine (argument): Khaùng ñòch luaän, ñoái thuû luaän chöùng (duøng lyù ñoái thuû choáng laïi ñoái thuû) (giaùo luaät) do nhaân
Abhor(-rence): Kinh tôûm, gheâ t.
Abide: ÔÛ/löu laïi; toàn taïi; tieáp tuïc; chòu ñöïng;
a. by: theo ñuùng, giöõ ñuùng
Abiding: Laâu beàn, tröôøng cöõu
Ability: Khaû naêng, naêng löïc; naêng caùch; taøi naêng, kheùo leùo
Ab instestat: Khoâng di chuùc
Ab intrinseco: Noäi khôûi, do noäi tính
Abiogenetic: Töï nhieân sinh
Abjuration: Chính thöùc boû, theà boû (toân giaùo, laïc giaùo, lôøi theà)
Ablution: Taåy röûa, thanh taåy; traùng cheùn (thaùnh)
a. cup: bình nöôùc (ñeå caïnh nhaø taïm ñeå röûa tay)
Abnegation: Töø boû, boû mình
self a.: töø boû chính mình, queân mình, xaû kyû
Abnormality: Dò taät, dò thöôøng
Abolish: Huûy boû, baõi b., tieâu huûy
Abomination: Gheâ tôûm, gôùm ghieác; caêm thuø
a. of desolation: söï gheâ tôûm hoang taøn (Mt 24.15), ng. khoác haïi
Abortion: Phaù/naïo thai; saåy thai
Abortionist: Ng. phaù thai
Abraham's Bosom: Loøng Abraham, nôi cöïc laïc
Abreviator: Ñoaûn saéc vieân (nhaân vieân cuûa chuaån aùn Toøa thaùnh Vaticanoâ ñaëc traùch vieäc chuaån bò saéc chæ boå nhieäm caùc chöùc vuï)
Abrogation: Baõi boû; huûy boû, pheá chæ
Absenteeism: Troán sôû, troán vieäc
Absolute: Tuyeät ñoái
moral absolutes: quy taéc luaân lyù tuyeät ñoái (ñieàu tuyeät ñoái buoäc phaûi laøm hay phaûi traùnh)
The A.: Ñaáng Tuyeät Ñoái
Absolution: Giaûi/xaù toäi
absolutions of the dead: nghi thöùc laøm pheùp xaùc
canonical a. of censures: giaûi kieåm tröøng
general a: giaûi toäi: chung, taäp theå
Absolutism: Chính saùch/theå chuyeân cheá; tuyeät ñoái luaän
Absorption: Chuyeân taâm, mieät maøi; thu huùt chuù yù; haáp thu
Abstain: Kieâng khem/cöõ; traùnh
Abstemious: Thanh ñaïm, tieát cheá
Abstinence: Nhòn, cai, kieâng, kieâng cöõ, chay tònh; tieát duïc
Abstract(-ion): Tröøu töôïng; taùch/ruùt ra; toùm taét
in the a.: treân lyù tuyeát
Abstract(s): Baûn toùm taét
Absurd(-ity): Voâ lyù, phi l., boäi l., ngôù ngaån, loá bòch
Abulia: Maát nghò löïc, thaát chí
Abuse: Laïm duïng, xöû teä, laêng maï
a. of confidence: boäi tín
a. of power: laïm quyeàn
a. oneself: thuû daâm
child a.: ngöôïc ñaõi treû em
sexual a.: hieáp daâm, cöôõng hieáp
Abbyss: Vöïc thaúm; aâm phuû
Abyssinian Church: GH EÂtioâpi, Coáp
Acacianism: Thuyeát/phaùi (ly khai) Acacius (moät loaïi nhaát tính thuyeát, tk 5)
Academic: Thuoäc tröôøng hoïc, khoa baûng
a. freedom: quyeàn töï do hoïc haønh
a. subject: moân hoïc
a. year: naêm hoïc
Academy: Hoïc vieän, haøn laâm vieän
Acathist hymn: Taùn vònh ca
Acceptance: Öng thuaän, chaáp nhaän/thuaän; thu nhaän, thu naïp
Acceptants: Nhöõng ng. chaáp nhaän saéc chæ Unigenitus (n. 1713)
Accepted of God: Ñöôïc TC ñoaùi nhaän
a. time: luùc TC thi aân
Access: Ñöôøng/loái vaøo, caùch ñeán gaàn; quyeàn söû duïng juridical a.: lyù khaùm
Accident: Tai naïn; tuøy theå, phuï/thuoäc theå; thuoäc tính; ngaãu phaùt
a. theory: thuyeát: ngaãu phaùt, ngaãu nhieân
absolute a.: tuøy theå tuyeät ñoái, phuï chaát tuyeät ñoái
entitative a.: tuøy theå höõu theå
eucharistic a: tuøy theå Thaùnh Theå
logical a.: tuøy theå luaän lyù
predicamental a.: tuøy theå thuoäc tính (thuoäc phaïm truø)
Accidental: Tuøy phuï; baát ngôø
a. holiness: thaùnh ñöùc/thieän thuoäc tính
a. union: keát hôïp thuoäc tính
Accidentalism: Thuyeát: voâ nguyeân nhaân, ngaãu nhieân (coù haäu quaû, nhöng khoâng nhaän coù nguyeân nhaân)
Accidie: Bieáng nhaùc
Acclaim: Tung hoâ, khen ngôïi
Acclamation: Tung hoâ; lôøi tung hoâ trong Thaùnh Leã
Accomodation: Thích öùng, thích duïng; ñieàu chænh/tieát; ñieàu ñình/giaûi, thoûa hieäp, thoûa thuaän
Accomplice: Toøng phaïm, ñoàng loõa
Account: Töôøng trình, trình thuaät, keâ khai, baùo caùo; keá toaùn, taøi khoaûn, tröông muïc
a. of conscience: baøy toû löông taâm
Accountable: Chòu traùch nhieäm
Acculturation: Thích nghi/ hoäi nhaäp vaên hoùa
Accursed: Bò nguyeàn ruûa; ñaùng gheùt; voâ phuùc
Accusative: Ñoái caùch
Accuse(-ation): Buoäc/keát toäi; toá caùo; caùo traïng
false a.: caùo gian
Acedia: Bieáng nhaùc; teû laïnh
Aceldama: Ruoäng maùu (Mt 27:8)
Acephal(ic)ous: Töï laäp (khoâng coù ñaàu)
Acid test: Thöû thaùch gay go/gaét
Acolyte: Chöùc/ng. giuùp Leã; thuû tuùc, boä haï, tay chaân
A contrario: Nghòch luaän
Acosmism: Thuyeát phi vuõ truï
Acquire: Ñaéc thuû, sôû ñaéc
acquired right: quyeàn: ñaéc thuû, coù ñöôïc, daønh ñöôïc
Acrostic: Thô chöõ ñaàu (caùc chöõ ñaàu hoaëc caùc chöõ cuoái laøm thaønh nhöõng töø ñaëc bieät)
Act: Haønh ñoäng/vi, taùc ñoäng; hieän theå; phaùp aùn/leänh
a. of believing: haønh ñoäng tin nhaän
a. of devotion: haønh vi: suøng kính, moä ñaïo
a. of faith: haønh vi ñöùc tin, haønh ñoäng tuyeân tín
a. of God: thieân tai
a. of parliament: ñaïo luaät
a. of religion: haønh vi: ñaïo ñöùc, toân giaùo
a. of reparation: kinh phaït taï
canonical acts: söû lieäu
human a.: haønh vi nhaân linh
Act and potency: Hieän theå vaø tieàm naêng
Acta Apostolicae Sedis (AAS): Coâng baùo Toâng toøa (1908-)
Acta Sanctae Sedis (ASS): Coâng baùo Toøa Thaùnh (1865-1908)
Acta Sanctorum: Söû lieäu veà caùc Thaùnh
Action: Hoaït ñoäng, haønh ñ., vieäc laøm; taùc ñ.; (xöa) Thaùnh Leã, Leã quy
Actiones sunt suppositorum: Haønh vi laø thuoäc vò caùch
Active: Tích cuïc; chuû ñoäng; linh hoaït
Activism: Söï hieáu ñoäng, duy hoaït; hieáu ñoäng
Acts of the Apostles: Coâng vuï caùc Toâng ñoà, Cv
of the Martyrs: söû lieäu caùc töû ñaïo
of the Saints: söû lieäu caùc Thaùnh
Actual: Coù thaät, thöïc söï
a. grace: hieän suûng
a. sin: hieän toäi
Actualism: Thöïc sinh luaän (thuyeát cho raèng heát thaûy vaïn vaät ñeàu coù hoàn khí sinh ñoäng)
Actuality: Hieän thöïc tính; thöïc taïi, thöïc teá;
actualities: thôøi söï
Actualization: Hieän thöïc hoùa
Actus purus: Hieän/höõu theå thuaàn tuùy, höõu theå tuyeät ñoái (TC)
A.D.: Anno Domini: Naêm cuûa Chuùa, coâng nguyeân
Adamism: Phaùi chuû tröông soáng nhö Añam (traàn truoàng), loõa theå chuû nghóa
Adamites: Ngöôøi theo Adamism
Adapt(-ation): Thích öùng, thích nghi; chuyeån theå; caûi bieân, phoùng taùc
Ad beneplacitum: Tuøy toân yù
Ad cautelam: Ñeå döï phoøng
Addicted(-ction): Ghieàn, (thoùi) nghieän ngaäp
Address: Ñòa chæ; dieãn vaên, ngoû lôøi
terms/forms of a.: caùch/theå thöùc thöa göûi
Adduction theory: Thuyeát theá theå (ñeå giaûi thích vieäc bieán theå, thuyeát naøy cho raèng caùc lôøi truyeàn pheùp ñöa Mình Maùu Chuùa Gieâsu vaøo thay theá cho baûn theå cuûa baùnh vaø röôïu)
Adequate: Thích ñaùng, thoûa ñaùng
Ad extra: Höôùng/ñoái ngoaïi
Adherence: Gaén boù, dính chaêt; phuï hoïa
Adherent: Ng.: uûng hoä, gia nhaäp, phuï hoïa, gaén boù, quy y; dính chaët
Ad hoc: Ñaëc cöû, thích öùng/ ñaùng, nhaèm muïc ñích ñoù
Ad hominem: Khaùng ñòch luaän, ñoái phöông luaän chöùng (laáy gaäy oâng ñaäp löng oâng)
Adiaphorism: Chuû thuyeát voâ thöôûng voâ phaït (moät phaùi Tin laønh Luther theoMelanchthon: coi moät soá caùc leà loái thöïc haønh coâng giaùo laøø voâ boå voâ haïi)
Ad intra: Höôùng/ñoái noäi
Adjuration: Thaønh khaån, khaån naøi (tha thieát, trang troïng)
Ad libitum: Tuøy yù/tieän, töï do löïa choïn
Ad limina (Apostolorum) visit: Vieáng moä hai toâng ñoà (cöù 5 naêm moät laàn, caùc giaùm muïc veà Roma gaëp ÑGH, ñk 400)
Ad Majorem Dei Gloriam (AMDG): Ñeå vinh quang TC caû saùng hôn (khaåu hieäu Doøng Teân)
Administration: Quaûn trò/lyù
a. of sacrements: cöû haønh, ban (phaùt caùc) bí tích
Administrative: Haønh chính
a. act: haønh vi haønh chaùnh
a. recourse: thöôïng caàu/toá, khaùng caùo, choáng aùn; caàu vieän
Administrator: Giaùm quaûn, quaûn lyù
apostolic a: g. quaûn toâng toøa
Admiration: Thaùn phuïc, caûm phuïc
Admire: Kính phuïc, khaâm phuïc
Admission: Nhaäp/nhaän vaøo, thu nhaän; thuù nhaän
Admit: Tieáp nhaän, keát naïp, thu nhaän
Admonish: Quôû traùch, raên baùo, caûnh/khuyeán caùo
Admonition: Lôøi caûnh caùo, khuyeán caùo, khuyeân baûo
Admonitor: Ngöôøi caûnh caùo, khuyeán vieân
Adolescence: Thôøi thieáu/ thanh nieân
Adonai: Chuùa, Chuùa toâi, Chuùa teå, Ñaáng trò vì
Adoption: Nhaän laøm con nuoâi, döôõng heä/nghóa; tuyeån naïp, chaáp thuaän, thoâng qua
impediment of a.: ngaên trôû (tieâu hoân) vì döôõng nghóa (ñ 1094)
Adoptio(a)nism: Nghóa töû thuyeát, phaùi döôõng töû
Adore(-ation): Thôø phöôïng, thôø laïy, toân thôø
perpetual a.: chaàu löôït, chaàu phieân
Ad quem: Ñaùo haïn, ñieåm ñeán, tieâu ñích
Ad rem: Ñuùng vaán ñeà, thuoäc vaán ñeà, höôùng söï
Adulation: A dua, xieåm nònh, xu nònh, bôï ñôõ
Adult: Thaønh nieân, tröôûng thaønh, khoân lôùn
Adultery: Ngoaïi tình, thoâng daâm, gian daâm
Advent: Muøa Voïng
a. wreath: voøng hoa Muøa Voïng (voøng laù, ôû giöõa coù 4 caây neán ñöôïc laàn löôït thaép leân qua 4 tuaàn Muøa Voïng)
Adventism: Taùi lai thuyeát/ phaùi
Adventist: Tin höõu Cô Ñoác Phuïc Laâm
Adverb: Phoù töø, traïng töø
Adversary: Keû thuø; ñoái phöông
Ad vitanda scandala: Ñeå traùnh göông xaáu
Advocate: Caàu baàu, baàu chöõa, beânh vöïc, bieän hoä; luaät/traïng sö, khaùng vieân
a. of the Church: bieän hoä vieân, bieän só (ngöôøi bieän hoä cho GH tröôùc toøa daân söï)
devil's a.: Khaùng vieân phe quyû (ñöa ra nhöõng lyù do choáng trong caùc vuï phong thaùnh; x. promoter of justice)
Advowson: (Xöa) AÂn nhaân baûo trôï (giaùo daân baûo trôï moät nhaø thôø hoaëc tu vieän vaø höôûng moät soá ñaëc quyeàn trong laõnh vöïc aáy)
Aeon: Thôøi ñaïi; thôøi ñaïi baát taän; nieân kyû; thaàn linh trung gian (ngoä giaùo)
Aer: Khaên phuû cheùn (cheùn thaùnh trong phuïng vuï Bydaênxioâ)
Aesthetics: Thaåm myõ luaän, myõ hoïc
Aetianism: Thuyeát Aetius (phaùi Arioâ: thuyeát dò ñoàng cho laø Chuùa Con khoâng gioáng nhö Chuùa Cha
Affable(-ility): Hoøa nhaõ, lòch söï, nieàm nôû
Affect: AÛnh höôûng tôùi, gaây xuùc ñoäng; caûm xuùc; thaâm nhieãm; giaû vôø
Affection: Caûm tình, trìu meán, luyeán aùi; chöùng beänh
Affective prayer: Caûm nguyeän
Affectivity: Caûm tính, tình caûm
Affinity: Quan heä thaân caän, töông heä; quan heä thaân toäc, hoân thuoäc (daây hoï haøng do vieäc keát hoân); aùi löïc
Affirmation: Khaúng ñònh, quaû quyeát
Affirmative judgment: AÙn vaên öùng thuaän
a. theology: thaàn hoïc khaúng ñònh
Affusion: Röûa toäi (baèng caùch ñoå nöôùc) treân ñaàu
After-effect: Taùc duïng tieáp haäu
After-life: Ñôøi sau
Agam(ic)mous: Voâ tính
Agamy: Phi hoân (trong moät xaõ hoäi)
Agape: Ñöùc aùi, suûng aùi, loøng meán; böõa aên huynh ñeä, tieäc töôûng nieäm; leã taï ôn
Age: Tuoåi; thôøi ñaïi
canonical a: tuoåi luaät ñònh (Giaùo luaät: 7= tuoåi khoân; 18= tröôûng thaønh; 25= ñöôïc chòu chöùc linh muïc, vv)
a. of consent: tuoåi caäp keâ
a. of discretion: tuoåi yù thöùc (bieát phaân bieät laønh döõ)
a. of reason: tuoåi khoân
impediment of a.: ngaên trôû (hoân nhaân) vì thieáu tuoåi (nam= 18 tuoåi, nöõ= 14 t.)
Ageing: Coù tuoåi, veà giaø, tuoåi giaø, laõo thôøi
Agency: Haønh ñoäng, hoaït/taùc ñoäng; naêng löïc; phöông caùch, moâi giôùi; ñaïi lyù; haõng, sôû, cuïc
Agent: Taùc vieân/nhaân; nhaân vieân, vieân chöùc; ñaïi lyù; nguyeân ñoäng löïc
pastoral a.: nhaân vieân muïc vuï, muïc vuï vieân
Agere sequitur esse: Haønh ñoäng thì theo höõu theå, höõu theå sao haønh ñoäng vaäy
Aggiornamento: Caäp nhaät hoùa, tu nghieäp
Agility: Tính nhanh nheïn, linh lôïi; linh hoaït (sau khi soáng laïi)
Agios: Thaùnh
Agitate: Quaáy roái, laøm naùo ñoäng, kích ñ.
Aglipay Schism: Cuoäc ly khai do Greâgoârioâ Aglipay gaây ra ôû beân Philipin n. 1902
Agnoetae: Phaùi/ngöôøi theo voâ tri thuyeát (cho laø ôû ñôøi naøy, ÑK khoâng thaáu bieát taát caû)
Agnoetism: Thuyeát voâ tri
Agnostic(-ism): Baát khaû tri thuyeát
Agnus Dei: Kinh Laïy Chieân Thieân Chuùa; hình nhoû cuûa Chieân TC
Agonizants: Doøng Camiloâ (lo cho beänh nhaân vaø nhöõng ngöôøi haáp hoái)
Agonize: AÂu lo khaéc khoaûi, phieàn muoän toät ñoä, quaèn quaïi; haáp hoái
Agony: Thoáng khoå, khoå ñau cöïc ñieåm; noãi quaèn quaïi; haáp hoái
Agrapha: Di ngoân (lôøi cuûa Ñöùc Gieâsu ñöôïc truyeàn löu, nhöng «khoâng ñöôïc ghi» laïi trong caùc Phuùc AÂm)
Ahistorical: Phi lòch söû (vöôït ra ngoaøi caùc ñieàu kieän khoâng vaø thôøi gian)
AID (artificial insemination by donor): Thuï tinh nhaân taïo ngoaøi hoân nhaân (vôùi tinh dòch cuûa ngöôøi khoâng phaûi laø choàng)
AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome): Beänh lieät khaùng, Siña
AIH (artificial insemination by husband): Thuï tinh nhaân taïo trong hoân nhaân (nhôø tinh cuûa ngöôøi choàng)
Aim: Muïc ñích/tieâu, yù ñònh
Aisle: Gian caïnh/hoâng (nhaø thôø)
A jure: Do luaät
Akeldama: X. Aceldama
Alacrity: Voàn vaõ, nieàm nôû, nhieät tình, nhanh nhaåu; vui veû, vui tính, linh hoaït
Alapa: Chieác voã nheï (cuûa GM luùc ban pheùp Theâm söùc)
Alb: AÙo chuøng traéng (phuïng vuï)
Albigensianism, albigenses: Laïc giaùo Albi (x. cathari)
Alcoholism: Chöùng nghieän röôïu
Alexandria, school of: Tröôøng phaùi Alexanñria
a. rite: leã ñieån Al.
Algophilia: Chöùng öa ñau
Algophobia: Taät khieáp sôï ñau
Alienate(-ation): Tha hoùa, vong thaân; ñieân loaïn; chuyeån nhöôïng
Alimentation: Löông thöïc, thöïc phaåm; cung caáp, tieáp lieäu
Aliturgical days: Ngaøy khoâng coù Thaùnh Leã
All Saints: Leã Chö Thaùnh
All Souls Day: Leã caùc ñaúng
Allegiance: UÛng hoä, trung thaønh
Allegorical interpretation: Chuù giaûi nguï ngoân, (giaûi thích caùc bieán coá trình thuaät trong Kinh Thaùnh nhö laø muoán nguï yù chæ veà moät ñieàu khaùc)
Allegorism: Thuyeát nguï ngoân
a. of creation: thuyeát nguï ngoân veà saùng taïo
Allegory: AÙm/phuùng duï; nguï yù/ngoân
Alleluia: " Haõy chuùc tuïng Yahveâ"
Alleluyatic sequence: Ca khuùc Cantemus cuncti (Chuùng ta cuøng haùt möøng, tk.9: laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn caâu alleluia)
Alleviate: Laøm giaûm bôùt, xoa dòu
Alliance: Giao öôùc, minh öôùc; lieân minh
Allocution: Baøi huaán duï, dieãn vaên
Allure: Quyeán ruõ, loâi cuoán
Alma (Almah): Thieáu nöõ, trinh nöõ (danh töôùc daønh cho Ñ. Maria, phaùt nguyeân töø Is 7:14)
Alma Mater: Meï chí thaùnh
Almighty: Ñaáng Toaøn naêng
Almoner: Giaùo só (ôû cung ñieän: ñaëc traùch vieäc phaân phaùt caùc cuûa boá thí)
Alms: Cuûa boá thí/daâng cuùng
Almuce: AÙo choaøng ngoaøi (cuûa caùc kinh só)
Alpha and Omega: A vaø W, ñaàu vaø cuoái, thuûy vaø chung
Alphabetic: Theo thöù töï a b c
a. psalms: Caùc thaùnh vònh thöù töï chöõ caùi (coù caâu hoaëc tieát baét ñaàu baèng moät maãu töï theo thöù töï caùc chöõ caùi)
Altar: Baøn thôø
fixed a.: baøn thôø coá ñònh
main a.: baøn thôø chính
minor, lateral a.: baøn thôø caïnh/tieåu
movable: baøn thôø löu ñoäng
a. of burnt offering: teá ñaøn
a. of incense: höông aùn
portable a.: b. thôø xaùch tay
priviledged a.: b. th. ñaëc aân
Altar boy: Chuù giuùp leã
Altar bread: Baùnh leã
Altar cards: Baûng trôï kinh
Altar cloth: Khaên phuû baøn thôø
Altar rail: Baøn chòu leã
Altar steps: Baäc caáp baøn thôø
Altar society: Phuïng hoäi (lo veà caùc ñoà duøng trong phuïng vuï cuûa giaùo xöù)
Altar stone: Ñaù baøn thôø, ñaù thaùnh
Alter Christus: Kitoâ khaùc (neân gioáng ÑK)
Altruism(-ist): Vò tha
Alumbrados: Phaùi quang chieáu, tieân giaùc (tk 16)
Ambiguity(-guous): Mô hoà, maäp môø, toái nghóa, nghóa nöôùc ñoâi; khoù hieåu
Ambition: Tham/cuoàng voïng
Ambivalence: Hai maët/chieàu, nöôùc ñoâi, song duïng
Ambo: Ñaøi giaûng kinh
Ambrosian rite: Leã ñieån thaùnh Ambroâsioâ (Milano)
Ambulatory: Haønh lang, loái ñi (ñaèng sau baøn thôø)
AMDG: Ñeå vinh quang TC caû saùng hôn
Amen: Chính/quaû theá, ñuùng/thaät vaäy, xin ñöôïc nhö vaäy, mong thay
Americanism: Chuû nghóa thöïc tieãn Myõ, thuyeát duy haønh
Amerindian: Ngöôøi baûn xöù Chaâu Myõ
Amice: Khaên quaøng vai, khaên vai
Ammonian sections: Nhöõng ñoaïn hay phaàn caét 4 Phuùc AÂm ra töøng khuùc, maø ngöôøi ta töôûng do Ammonius Saccas († 242) laøm
Amnesia: Chöùng maát trí nhôù, hay queân
Amnesty: AÂn xaù
A. International: Toå chöùc aân xaù quoác teá
Amniocentesis: Thöû nöôùc baøo thai
Amor: Tình yeâu
a. amicitiae: tình baïn, tình baèng höõu
a. benevolentiae: tình yeâu vò nghóa
a. complacentiae: tình yeâu voâ vò lôïi/vò tha
a. concupiscentiae: tình yeâu: vò lôïi, ích kyû
a. intellectualis/platonicus: tình yeâu: lyù trí,khoâng töôûng; aùi tình trong moäng
Amoral: Phi ñaïo ñöùc, phi luaân
Amorous: Si tình, ña tình, say ñaém
Amos: A-moát, Am
Amovability: Coù theå di chuyeån/thuyeân chuyeån/ dôøi ñi
Amphibo(lo)gy: Löôõng yù, coù hai nghóa; toái nghóa
Amphictyony: Lieân toân boä laïc (chung quanh moät nôi: thôø töï (mieáu), linh thieâng
Ampulla: Bình nhoû
Amputation: Caét xeùn, caét cuït, thieát ñoaïn
Anabaptism: Thuyeát taùi taåy (1: röûa toäi laïi; 2: chæ röûa toäi cho ng. lôùn)
Anabaptists: Taùi taåy (giaùo phaùi chuû tröông röûa toäi laïi)
Anachronism: Sai nieân ñaïi, loãi thôøi
Anacoluthon: Maát lieân tuïc cuù phaùp
Anagogy(-ical): Loái giaûi thích Kinh Thaùnh theo yù nghóa bí nhieäm; tình traïng taâm hoàn höôùng tôùi möùc chieâm nieäm thaàn nghieäm
Analempsis: Sieâu thaêng; ñöa leân (Trôøi)
Analogatum princeps: Thöïc taïi loaïi suy chính (giöõa caùc thöïc taïi loaïi suy)
Analogia: Loaïi suy/tyû; töông töï
a. entis: höõu theå loaïi suy
a. proportionis: loaïi suy töông tyû
Analogy: Loaïi suy; töông töï
a. of attribution: loaïi suy yù qui/thuoäc tính
a. of being: loaïi suy höõu theå
a. of faith: loaïi suy ñöùc tin (tính chaát töông hôïp trong toaøn boä noäi dung caùc chaân lyù ñöùc tin)a. of proportionality: loaïi suy töông tyû
Analysis fidei (of faith): Phaân tích haønh vi ñöùc tin
Anamnesis: Kinh hoài nieäm, truy/töôûng nieäm, (sau khi truyeàn pheùp)
Anaphora: Kinh tieán hieán trong thaùnh Leã (Leã quy, Kinh taï ôn); caùch laùy chöõ ñaàu
Anathema: Tuyeät thoâng, ruùt pheùp thoâng coâng; khai tröø; nguyeàn ruûa, chuùc döõ
Anathematise: Ruùt pheùp thoâng coâng; keát aùn; nguyeàn ruûa
Anathematism: Saéc chæ keát aùn (laïc thuyeát/giaùo)
Ancestor: Toå tieân, oâng baø
Anchor-cross: Neo hình thaäp giaù (kyù hieäu kitoâ xöa)
Anchorite (anchoress): AÅn tu, aån só
Ancient of days: Ñaáng Cao nieân (Ñn 7.9)
Ancilla theologiae: Trôï lyù thaàn hoïc (phaùi kinh vieän goïi trieát hoïc laø nöõ tyø cuûa thaàn hoïc)
Andrew: An-reâ
Andrew's cross: thaäp giaù hình chöõ X (thaùnh An-reâ)
Androgyny(-nous): Löôõng giôùi tính nam (nam daïng nöõ)
Angel: Thieân thaàn/söù
guardian a.: thieân thaàn baûn meänh
Angel-lights: Phaàn töôøng kính (nhoû: giöõa caùc cöûa soå trong nhaø thôø)
Angelic salutation: Phaàn ñaàu kinh Kính möøng
a. doctor: Thaùnh Toâma Aquinoâ
a. hymn: Ca khuùc thieân thaàn ("Vinh danh TC treân caùc taàng trôøi")
Angelology: Thieân thaàn hoïc
Angelus: Kinh Truyeàn tin
Anger(-gry): Töùc giaän, giaän döõ
a. of God: côn thònh noä cuûa TC (Rm 5.9)
Anglican(-ism): Anh giaùo
A. Communion: lieân hieäp Anh giaùo
A. orders: nghi thöùc phong chöùc thaùnh trong Anh giaùo
Anglo-Catholics: Anh-Coâng giaùo (Phaùi Anh giaùo giöõ giaùo lyù vaø phong tuïc Coâng giaùo)
Anguish: Lo sôï, thoáng khoå, khoå naõo, cöïc hình
Anhomoeans: X. Anomoeans
Anima: Linh hoàn; tinh thaàn, taâm hoàn; vong linh; coát loõi
Animalism: Thuù vaät thuyeát (con ngöôøi khoâng coù linh hoàn khaùc loaøi vaät, coù khaùc thì chæ khaùc ôû möùc tieán hoùa cao hôn maø thoâi)
Animate: Hoaït naùo, linh hoaït hoùa, laøm cho soáng ñoäng, khích leä
Animation: Phuù hoàn, truyeàn sinh khí; linh hoaït, haøo höùng
immediate a.: phuù hoàn töùc thôøi (ngay luùc thuï thai)
mediate a.: phuù hoàn giaùn thôøi (trong tieán trình thai ngheùn)
Animatism: Thuyeát vaïn vaät coù yù thöùc, phieám tri thuyeát
Animism: Ñaïo thôø vaät linh, vaät hoàn giaùo; thuyeát vaïn vaät coù hoàn, phieám hoàn luaän
Animosity: Haän thuø, aùc caûm, ñoái nghòch, oaùn gheùt; phaùt caùu, phaãn noä
Annates: Thueá nieân loäc giaùo só
Annihilate: Tieâu dieät, huûy dieät
Annihilationism: Tieâu taùn thuyeát (1: linh hoàn trôû veà hö voâ, hoaëc 2: chæ toäi nhaân môùi bò tòch dieäït)
Anniversary: Dòp kyû nieäm (haøng naêm)
Anno Domini (A.D.): (Naêm cuûa Chuùa) Coâng nguyeân
Annotate(-ion): Chuù thích, ghi chuù
Announce(-ment): Loan baùo, coâng boá
Annuario Pontificio: Nieân baï/ giaùm Toøa Thaùnh
Annulment: Huûy boû, voâ hieäu hoùa
Annunciation: Tuyeân caùo, thoâng baùo; Truyeàn tin (cho ÑM)
Anodyne: Xoùa dòu, laøm giaûm ñau khoå
Anoint(-ing): Xöùc daàu
a. of the Sick: bí tích Xöùc d.
annointed One: Ñaáng chòu xöùc daàu (Meâsia, Kitoâ)
Anomaly(-lous): Dò thöôøng, quaùi traïng
Anomoeans, anomoeism, anomoians, anhomoians: Thuyeát dò ñoàng (laïc giaùoArioâ, tk 4)
Anonym(-ous): Bí danh, naëc danh
a. Christian: kitoâ höõu voâ danh (coù tinh thaàn kitoâ, maø khoâng gia nhaäp kitoâ giaùo)
Antagonism: Töông kò/phaûn, ñoái ñòch/khaùng, xung khaéc
Antecedent: Tieàn leä; tieàn ñeà; (soá nhieàu=) tieàn kieän, quaù trình, lai lòch
Antediluvian: Tieàn Ñaïi Hoàng thuûy; xa xöa, coå xöa
Antelapsarianism: Thuyeát tieàn ñònh tieàn nguyeân toäi (phaùi Calvin cho laø "tröôùc nguyeân toäi/sa ngaõ" - lapsus - TC ñaõ ñònh saün veà soá phaän ñôøi ñôøi cuûa moãi ngöôøi)
Antependium: Ñoà trang trí tröôùc baøn thôø
Anthem: Baûn thaùnh ca
Anthology: Hôïp tuyeån, söu taäp
Anthropic: Do ngöôøi, höôùng nhaân
a. principle: nguyeân taéc höôùng nhaân (trong vuõ truï)
Anthropocentric(-ism): Qui nhaân luaän, nhaân trung thuyeát
Anthropogenesis: Khôûi nguyeân nhaân loaïi, quaù trình hình thaønh nhaân loaïi
Anthropogeny: Nhaân nguyeân luaän (baøn veà nguoàn goác loaøi ngöôøi)
Anthropology: Nhaân (loaïi) hoïc
Anthropomorphic(-ism): Nhaân caùch thaàn thuyeát, nhaân hình luaän (mieâu taû hoaït ñoäng cuûa caùc thaàn linh, nhö TC, theo caùch kieåu haønh ñoäng cuûa loaøi ngöôøi)
a. of creation: theå nhaân hình hoùa cuûa phaàn trình thuaät veà saùng theá
Anthropomorphize: Nhaân hình hoùa
Anthropopathy: Nhaân caûm (TC caûm chòu ñau khoå nhö loaøi ngöôøi)
Anthropos: Con ngöôøi
a. myth: thaàn thoaïi nguyeân nhaân (ngoä giaùo)
Anthroposophy: Thoâng nhaân hoïc/luaän, hoïc thuyeát nhaân trí (cuûa R. Steiner, n. 1913)
Anti-Catholic(-ism): Choáng Coâng giaùo
Antichrist: Phaûn Kitoâ
Anticipate: Haønh ñoäng tröôùc; tieân döï/ñoaùn/lieäu
Anticlericalism: Baøi/choáng giaùo só
Antidicomarianites: Baøi Thaùnh Maãu phaùi (choáng baùng Ñöùc Maria: laïc giaùo thôøi xöa)
Anti-intellectualism: Phaûn trí luaän
Antilegomena: Nghi kinh (kinh saùch nguïy thö hay chính thö coøn trong voøng tranh luaän)
Antilogy: Phaûn yù, nghòch luaän, maâu thuaãn
Antimension: «Thay cho baøn thôø» (Byzantinoâ: khung vaûi duøng laøm nhö moät loaïi baøn thôø xaùch tay)
Antimodernism: Luaän traøo choáng naõo traïng taân thôøi
Antinomians: Phaùi phi luaät
Antinomy: Töông phaûn, maâu thuaãn veà nguyeân lyù (luaät phaùp, trieát lyù)
Antiochene (church, rite, school): thuoäc Antioâkia
Antipathy: AÙc caûm
Antiphon: Ñieäp ca, ñieäp xöôùng
Antiphonal: Kieåu ñoái xöôùng, ñaùp ca
Antiphonary: Saùch ñieäp xöôùng
Antipope: Giaùo hoaøng nguïy
Antiquity: Thôøi coå ñaïi, thöôïng coå
Anti-semitism: Baøi Do thaùi
Antitheism: Baøi thaàn linh, baøi TC
Antithesis: Phaûn ñeà
Anti-trinitarians: Choáng Tam Vò (phuû nhaän TC coù 3 ngoâi)
Antitype: Ñoái tröng, ñoái hình, ñoái maãu
Antonym: Traùi nghóa
Anxiety(anxious): Lo aâu, öu tö, boái roái, baên khoaên
A pari: Ñoàng luaän, cuõng vaäy
Apartheid: Chính saùch phaân bieät chuûng toäc
Apatheia: Voâ thieân höôùng
Apathy: Voâ caûm, laõnh ñaïm
Aphasia: Maát khaû naêng ngoân ngöõ
Aphorism: Caùch/chaâm ngoân, ngaïn ngöõ
Aphthartodocetae: Thuyeát traù thuï naïn (cho raèng thöïc söï thì theå xaùc ÑK khoâng khoå, khoâng cheát, khoâng hö ñi; cuoäc khoå naïn chæ laø bieåu kieán, laøm nhö laø Ngaøi chòu ñau khoå thaät)
Apocalypse: Maïc khaûi; saùch Khaûi huyeàn, Kh
Apocalyptic: Huyeàn bí, kieåu khaûi huyeàn; kinh khuûng (nhö caûnh taän theá)
a. number: con soá 666 (Kh 13.18)
Apocalypticism: Chuû höôùng (vaên chöông, vv) huyeàn bí
Apocatastasis: Thuyeát cöùu ñoä/phuïc nguyeân vaïn vaät (Origeâneâ)
Apocrypha: Nguïy thö/kinh; tin laønh: thöù quy ñieån
Apocryphal: Thuoäc nguïy thö; bòa ñaêït
Apodictic: Xaùc quyeát; taát yeáu
Apollinar(ian)ism: Thuyeát Apollinaris (tk 4: chuû tröông ÑK khoâng coù linh hoàn; Ngoâi Lôøi thay theá linh hoàn)
Apologetics: Khoa bieän/minh giaùo, tín chöùng hoïc
Apologist: Ngöôøi bieän giaûi, nhaø bieän giaùo
Apologize: Xin/caùo loãi
Apology: Bieän giaûi; lôøi taï toäi
Apopha(n)tic theology: Thaàn hoïc: tieâu cöïc, huyeàn bí, voâ ngoân
Apophthegm: Caùch/danh ngoân
Aporia: Vaán naïn nan giaûi
Apostasy: Boäi giaùo, boû/phaûn ñaïo
Apostate: Ngöôøi choái/boû ñaïo (coâng khai tuyeân boá), phaûn ñoà
A posteriori: Haäu thieân, haäu nghieäm
Apostle: Söù ñoà, toâng ñoà
a. of the gentiles: thaùnh Phaoloâ
apostle's creed: kinh Tin kính caùc Toâng ñoà
Apostleship: Cöông/ñòa vò toâng ñoà
a. of Prayer: Hoäi toâng ñoà caàu nguyeän
Apostolate: Chöùc vò toâng ñoà; vieäc toâng ñoà
Apostolic: Thuoäc toâng ñoà; toâng truyeàn; toâng toøa, toøa thaùnh
a .administration: haït giaùm quaûn toâng toøa (ñk 371)
a. age: thôøi caùc toâng ñoà
a. canons: 85 khoaûn luaät (quy ñieån) caùc toâng ñoà
a. Constitution: toâng hieán
a. Datary: tieåu chöôûng aán toâng toaø
a. Delegate: khaâm söù toøa thaùnh
a. Fathers: toâng phuï
a. Letter: toâng thö
a. Ministry: thöøa taùc vuï caùc toâng ñoà
a. Prefecture: haït phuû doaõn toâng toøa
a. See: Toøa thaùnh, toâng toøa
a. Signatura: toái cao phaùp vieän toøa thaùnh
a. Succession: keá nhieäm caùc toâng ñoà
a. Tradition: truyeàn thoáng caùc toâng ñoà (taùc phaåm cuûa Hippolytus, † 236)
a. Vicariate: haït ñaïi dieän toâng toøa
a. visitation: kinh löôïc toâng toøa
Apostolici: Ngöôøi coá soáng heät nhö caùc toâng ñoà (caùc nhoùm quaù khích chuû tröông trieät ñeå baét chöôùc caùc toâng ñoà)
Apostolicity: Toâng truyeàn tính, toâng ñoà tính
Apotheosis: Thaàn hoùa, phong thaàn; cöïc thònh
Apparition: Hieän ra, h. hình; xuaát hieän
Appeal: Keâu goïi, hieäu trieäu; khaùng caùo, thöôïng toá; yeâu caàu; haáp daãn
Appear: Hieän ra, xuaát hieän; hình nhö
Appearance: Xuaát hieän; hình daùng, daùng daáp, beà ngoaøi
Appel of the eye: Con ngöôi (= naâng niu quyù chuoäng: Ñnl 32.10)
Appellants: Thaønh phaàn khaùng caùo (nhoùm giaùo só Phaùp choáng aùn leân coâng ñoàng ñeå phaûn ñoái Ñ. Giaùo hoaøng, naêm 1713)
Appetence: Loøng ham muoán, theøm muoán
Appetite: Theøm muoán, duïc voïng; ngon mieäng
concupiscible a.: theøm muoán duïc tính
irascible a.: theøm muoán noä tính
sensitive a.: theøm muoán caûm tính
Appreciate(-ion): Ñaùnh giaù cao, thaåm löôïng; caûm phuïc, taùn thöôûng; thöôûng thöùc; bieát ôn; taêng giaù trò
a. of faith: nhaän thöùc ñöùc tin
Approach: Caùch tieáp xuùc; loái xöû lyù, phöông thöùc nghieân cöùu
Appropriation: Thích öùng; chieám höõu; quy gaùn, bieät öùng/quy caùch (Tam Vò hoïc)
Approve: Chuaån/chaáp nhaän, taùn /ñoàng thaønh
A priori: Tieân thieân, tieân nghieäm; thoaït ñaàu
Apriorism: Tieân nghieäm caùch/tính; tieân thieân thuyeát
Apse: Haäu cung/ñöôøng
Aptitude: Naêng khieáu, khaû naêng, naêng caùch
Aquamanile: Bình röûa tay
Aquarians: Phaùi duy thuûy
A quo: Khôûi haïn, khôûi ñieåm
Aramaic: Tieáng Aram
Arcane (arcanum,-a): Bí maät, bí thuaät
a. discipline: quy luaät bí thuaät
Archaeology: Khaûo coå hoïc
biblical a.: kh. c. h. kinh thaùnh
Archangel: Toång söù thaàn, toång laõnh thieân thaàn
Archbishop: Toång giaùm muïc
metropolitan a.: TGM chính toøa
Archconfraternity: Lieân phuïng hoäi
Archdeacon: Toång phoù teá
Archdiocese: Toång giaùo phaän, giaùo tænh
Archetype: Nguyeân maãu; ñieån hình
Archimandrite: Ñan vieän tröôûng (beân Ñoâng phöông)
Architriclinus: Quaûn gia/tieäc, chuû chi
Archives: Vaên thö löu tröõ; coâng haøm; sôû vaên khoá
Archpriest: LM uaûn haït, LM nieân tröôûng
Ardent: Noàng nhieät, soát saéng, haêng haùi, soâi noåi
Areligious: Voâ toân giaùo
Areopagite: Hoäi vieân Areopa-go, h. v. hoïc ñöôøng Atheâneâ
Aretology: Tuïng ngoân
Argument: Lyù chöùng/leõ; luaän chöùng
Argumentation: Cung caùch bieän luaän
Arian(-ism): Laïc giaùo Arioâ (tk 4-6)
Aridity: Khoâ khan
Aristotelianism: Hoïc thuyeát Aristoát
Ark: Taøu Noeâ
A. of the Covenant: hoøm bia giao öôùc
A.of the Testimony: hoøm bia chöùng öôùc
Armageddon: Traän töû chieán (Kh 16:16)
Armenian (rite, church): (leã ñieån, GH) Armeânia
Arminianism: Phaùi Arminioâ († 1609: moät nhaùnh Tin laønh Calvin)
Arms race: Chaïy ñua vuõ trang
Article of faith: Tín khoaûn/ ñieàu
a. of death: phuùt laâm töû, giôø cheát
a. of religion: 39 giaùo ñieàu cuûa Anh giaùo; 25 giaùo ñieàu Methodist
Articulus stantis aut cadentis ecclesiae: Tín ñieàu soáng cheát cuûa GH (toái heä ñoái vôùi söï soáng coøn cuûa GH)
Artificial insemination: Truyeàn/thuï tinh nhaân taïo
Aryan: AÁn-AÂu
Ascenda(e)ncy: Uy theá/löïc
Ascension: Leân trôøi, thaêng thieân (ÑK)
a. of Isaia: Isaia leân trôøi (nguïy thö)
Ascent of Mount Carmel: Leân Nuùi Cameâloâ (Taùc phaåm cuûa thaùnh Gioan Thaùnh Giaù)
Ascete: Tu só/ng. soáng khoå haïnh
Ascesis: Khoå cheá; khoå luyeän
Ascetical theology: Thaàn hoïc tu ñöùc khoå cheá
Ascetic(ism): Thuaät khoå cheá/luyeän, ñôøi khoå haïnh
A se: Töï höõu
Aseity: Töï höõu tính
Asexual: Voâ (giôùi) tính
Ash Wednesday: Thöù tö Leã tro
Ashera pole: Truï thaàn Ashera
Asperges: Raûy nöôùc (thaùnh)
Aspergill(-um): Que raûy nöôùc (thaùnh)
Aspersion: Raûy nöôùc (kieåu Röûa toäi)
Aspirant: Thænh/öùng sinh
Aspiration: Khaùt voïng, nguyeän/kyø voïng; lôøi nguyeän taét
Assemble: Taäp/nhoùm hoïp
Assembly: Hoäi ñoàng, coäng ñoaøn; hoäi nghò
a. of God: Giaùo phaùi Trieäu thaàn hoäi (Tin laønh Pentecostal)
Assent of faith: Ñoùn nhaän ñöùc tin, tin nhaän/ theo, tín phuïc
Assertion: Quyeát ñoaùn, khaúng ñònh
Assessor: Coá vaán thaåm phaùn, hoäi thaåm
Assimilate(-ion): Ñoàng hoùa; tieâu hoùa; haáp thuï; thaáu trieät
Assistant: Trôï lyù/taù
Assistancy: Vuøng (lieân tænh) doøng (Doøng Teân)
Associate pastor: Cha phoù
Association: Phoái/lieân hôïp; lieân töôûng; hoäi ñoaøn
of ideas: lieân keát tö töôûng, lieân töôûng
Assume: Ñaûm nhaän; thöøa nhaän
Assumption: Giaû ñònh; ñöa veà Trôøi
a. of the Blessed Virgin Mary: Ñ. Trinh Nöõ Maria hoàn xaùc leân Trôøi, Moâng trieäu
a. of Moses: Moâseâ ñöôïc ñöa leân Trôøi (nguïy thö)
Assumptionists: Doøng Moâng trieäu
Assurance: Baûo ñaûm; baûo hieåm
Assure: Ñoan chaéc, baûo ñaûm
Astrology: Thuaät chieâm tinh
Asylum: Choã truù aån, nôi nöông naùu
right of a.: quyeàn truù nguï/tò hoä
Asyrian Christians: Kitoâ höõu Caûnh giaùo (ôû Trung Ñoâng)
Ataraxy: Voâ caûm/giaùc/öu; thanh tònh, bình thaûn
Atavism: Neùt toå truyeàn, laïi gioáng
Athanasian Creed: Baûn tuyeân tín thaùnh Athanasioâ (cuõng goïi laø Quicumque,tk 5)
Atheism: Thuyeát voâ thaàn
humanistic a.: nhaân vaên voâ thaàn
materialistic a.: duy vaät voâ thaàn
negative a.: voâ thaàn tieâu cöïc (khoâng coù lyù do ñeå tin)
positive: voâ thaàn tích cöïc (coù lyù do ñeå khoâng tin)
practical a.: loái soáng voâ thaàn, voâ thaàn thöïc teá/tieãn
scientific a.: voâ th. khoa hoïc
systematic a.: voâ thaàn heä thoáng
theoretical a.: voâ thaàn lyù thuyeát
Atheist: Ng. voâ thaàn
Atomism: Thuyeát nguyeân töû, theå vi taùn/phaân
mental a.: vi phaân taâm thaàn
Atone(-ment): Ñeàn buø, boài thöôøng; ñeàn toäi
a. Day (Yom Kippur): ngaøy ñeàn toäi, xaù toäi (Lv 16:1tt)
Atony: Maát tröông löïc
Atrophy: Suy nhöôïc, gaày moøn, teo toùp
Attachment: Gaén boù, quyeán luyeán
Attempt: Thöû, coá gaéng, noã löïc; toan tính, möu toan; möu ñoà
Attempted marriage: möu hoân (giaùo só töï ñoäng keát hoân: phi phaùp baát thaønh)
Attention: Chuù yù
Attitude: Thaùi ñoä; tö theá, daùng daáp
mental a.: th. ñ. tinh thaàn, taâm/naõo traïng
Attribute: Thuoäc tính; öu phaåm, ñaëc tính; thuoäc töø/ngöõ; bieåu tröng
communicable a.: ö. ph. khaû thoâng
entitative a.: ö. ph. höõu theå
Attribution: Quy vaøo, gaùn cho; quy thuoäc, bieät/ñaëc quy
Attrition: Uyù hoái, aên naên (vì sôï hình phaït); tieâu hao
Attritionism: Thuyeát uùy hoái (cho raèng aên naên toäi caùch khoâng troïn cuõng ñuû ñeå chòu bí tích caùo giaûi neân)
Atypical: Khoâng tieâu bieåu, voâ loaïi
Audians: Laïc giaùo Auñioâ (tk 4)
Audience: Tieáp kieán, yeát kieán; khaùn giaû, cöû toïa; phieân toøa
Auditor: Thính giaû; kieåm toaùn vieân; döï thính vieân töï do (trong caùc khoùa hoïc)
Aufklärung: (thôøi ñaïi) aùnh saùng
Augsburg Confession: Baûn tuyeân ngoân Augsburg (Tin laønh, n. 1555)
Augur: Thaày boùi (thôøi coå La Maõ)
Augustinians: Doøng thaùnh AÂugutinoâ
Augustini(ani)sm: Hoïc thuyeát thaùnh AÂugutinoâ
Aumbry: Tuû nhoû (ñeå giöõ ñoà vaät thaùnh: daàu, cheùn, saùch thaùnh, v.v.)
Aureole: Haøo quang
Auricular Confession: Xöng toäi toøa kín ("keà beân tai")
Austere(-ity): Nghieâm khaéc; khaéc/kham khoå, khoå haïnh
Austerities: Nhöõng vieäc khoå haïnh
Authentic(-ity): Chính thöùc/phaùp; trung thöïc, chaân chính; ñích thöïc, chính xaùc
Authoritarian: Ñoäc ñoaùn, chuyeân quyeàn
Authoritative: Coù thaåm quyeàn, coù uy tín
Authorities: Uy thaàn (x. Powers)
Authority: Quyeàn theá, uy quyeàn/theá; theá giaù, uy tín
divine a.: thaàn quyeàn
Autism: Beänh töï kyû/toûa (thu kín mình laïi, khoâng giao tieáp ñöôïc vôùi ngöôøi khaùc)
Autocephalous: Töï trò, bieät laäp (moät GH)
Autocracy: Chuyeân cheá, ch. quyeàn
Auto-da-Feù: Saéc leänh veà ñöùc tin (keát aùn hoaëc tha toäi); hình phaït hoûa thieâu
Autoerotism: Töï kích duïc
Autonomous morality: Luaân lyù töï laäp (caù nhaân töï chuû, khoâng phuï thuoäc vaøo moät ai, keå caû TC)
Autonomous Religious House: Tu/ñan vieän töï trò (khoâng coù beà treân cao hôn beà treân nhaø)
Autonomy: Töï trò/laäp; töï chuû (ñoái laïi vôùi heteronomy)
Autopsy: Phaãu nghieäm töû thi
Auxiliary: Phuï, thöù yeáu; phuï trôï, phuï boå; phuï taù
a. Bishop: GM Phuï taù
a. hypotheses: giaû thuyeát boå trôï
a. Saints: caùc thaùnh «maùt tay» (14 vò thöôøng ñöôïc coi laø baàu cöû thaønh coâng nhaát), caùc thaùnh hay cöùu giuùp
Available(-ility): Saün coù/duøng, khaû duïng; saün saøng
Avarice: Tính tham lam, haø tieän, keo kieát
Avatar(-a): Thaàn nhaäp theá (AÁn ñoä giaùo)
Ave Maria: Kinh Kính möøng
Avenger of blood: Ngöôøi ñoøi nôï maùu (Ds 35.19)
Averroism: Hoïc thuyeát Averroes († 1198)
Aversion: Gôùm/chaùn gheùt, gheâ tôûm, kinh tôûm
Awakening: Thöùc tænh; tænh/giaùc ngoä, nhaän thöùc; phaùt ñoäng, khôi daäy
Awareness: Giaùc ngoä, yù/nhaän thöùc
Axiology: Giaù trò hoïc
Axiom: Ñònh lyù, tieân ñeà; chaâm ngoân; ñieàu hieån nhieân
Azyme: Baùnh khoâng men
Azymites: Phaùi duøng baùnh khoâng men
Ab absurdo: Baèng phaûn chöùng, boäi lyù
Ab alio: Tha khôûi
Abandon(-ment): Rôøi, boû, boû rôi, töø/vöùt boû; ruoàng boû; phoù maëc; phoù thaùc
Abase(-ment): Laøm nhuïc, haï nhuïc
Abba: Cha, ba, thaân phuï
Abbacy: Ñan vieän
a. nullius: ñ. v. bieät haït
a. territorial: ñ. v. toøng thoå (ñk 370)
Abbess: Nöõ ñan vieän tröôûng
Abbey: Ñan vieän
nullius: ñ. v. ñoäc laäp (ñoái vôùi ñòa phaän)
Abbot: Vieän phuï, ñan vieän tröôûng
a. nullius: vieän phuï bieät haït
a. primate: vieän phuï caû/toång quyeàn (Doøng Bieån ñöùc)
Abdication: Töø chöùc, thoaùi vò
Abduction: Baét coùc (baét ñi caùch phi phaùp; ngaên trôû hoân phoái), cöôõng duï
Abecedarians: Phaùi sô hoïc, ph. muø chöõ (phaùi Tin laønh tk 16 chuû tröông khoâng hoïc chöõ, vì cho raèng TC seõ giuùp cho hieåu KT ñeå ñöoïc cöùu roãi)
Aberration: Laàm laïc, sai laïc; leäch laïc; thaùc loaïn
Ab extrinseco: Ngoaïi khôûi, töï ngoaïi giôùi
Ab homine (argument): Khaùng ñòch luaän, ñoái thuû luaän chöùng (duøng lyù ñoái thuû choáng laïi ñoái thuû) (giaùo luaät) do nhaân
Abhor(-rence): Kinh tôûm, gheâ t.
Abide: ÔÛ/löu laïi; toàn taïi; tieáp tuïc; chòu ñöïng;
a. by: theo ñuùng, giöõ ñuùng
Abiding: Laâu beàn, tröôøng cöõu
Ability: Khaû naêng, naêng löïc; naêng caùch; taøi naêng, kheùo leùo
Ab instestat: Khoâng di chuùc
Ab intrinseco: Noäi khôûi, do noäi tính
Abiogenetic: Töï nhieân sinh
Abjuration: Chính thöùc boû, theà boû (toân giaùo, laïc giaùo, lôøi theà)
Ablution: Taåy röûa, thanh taåy; traùng cheùn (thaùnh)
a. cup: bình nöôùc (ñeå caïnh nhaø taïm ñeå röûa tay)
Abnegation: Töø boû, boû mình
self a.: töø boû chính mình, queân mình, xaû kyû
Abnormality: Dò taät, dò thöôøng
Abolish: Huûy boû, baõi b., tieâu huûy
Abomination: Gheâ tôûm, gôùm ghieác; caêm thuø
a. of desolation: söï gheâ tôûm hoang taøn (Mt 24.15), ng. khoác haïi
Abortion: Phaù/naïo thai; saåy thai
Abortionist: Ng. phaù thai
Abraham's Bosom: Loøng Abraham, nôi cöïc laïc
Abreviator: Ñoaûn saéc vieân (nhaân vieân cuûa chuaån aùn Toøa thaùnh Vaticanoâ ñaëc traùch vieäc chuaån bò saéc chæ boå nhieäm caùc chöùc vuï)
Abrogation: Baõi boû; huûy boû, pheá chæ
Absenteeism: Troán sôû, troán vieäc
Absolute: Tuyeät ñoái
moral absolutes: quy taéc luaân lyù tuyeät ñoái (ñieàu tuyeät ñoái buoäc phaûi laøm hay phaûi traùnh)
The A.: Ñaáng Tuyeät Ñoái
Absolution: Giaûi/xaù toäi
absolutions of the dead: nghi thöùc laøm pheùp xaùc
canonical a. of censures: giaûi kieåm tröøng
general a: giaûi toäi: chung, taäp theå
Absolutism: Chính saùch/theå chuyeân cheá; tuyeät ñoái luaän
Absorption: Chuyeân taâm, mieät maøi; thu huùt chuù yù; haáp thu
Abstain: Kieâng khem/cöõ; traùnh
Abstemious: Thanh ñaïm, tieát cheá
Abstinence: Nhòn, cai, kieâng, kieâng cöõ, chay tònh; tieát duïc
Abstract(-ion): Tröøu töôïng; taùch/ruùt ra; toùm taét
in the a.: treân lyù tuyeát
Abstract(s): Baûn toùm taét
Absurd(-ity): Voâ lyù, phi l., boäi l., ngôù ngaån, loá bòch
Abulia: Maát nghò löïc, thaát chí
Abuse: Laïm duïng, xöû teä, laêng maï
a. of confidence: boäi tín
a. of power: laïm quyeàn
a. oneself: thuû daâm
child a.: ngöôïc ñaõi treû em
sexual a.: hieáp daâm, cöôõng hieáp
Abbyss: Vöïc thaúm; aâm phuû
Abyssinian Church: GH EÂtioâpi, Coáp
Acacianism: Thuyeát/phaùi (ly khai) Acacius (moät loaïi nhaát tính thuyeát, tk 5)
Academic: Thuoäc tröôøng hoïc, khoa baûng
a. freedom: quyeàn töï do hoïc haønh
a. subject: moân hoïc
a. year: naêm hoïc
Academy: Hoïc vieän, haøn laâm vieän
Acathist hymn: Taùn vònh ca
Acceptance: Öng thuaän, chaáp nhaän/thuaän; thu nhaän, thu naïp
Acceptants: Nhöõng ng. chaáp nhaän saéc chæ Unigenitus (n. 1713)
Accepted of God: Ñöôïc TC ñoaùi nhaän
a. time: luùc TC thi aân
Access: Ñöôøng/loái vaøo, caùch ñeán gaàn; quyeàn söû duïng juridical a.: lyù khaùm
Accident: Tai naïn; tuøy theå, phuï/thuoäc theå; thuoäc tính; ngaãu phaùt
a. theory: thuyeát: ngaãu phaùt, ngaãu nhieân
absolute a.: tuøy theå tuyeät ñoái, phuï chaát tuyeät ñoái
entitative a.: tuøy theå höõu theå
eucharistic a: tuøy theå Thaùnh Theå
logical a.: tuøy theå luaän lyù
predicamental a.: tuøy theå thuoäc tính (thuoäc phaïm truø)
Accidental: Tuøy phuï; baát ngôø
a. holiness: thaùnh ñöùc/thieän thuoäc tính
a. union: keát hôïp thuoäc tính
Accidentalism: Thuyeát: voâ nguyeân nhaân, ngaãu nhieân (coù haäu quaû, nhöng khoâng nhaän coù nguyeân nhaân)
Accidie: Bieáng nhaùc
Acclaim: Tung hoâ, khen ngôïi
Acclamation: Tung hoâ; lôøi tung hoâ trong Thaùnh Leã
Accomodation: Thích öùng, thích duïng; ñieàu chænh/tieát; ñieàu ñình/giaûi, thoûa hieäp, thoûa thuaän
Accomplice: Toøng phaïm, ñoàng loõa
Account: Töôøng trình, trình thuaät, keâ khai, baùo caùo; keá toaùn, taøi khoaûn, tröông muïc
a. of conscience: baøy toû löông taâm
Accountable: Chòu traùch nhieäm
Acculturation: Thích nghi/ hoäi nhaäp vaên hoùa
Accursed: Bò nguyeàn ruûa; ñaùng gheùt; voâ phuùc
Accusative: Ñoái caùch
Accuse(-ation): Buoäc/keát toäi; toá caùo; caùo traïng
false a.: caùo gian
Acedia: Bieáng nhaùc; teû laïnh
Aceldama: Ruoäng maùu (Mt 27:8)
Acephal(ic)ous: Töï laäp (khoâng coù ñaàu)
Acid test: Thöû thaùch gay go/gaét
Acolyte: Chöùc/ng. giuùp Leã; thuû tuùc, boä haï, tay chaân
A contrario: Nghòch luaän
Acosmism: Thuyeát phi vuõ truï
Acquire: Ñaéc thuû, sôû ñaéc
acquired right: quyeàn: ñaéc thuû, coù ñöôïc, daønh ñöôïc
Acrostic: Thô chöõ ñaàu (caùc chöõ ñaàu hoaëc caùc chöõ cuoái laøm thaønh nhöõng töø ñaëc bieät)
Act: Haønh ñoäng/vi, taùc ñoäng; hieän theå; phaùp aùn/leänh
a. of believing: haønh ñoäng tin nhaän
a. of devotion: haønh vi: suøng kính, moä ñaïo
a. of faith: haønh vi ñöùc tin, haønh ñoäng tuyeân tín
a. of God: thieân tai
a. of parliament: ñaïo luaät
a. of religion: haønh vi: ñaïo ñöùc, toân giaùo
a. of reparation: kinh phaït taï
canonical acts: söû lieäu
human a.: haønh vi nhaân linh
Act and potency: Hieän theå vaø tieàm naêng
Acta Apostolicae Sedis (AAS): Coâng baùo Toâng toøa (1908-)
Acta Sanctae Sedis (ASS): Coâng baùo Toøa Thaùnh (1865-1908)
Acta Sanctorum: Söû lieäu veà caùc Thaùnh
Action: Hoaït ñoäng, haønh ñ., vieäc laøm; taùc ñ.; (xöa) Thaùnh Leã, Leã quy
Actiones sunt suppositorum: Haønh vi laø thuoäc vò caùch
Active: Tích cuïc; chuû ñoäng; linh hoaït
Activism: Söï hieáu ñoäng, duy hoaït; hieáu ñoäng
Acts of the Apostles: Coâng vuï caùc Toâng ñoà, Cv
of the Martyrs: söû lieäu caùc töû ñaïo
of the Saints: söû lieäu caùc Thaùnh
Actual: Coù thaät, thöïc söï
a. grace: hieän suûng
a. sin: hieän toäi
Actualism: Thöïc sinh luaän (thuyeát cho raèng heát thaûy vaïn vaät ñeàu coù hoàn khí sinh ñoäng)
Actuality: Hieän thöïc tính; thöïc taïi, thöïc teá;
actualities: thôøi söï
Actualization: Hieän thöïc hoùa
Actus purus: Hieän/höõu theå thuaàn tuùy, höõu theå tuyeät ñoái (TC)
A.D.: Anno Domini: Naêm cuûa Chuùa, coâng nguyeân
Adamism: Phaùi chuû tröông soáng nhö Añam (traàn truoàng), loõa theå chuû nghóa
Adamites: Ngöôøi theo Adamism
Adapt(-ation): Thích öùng, thích nghi; chuyeån theå; caûi bieân, phoùng taùc
Ad beneplacitum: Tuøy toân yù
Ad cautelam: Ñeå döï phoøng
Addicted(-ction): Ghieàn, (thoùi) nghieän ngaäp
Address: Ñòa chæ; dieãn vaên, ngoû lôøi
terms/forms of a.: caùch/theå thöùc thöa göûi
Adduction theory: Thuyeát theá theå (ñeå giaûi thích vieäc bieán theå, thuyeát naøy cho raèng caùc lôøi truyeàn pheùp ñöa Mình Maùu Chuùa Gieâsu vaøo thay theá cho baûn theå cuûa baùnh vaø röôïu)
Adequate: Thích ñaùng, thoûa ñaùng
Ad extra: Höôùng/ñoái ngoaïi
Adherence: Gaén boù, dính chaêt; phuï hoïa
Adherent: Ng.: uûng hoä, gia nhaäp, phuï hoïa, gaén boù, quy y; dính chaët
Ad hoc: Ñaëc cöû, thích öùng/ ñaùng, nhaèm muïc ñích ñoù
Ad hominem: Khaùng ñòch luaän, ñoái phöông luaän chöùng (laáy gaäy oâng ñaäp löng oâng)
Adiaphorism: Chuû thuyeát voâ thöôûng voâ phaït (moät phaùi Tin laønh Luther theoMelanchthon: coi moät soá caùc leà loái thöïc haønh coâng giaùo laøø voâ boå voâ haïi)
Ad intra: Höôùng/ñoái noäi
Adjuration: Thaønh khaån, khaån naøi (tha thieát, trang troïng)
Ad libitum: Tuøy yù/tieän, töï do löïa choïn
Ad limina (Apostolorum) visit: Vieáng moä hai toâng ñoà (cöù 5 naêm moät laàn, caùc giaùm muïc veà Roma gaëp ÑGH, ñk 400)
Ad Majorem Dei Gloriam (AMDG): Ñeå vinh quang TC caû saùng hôn (khaåu hieäu Doøng Teân)
Administration: Quaûn trò/lyù
a. of sacrements: cöû haønh, ban (phaùt caùc) bí tích
Administrative: Haønh chính
a. act: haønh vi haønh chaùnh
a. recourse: thöôïng caàu/toá, khaùng caùo, choáng aùn; caàu vieän
Administrator: Giaùm quaûn, quaûn lyù
apostolic a: g. quaûn toâng toøa
Admiration: Thaùn phuïc, caûm phuïc
Admire: Kính phuïc, khaâm phuïc
Admission: Nhaäp/nhaän vaøo, thu nhaän; thuù nhaän
Admit: Tieáp nhaän, keát naïp, thu nhaän
Admonish: Quôû traùch, raên baùo, caûnh/khuyeán caùo
Admonition: Lôøi caûnh caùo, khuyeán caùo, khuyeân baûo
Admonitor: Ngöôøi caûnh caùo, khuyeán vieân
Adolescence: Thôøi thieáu/ thanh nieân
Adonai: Chuùa, Chuùa toâi, Chuùa teå, Ñaáng trò vì
Adoption: Nhaän laøm con nuoâi, döôõng heä/nghóa; tuyeån naïp, chaáp thuaän, thoâng qua
impediment of a.: ngaên trôû (tieâu hoân) vì döôõng nghóa (ñ 1094)
Adoptio(a)nism: Nghóa töû thuyeát, phaùi döôõng töû
Adore(-ation): Thôø phöôïng, thôø laïy, toân thôø
perpetual a.: chaàu löôït, chaàu phieân
Ad quem: Ñaùo haïn, ñieåm ñeán, tieâu ñích
Ad rem: Ñuùng vaán ñeà, thuoäc vaán ñeà, höôùng söï
Adulation: A dua, xieåm nònh, xu nònh, bôï ñôõ
Adult: Thaønh nieân, tröôûng thaønh, khoân lôùn
Adultery: Ngoaïi tình, thoâng daâm, gian daâm
Advent: Muøa Voïng
a. wreath: voøng hoa Muøa Voïng (voøng laù, ôû giöõa coù 4 caây neán ñöôïc laàn löôït thaép leân qua 4 tuaàn Muøa Voïng)
Adventism: Taùi lai thuyeát/ phaùi
Adventist: Tin höõu Cô Ñoác Phuïc Laâm
Adverb: Phoù töø, traïng töø
Adversary: Keû thuø; ñoái phöông
Ad vitanda scandala: Ñeå traùnh göông xaáu
Advocate: Caàu baàu, baàu chöõa, beânh vöïc, bieän hoä; luaät/traïng sö, khaùng vieân
a. of the Church: bieän hoä vieân, bieän só (ngöôøi bieän hoä cho GH tröôùc toøa daân söï)
devil's a.: Khaùng vieân phe quyû (ñöa ra nhöõng lyù do choáng trong caùc vuï phong thaùnh; x. promoter of justice)
Advowson: (Xöa) AÂn nhaân baûo trôï (giaùo daân baûo trôï moät nhaø thôø hoaëc tu vieän vaø höôûng moät soá ñaëc quyeàn trong laõnh vöïc aáy)
Aeon: Thôøi ñaïi; thôøi ñaïi baát taän; nieân kyû; thaàn linh trung gian (ngoä giaùo)
Aer: Khaên phuû cheùn (cheùn thaùnh trong phuïng vuï Bydaênxioâ)
Aesthetics: Thaåm myõ luaän, myõ hoïc
Aetianism: Thuyeát Aetius (phaùi Arioâ: thuyeát dò ñoàng cho laø Chuùa Con khoâng gioáng nhö Chuùa Cha
Affable(-ility): Hoøa nhaõ, lòch söï, nieàm nôû
Affect: AÛnh höôûng tôùi, gaây xuùc ñoäng; caûm xuùc; thaâm nhieãm; giaû vôø
Affection: Caûm tình, trìu meán, luyeán aùi; chöùng beänh
Affective prayer: Caûm nguyeän
Affectivity: Caûm tính, tình caûm
Affinity: Quan heä thaân caän, töông heä; quan heä thaân toäc, hoân thuoäc (daây hoï haøng do vieäc keát hoân); aùi löïc
Affirmation: Khaúng ñònh, quaû quyeát
Affirmative judgment: AÙn vaên öùng thuaän
a. theology: thaàn hoïc khaúng ñònh
Affusion: Röûa toäi (baèng caùch ñoå nöôùc) treân ñaàu
After-effect: Taùc duïng tieáp haäu
After-life: Ñôøi sau
Agam(ic)mous: Voâ tính
Agamy: Phi hoân (trong moät xaõ hoäi)
Agape: Ñöùc aùi, suûng aùi, loøng meán; böõa aên huynh ñeä, tieäc töôûng nieäm; leã taï ôn
Age: Tuoåi; thôøi ñaïi
canonical a: tuoåi luaät ñònh (Giaùo luaät: 7= tuoåi khoân; 18= tröôûng thaønh; 25= ñöôïc chòu chöùc linh muïc, vv)
a. of consent: tuoåi caäp keâ
a. of discretion: tuoåi yù thöùc (bieát phaân bieät laønh döõ)
a. of reason: tuoåi khoân
impediment of a.: ngaên trôû (hoân nhaân) vì thieáu tuoåi (nam= 18 tuoåi, nöõ= 14 t.)
Ageing: Coù tuoåi, veà giaø, tuoåi giaø, laõo thôøi
Agency: Haønh ñoäng, hoaït/taùc ñoäng; naêng löïc; phöông caùch, moâi giôùi; ñaïi lyù; haõng, sôû, cuïc
Agent: Taùc vieân/nhaân; nhaân vieân, vieân chöùc; ñaïi lyù; nguyeân ñoäng löïc
pastoral a.: nhaân vieân muïc vuï, muïc vuï vieân
Agere sequitur esse: Haønh ñoäng thì theo höõu theå, höõu theå sao haønh ñoäng vaäy
Aggiornamento: Caäp nhaät hoùa, tu nghieäp
Agility: Tính nhanh nheïn, linh lôïi; linh hoaït (sau khi soáng laïi)
Agios: Thaùnh
Agitate: Quaáy roái, laøm naùo ñoäng, kích ñ.
Aglipay Schism: Cuoäc ly khai do Greâgoârioâ Aglipay gaây ra ôû beân Philipin n. 1902
Agnoetae: Phaùi/ngöôøi theo voâ tri thuyeát (cho laø ôû ñôøi naøy, ÑK khoâng thaáu bieát taát caû)
Agnoetism: Thuyeát voâ tri
Agnostic(-ism): Baát khaû tri thuyeát
Agnus Dei: Kinh Laïy Chieân Thieân Chuùa; hình nhoû cuûa Chieân TC
Agonizants: Doøng Camiloâ (lo cho beänh nhaân vaø nhöõng ngöôøi haáp hoái)
Agonize: AÂu lo khaéc khoaûi, phieàn muoän toät ñoä, quaèn quaïi; haáp hoái
Agony: Thoáng khoå, khoå ñau cöïc ñieåm; noãi quaèn quaïi; haáp hoái
Agrapha: Di ngoân (lôøi cuûa Ñöùc Gieâsu ñöôïc truyeàn löu, nhöng «khoâng ñöôïc ghi» laïi trong caùc Phuùc AÂm)
Ahistorical: Phi lòch söû (vöôït ra ngoaøi caùc ñieàu kieän khoâng vaø thôøi gian)
AID (artificial insemination by donor): Thuï tinh nhaân taïo ngoaøi hoân nhaân (vôùi tinh dòch cuûa ngöôøi khoâng phaûi laø choàng)
AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome): Beänh lieät khaùng, Siña
AIH (artificial insemination by husband): Thuï tinh nhaân taïo trong hoân nhaân (nhôø tinh cuûa ngöôøi choàng)
Aim: Muïc ñích/tieâu, yù ñònh
Aisle: Gian caïnh/hoâng (nhaø thôø)
A jure: Do luaät
Akeldama: X. Aceldama
Alacrity: Voàn vaõ, nieàm nôû, nhieät tình, nhanh nhaåu; vui veû, vui tính, linh hoaït
Alapa: Chieác voã nheï (cuûa GM luùc ban pheùp Theâm söùc)
Alb: AÙo chuøng traéng (phuïng vuï)
Albigensianism, albigenses: Laïc giaùo Albi (x. cathari)
Alcoholism: Chöùng nghieän röôïu
Alexandria, school of: Tröôøng phaùi Alexanñria
a. rite: leã ñieån Al.
Algophilia: Chöùng öa ñau
Algophobia: Taät khieáp sôï ñau
Alienate(-ation): Tha hoùa, vong thaân; ñieân loaïn; chuyeån nhöôïng
Alimentation: Löông thöïc, thöïc phaåm; cung caáp, tieáp lieäu
Aliturgical days: Ngaøy khoâng coù Thaùnh Leã
All Saints: Leã Chö Thaùnh
All Souls Day: Leã caùc ñaúng
Allegiance: UÛng hoä, trung thaønh
Allegorical interpretation: Chuù giaûi nguï ngoân, (giaûi thích caùc bieán coá trình thuaät trong Kinh Thaùnh nhö laø muoán nguï yù chæ veà moät ñieàu khaùc)
Allegorism: Thuyeát nguï ngoân
a. of creation: thuyeát nguï ngoân veà saùng taïo
Allegory: AÙm/phuùng duï; nguï yù/ngoân
Alleluia: " Haõy chuùc tuïng Yahveâ"
Alleluyatic sequence: Ca khuùc Cantemus cuncti (Chuùng ta cuøng haùt möøng, tk.9: laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn caâu alleluia)
Alleviate: Laøm giaûm bôùt, xoa dòu
Alliance: Giao öôùc, minh öôùc; lieân minh
Allocution: Baøi huaán duï, dieãn vaên
Allure: Quyeán ruõ, loâi cuoán
Alma (Almah): Thieáu nöõ, trinh nöõ (danh töôùc daønh cho Ñ. Maria, phaùt nguyeân töø Is 7:14)
Alma Mater: Meï chí thaùnh
Almighty: Ñaáng Toaøn naêng
Almoner: Giaùo só (ôû cung ñieän: ñaëc traùch vieäc phaân phaùt caùc cuûa boá thí)
Alms: Cuûa boá thí/daâng cuùng
Almuce: AÙo choaøng ngoaøi (cuûa caùc kinh só)
Alpha and Omega: A vaø W, ñaàu vaø cuoái, thuûy vaø chung
Alphabetic: Theo thöù töï a b c
a. psalms: Caùc thaùnh vònh thöù töï chöõ caùi (coù caâu hoaëc tieát baét ñaàu baèng moät maãu töï theo thöù töï caùc chöõ caùi)
Altar: Baøn thôø
fixed a.: baøn thôø coá ñònh
main a.: baøn thôø chính
minor, lateral a.: baøn thôø caïnh/tieåu
movable: baøn thôø löu ñoäng
a. of burnt offering: teá ñaøn
a. of incense: höông aùn
portable a.: b. thôø xaùch tay
priviledged a.: b. th. ñaëc aân
Altar boy: Chuù giuùp leã
Altar bread: Baùnh leã
Altar cards: Baûng trôï kinh
Altar cloth: Khaên phuû baøn thôø
Altar rail: Baøn chòu leã
Altar steps: Baäc caáp baøn thôø
Altar society: Phuïng hoäi (lo veà caùc ñoà duøng trong phuïng vuï cuûa giaùo xöù)
Altar stone: Ñaù baøn thôø, ñaù thaùnh
Alter Christus: Kitoâ khaùc (neân gioáng ÑK)
Altruism(-ist): Vò tha
Alumbrados: Phaùi quang chieáu, tieân giaùc (tk 16)
Ambiguity(-guous): Mô hoà, maäp môø, toái nghóa, nghóa nöôùc ñoâi; khoù hieåu
Ambition: Tham/cuoàng voïng
Ambivalence: Hai maët/chieàu, nöôùc ñoâi, song duïng
Ambo: Ñaøi giaûng kinh
Ambrosian rite: Leã ñieån thaùnh Ambroâsioâ (Milano)
Ambulatory: Haønh lang, loái ñi (ñaèng sau baøn thôø)
AMDG: Ñeå vinh quang TC caû saùng hôn
Amen: Chính/quaû theá, ñuùng/thaät vaäy, xin ñöôïc nhö vaäy, mong thay
Americanism: Chuû nghóa thöïc tieãn Myõ, thuyeát duy haønh
Amerindian: Ngöôøi baûn xöù Chaâu Myõ
Amice: Khaên quaøng vai, khaên vai
Ammonian sections: Nhöõng ñoaïn hay phaàn caét 4 Phuùc AÂm ra töøng khuùc, maø ngöôøi ta töôûng do Ammonius Saccas († 242) laøm
Amnesia: Chöùng maát trí nhôù, hay queân
Amnesty: AÂn xaù
A. International: Toå chöùc aân xaù quoác teá
Amniocentesis: Thöû nöôùc baøo thai
Amor: Tình yeâu
a. amicitiae: tình baïn, tình baèng höõu
a. benevolentiae: tình yeâu vò nghóa
a. complacentiae: tình yeâu voâ vò lôïi/vò tha
a. concupiscentiae: tình yeâu: vò lôïi, ích kyû
a. intellectualis/platonicus: tình yeâu: lyù trí,khoâng töôûng; aùi tình trong moäng
Amoral: Phi ñaïo ñöùc, phi luaân
Amorous: Si tình, ña tình, say ñaém
Amos: A-moát, Am
Amovability: Coù theå di chuyeån/thuyeân chuyeån/ dôøi ñi
Amphibo(lo)gy: Löôõng yù, coù hai nghóa; toái nghóa
Amphictyony: Lieân toân boä laïc (chung quanh moät nôi: thôø töï (mieáu), linh thieâng
Ampulla: Bình nhoû
Amputation: Caét xeùn, caét cuït, thieát ñoaïn
Anabaptism: Thuyeát taùi taåy (1: röûa toäi laïi; 2: chæ röûa toäi cho ng. lôùn)
Anabaptists: Taùi taåy (giaùo phaùi chuû tröông röûa toäi laïi)
Anachronism: Sai nieân ñaïi, loãi thôøi
Anacoluthon: Maát lieân tuïc cuù phaùp
Anagogy(-ical): Loái giaûi thích Kinh Thaùnh theo yù nghóa bí nhieäm; tình traïng taâm hoàn höôùng tôùi möùc chieâm nieäm thaàn nghieäm
Analempsis: Sieâu thaêng; ñöa leân (Trôøi)
Analogatum princeps: Thöïc taïi loaïi suy chính (giöõa caùc thöïc taïi loaïi suy)
Analogia: Loaïi suy/tyû; töông töï
a. entis: höõu theå loaïi suy
a. proportionis: loaïi suy töông tyû
Analogy: Loaïi suy; töông töï
a. of attribution: loaïi suy yù qui/thuoäc tính
a. of being: loaïi suy höõu theå
a. of faith: loaïi suy ñöùc tin (tính chaát töông hôïp trong toaøn boä noäi dung caùc chaân lyù ñöùc tin)a. of proportionality: loaïi suy töông tyû
Analysis fidei (of faith): Phaân tích haønh vi ñöùc tin
Anamnesis: Kinh hoài nieäm, truy/töôûng nieäm, (sau khi truyeàn pheùp)
Anaphora: Kinh tieán hieán trong thaùnh Leã (Leã quy, Kinh taï ôn); caùch laùy chöõ ñaàu
Anathema: Tuyeät thoâng, ruùt pheùp thoâng coâng; khai tröø; nguyeàn ruûa, chuùc döõ
Anathematise: Ruùt pheùp thoâng coâng; keát aùn; nguyeàn ruûa
Anathematism: Saéc chæ keát aùn (laïc thuyeát/giaùo)
Ancestor: Toå tieân, oâng baø
Anchor-cross: Neo hình thaäp giaù (kyù hieäu kitoâ xöa)
Anchorite (anchoress): AÅn tu, aån só
Ancient of days: Ñaáng Cao nieân (Ñn 7.9)
Ancilla theologiae: Trôï lyù thaàn hoïc (phaùi kinh vieän goïi trieát hoïc laø nöõ tyø cuûa thaàn hoïc)
Andrew: An-reâ
Andrew's cross: thaäp giaù hình chöõ X (thaùnh An-reâ)
Androgyny(-nous): Löôõng giôùi tính nam (nam daïng nöõ)
Angel: Thieân thaàn/söù
guardian a.: thieân thaàn baûn meänh
Angel-lights: Phaàn töôøng kính (nhoû: giöõa caùc cöûa soå trong nhaø thôø)
Angelic salutation: Phaàn ñaàu kinh Kính möøng
a. doctor: Thaùnh Toâma Aquinoâ
a. hymn: Ca khuùc thieân thaàn ("Vinh danh TC treân caùc taàng trôøi")
Angelology: Thieân thaàn hoïc
Angelus: Kinh Truyeàn tin
Anger(-gry): Töùc giaän, giaän döõ
a. of God: côn thònh noä cuûa TC (Rm 5.9)
Anglican(-ism): Anh giaùo
A. Communion: lieân hieäp Anh giaùo
A. orders: nghi thöùc phong chöùc thaùnh trong Anh giaùo
Anglo-Catholics: Anh-Coâng giaùo (Phaùi Anh giaùo giöõ giaùo lyù vaø phong tuïc Coâng giaùo)
Anguish: Lo sôï, thoáng khoå, khoå naõo, cöïc hình
Anhomoeans: X. Anomoeans
Anima: Linh hoàn; tinh thaàn, taâm hoàn; vong linh; coát loõi
Animalism: Thuù vaät thuyeát (con ngöôøi khoâng coù linh hoàn khaùc loaøi vaät, coù khaùc thì chæ khaùc ôû möùc tieán hoùa cao hôn maø thoâi)
Animate: Hoaït naùo, linh hoaït hoùa, laøm cho soáng ñoäng, khích leä
Animation: Phuù hoàn, truyeàn sinh khí; linh hoaït, haøo höùng
immediate a.: phuù hoàn töùc thôøi (ngay luùc thuï thai)
mediate a.: phuù hoàn giaùn thôøi (trong tieán trình thai ngheùn)
Animatism: Thuyeát vaïn vaät coù yù thöùc, phieám tri thuyeát
Animism: Ñaïo thôø vaät linh, vaät hoàn giaùo; thuyeát vaïn vaät coù hoàn, phieám hoàn luaän
Animosity: Haän thuø, aùc caûm, ñoái nghòch, oaùn gheùt; phaùt caùu, phaãn noä
Annates: Thueá nieân loäc giaùo só
Annihilate: Tieâu dieät, huûy dieät
Annihilationism: Tieâu taùn thuyeát (1: linh hoàn trôû veà hö voâ, hoaëc 2: chæ toäi nhaân môùi bò tòch dieäït)
Anniversary: Dòp kyû nieäm (haøng naêm)
Anno Domini (A.D.): (Naêm cuûa Chuùa) Coâng nguyeân
Annotate(-ion): Chuù thích, ghi chuù
Announce(-ment): Loan baùo, coâng boá
Annuario Pontificio: Nieân baï/ giaùm Toøa Thaùnh
Annulment: Huûy boû, voâ hieäu hoùa
Annunciation: Tuyeân caùo, thoâng baùo; Truyeàn tin (cho ÑM)
Anodyne: Xoùa dòu, laøm giaûm ñau khoå
Anoint(-ing): Xöùc daàu
a. of the Sick: bí tích Xöùc d.
annointed One: Ñaáng chòu xöùc daàu (Meâsia, Kitoâ)
Anomaly(-lous): Dò thöôøng, quaùi traïng
Anomoeans, anomoeism, anomoians, anhomoians: Thuyeát dò ñoàng (laïc giaùoArioâ, tk 4)
Anonym(-ous): Bí danh, naëc danh
a. Christian: kitoâ höõu voâ danh (coù tinh thaàn kitoâ, maø khoâng gia nhaäp kitoâ giaùo)
Antagonism: Töông kò/phaûn, ñoái ñòch/khaùng, xung khaéc
Antecedent: Tieàn leä; tieàn ñeà; (soá nhieàu=) tieàn kieän, quaù trình, lai lòch
Antediluvian: Tieàn Ñaïi Hoàng thuûy; xa xöa, coå xöa
Antelapsarianism: Thuyeát tieàn ñònh tieàn nguyeân toäi (phaùi Calvin cho laø "tröôùc nguyeân toäi/sa ngaõ" - lapsus - TC ñaõ ñònh saün veà soá phaän ñôøi ñôøi cuûa moãi ngöôøi)
Antependium: Ñoà trang trí tröôùc baøn thôø
Anthem: Baûn thaùnh ca
Anthology: Hôïp tuyeån, söu taäp
Anthropic: Do ngöôøi, höôùng nhaân
a. principle: nguyeân taéc höôùng nhaân (trong vuõ truï)
Anthropocentric(-ism): Qui nhaân luaän, nhaân trung thuyeát
Anthropogenesis: Khôûi nguyeân nhaân loaïi, quaù trình hình thaønh nhaân loaïi
Anthropogeny: Nhaân nguyeân luaän (baøn veà nguoàn goác loaøi ngöôøi)
Anthropology: Nhaân (loaïi) hoïc
Anthropomorphic(-ism): Nhaân caùch thaàn thuyeát, nhaân hình luaän (mieâu taû hoaït ñoäng cuûa caùc thaàn linh, nhö TC, theo caùch kieåu haønh ñoäng cuûa loaøi ngöôøi)
a. of creation: theå nhaân hình hoùa cuûa phaàn trình thuaät veà saùng theá
Anthropomorphize: Nhaân hình hoùa
Anthropopathy: Nhaân caûm (TC caûm chòu ñau khoå nhö loaøi ngöôøi)
Anthropos: Con ngöôøi
a. myth: thaàn thoaïi nguyeân nhaân (ngoä giaùo)
Anthroposophy: Thoâng nhaân hoïc/luaän, hoïc thuyeát nhaân trí (cuûa R. Steiner, n. 1913)
Anti-Catholic(-ism): Choáng Coâng giaùo
Antichrist: Phaûn Kitoâ
Anticipate: Haønh ñoäng tröôùc; tieân döï/ñoaùn/lieäu
Anticlericalism: Baøi/choáng giaùo só
Antidicomarianites: Baøi Thaùnh Maãu phaùi (choáng baùng Ñöùc Maria: laïc giaùo thôøi xöa)
Anti-intellectualism: Phaûn trí luaän
Antilegomena: Nghi kinh (kinh saùch nguïy thö hay chính thö coøn trong voøng tranh luaän)
Antilogy: Phaûn yù, nghòch luaän, maâu thuaãn
Antimension: «Thay cho baøn thôø» (Byzantinoâ: khung vaûi duøng laøm nhö moät loaïi baøn thôø xaùch tay)
Antimodernism: Luaän traøo choáng naõo traïng taân thôøi
Antinomians: Phaùi phi luaät
Antinomy: Töông phaûn, maâu thuaãn veà nguyeân lyù (luaät phaùp, trieát lyù)
Antiochene (church, rite, school): thuoäc Antioâkia
Antipathy: AÙc caûm
Antiphon: Ñieäp ca, ñieäp xöôùng
Antiphonal: Kieåu ñoái xöôùng, ñaùp ca
Antiphonary: Saùch ñieäp xöôùng
Antipope: Giaùo hoaøng nguïy
Antiquity: Thôøi coå ñaïi, thöôïng coå
Anti-semitism: Baøi Do thaùi
Antitheism: Baøi thaàn linh, baøi TC
Antithesis: Phaûn ñeà
Anti-trinitarians: Choáng Tam Vò (phuû nhaän TC coù 3 ngoâi)
Antitype: Ñoái tröng, ñoái hình, ñoái maãu
Antonym: Traùi nghóa
Anxiety(anxious): Lo aâu, öu tö, boái roái, baên khoaên
A pari: Ñoàng luaän, cuõng vaäy
Apartheid: Chính saùch phaân bieät chuûng toäc
Apatheia: Voâ thieân höôùng
Apathy: Voâ caûm, laõnh ñaïm
Aphasia: Maát khaû naêng ngoân ngöõ
Aphorism: Caùch/chaâm ngoân, ngaïn ngöõ
Aphthartodocetae: Thuyeát traù thuï naïn (cho raèng thöïc söï thì theå xaùc ÑK khoâng khoå, khoâng cheát, khoâng hö ñi; cuoäc khoå naïn chæ laø bieåu kieán, laøm nhö laø Ngaøi chòu ñau khoå thaät)
Apocalypse: Maïc khaûi; saùch Khaûi huyeàn, Kh
Apocalyptic: Huyeàn bí, kieåu khaûi huyeàn; kinh khuûng (nhö caûnh taän theá)
a. number: con soá 666 (Kh 13.18)
Apocalypticism: Chuû höôùng (vaên chöông, vv) huyeàn bí
Apocatastasis: Thuyeát cöùu ñoä/phuïc nguyeân vaïn vaät (Origeâneâ)
Apocrypha: Nguïy thö/kinh; tin laønh: thöù quy ñieån
Apocryphal: Thuoäc nguïy thö; bòa ñaêït
Apodictic: Xaùc quyeát; taát yeáu
Apollinar(ian)ism: Thuyeát Apollinaris (tk 4: chuû tröông ÑK khoâng coù linh hoàn; Ngoâi Lôøi thay theá linh hoàn)
Apologetics: Khoa bieän/minh giaùo, tín chöùng hoïc
Apologist: Ngöôøi bieän giaûi, nhaø bieän giaùo
Apologize: Xin/caùo loãi
Apology: Bieän giaûi; lôøi taï toäi
Apopha(n)tic theology: Thaàn hoïc: tieâu cöïc, huyeàn bí, voâ ngoân
Apophthegm: Caùch/danh ngoân
Aporia: Vaán naïn nan giaûi
Apostasy: Boäi giaùo, boû/phaûn ñaïo
Apostate: Ngöôøi choái/boû ñaïo (coâng khai tuyeân boá), phaûn ñoà
A posteriori: Haäu thieân, haäu nghieäm
Apostle: Söù ñoà, toâng ñoà
a. of the gentiles: thaùnh Phaoloâ
apostle's creed: kinh Tin kính caùc Toâng ñoà
Apostleship: Cöông/ñòa vò toâng ñoà
a. of Prayer: Hoäi toâng ñoà caàu nguyeän
Apostolate: Chöùc vò toâng ñoà; vieäc toâng ñoà
Apostolic: Thuoäc toâng ñoà; toâng truyeàn; toâng toøa, toøa thaùnh
a .administration: haït giaùm quaûn toâng toøa (ñk 371)
a. age: thôøi caùc toâng ñoà
a. canons: 85 khoaûn luaät (quy ñieån) caùc toâng ñoà
a. Constitution: toâng hieán
a. Datary: tieåu chöôûng aán toâng toaø
a. Delegate: khaâm söù toøa thaùnh
a. Fathers: toâng phuï
a. Letter: toâng thö
a. Ministry: thöøa taùc vuï caùc toâng ñoà
a. Prefecture: haït phuû doaõn toâng toøa
a. See: Toøa thaùnh, toâng toøa
a. Signatura: toái cao phaùp vieän toøa thaùnh
a. Succession: keá nhieäm caùc toâng ñoà
a. Tradition: truyeàn thoáng caùc toâng ñoà (taùc phaåm cuûa Hippolytus, † 236)
a. Vicariate: haït ñaïi dieän toâng toøa
a. visitation: kinh löôïc toâng toøa
Apostolici: Ngöôøi coá soáng heät nhö caùc toâng ñoà (caùc nhoùm quaù khích chuû tröông trieät ñeå baét chöôùc caùc toâng ñoà)
Apostolicity: Toâng truyeàn tính, toâng ñoà tính
Apotheosis: Thaàn hoùa, phong thaàn; cöïc thònh
Apparition: Hieän ra, h. hình; xuaát hieän
Appeal: Keâu goïi, hieäu trieäu; khaùng caùo, thöôïng toá; yeâu caàu; haáp daãn
Appear: Hieän ra, xuaát hieän; hình nhö
Appearance: Xuaát hieän; hình daùng, daùng daáp, beà ngoaøi
Appel of the eye: Con ngöôi (= naâng niu quyù chuoäng: Ñnl 32.10)
Appellants: Thaønh phaàn khaùng caùo (nhoùm giaùo só Phaùp choáng aùn leân coâng ñoàng ñeå phaûn ñoái Ñ. Giaùo hoaøng, naêm 1713)
Appetence: Loøng ham muoán, theøm muoán
Appetite: Theøm muoán, duïc voïng; ngon mieäng
concupiscible a.: theøm muoán duïc tính
irascible a.: theøm muoán noä tính
sensitive a.: theøm muoán caûm tính
Appreciate(-ion): Ñaùnh giaù cao, thaåm löôïng; caûm phuïc, taùn thöôûng; thöôûng thöùc; bieát ôn; taêng giaù trò
a. of faith: nhaän thöùc ñöùc tin
Approach: Caùch tieáp xuùc; loái xöû lyù, phöông thöùc nghieân cöùu
Appropriation: Thích öùng; chieám höõu; quy gaùn, bieät öùng/quy caùch (Tam Vò hoïc)
Approve: Chuaån/chaáp nhaän, taùn /ñoàng thaønh
A priori: Tieân thieân, tieân nghieäm; thoaït ñaàu
Apriorism: Tieân nghieäm caùch/tính; tieân thieân thuyeát
Apse: Haäu cung/ñöôøng
Aptitude: Naêng khieáu, khaû naêng, naêng caùch
Aquamanile: Bình röûa tay
Aquarians: Phaùi duy thuûy
A quo: Khôûi haïn, khôûi ñieåm
Aramaic: Tieáng Aram
Arcane (arcanum,-a): Bí maät, bí thuaät
a. discipline: quy luaät bí thuaät
Archaeology: Khaûo coå hoïc
biblical a.: kh. c. h. kinh thaùnh
Archangel: Toång söù thaàn, toång laõnh thieân thaàn
Archbishop: Toång giaùm muïc
metropolitan a.: TGM chính toøa
Archconfraternity: Lieân phuïng hoäi
Archdeacon: Toång phoù teá
Archdiocese: Toång giaùo phaän, giaùo tænh
Archetype: Nguyeân maãu; ñieån hình
Archimandrite: Ñan vieän tröôûng (beân Ñoâng phöông)
Architriclinus: Quaûn gia/tieäc, chuû chi
Archives: Vaên thö löu tröõ; coâng haøm; sôû vaên khoá
Archpriest: LM uaûn haït, LM nieân tröôûng
Ardent: Noàng nhieät, soát saéng, haêng haùi, soâi noåi
Areligious: Voâ toân giaùo
Areopagite: Hoäi vieân Areopa-go, h. v. hoïc ñöôøng Atheâneâ
Aretology: Tuïng ngoân
Argument: Lyù chöùng/leõ; luaän chöùng
Argumentation: Cung caùch bieän luaän
Arian(-ism): Laïc giaùo Arioâ (tk 4-6)
Aridity: Khoâ khan
Aristotelianism: Hoïc thuyeát Aristoát
Ark: Taøu Noeâ
A. of the Covenant: hoøm bia giao öôùc
A.of the Testimony: hoøm bia chöùng öôùc
Armageddon: Traän töû chieán (Kh 16:16)
Armenian (rite, church): (leã ñieån, GH) Armeânia
Arminianism: Phaùi Arminioâ († 1609: moät nhaùnh Tin laønh Calvin)
Arms race: Chaïy ñua vuõ trang
Article of faith: Tín khoaûn/ ñieàu
a. of death: phuùt laâm töû, giôø cheát
a. of religion: 39 giaùo ñieàu cuûa Anh giaùo; 25 giaùo ñieàu Methodist
Articulus stantis aut cadentis ecclesiae: Tín ñieàu soáng cheát cuûa GH (toái heä ñoái vôùi söï soáng coøn cuûa GH)
Artificial insemination: Truyeàn/thuï tinh nhaân taïo
Aryan: AÁn-AÂu
Ascenda(e)ncy: Uy theá/löïc
Ascension: Leân trôøi, thaêng thieân (ÑK)
a. of Isaia: Isaia leân trôøi (nguïy thö)
Ascent of Mount Carmel: Leân Nuùi Cameâloâ (Taùc phaåm cuûa thaùnh Gioan Thaùnh Giaù)
Ascete: Tu só/ng. soáng khoå haïnh
Ascesis: Khoå cheá; khoå luyeän
Ascetical theology: Thaàn hoïc tu ñöùc khoå cheá
Ascetic(ism): Thuaät khoå cheá/luyeän, ñôøi khoå haïnh
A se: Töï höõu
Aseity: Töï höõu tính
Asexual: Voâ (giôùi) tính
Ash Wednesday: Thöù tö Leã tro
Ashera pole: Truï thaàn Ashera
Asperges: Raûy nöôùc (thaùnh)
Aspergill(-um): Que raûy nöôùc (thaùnh)
Aspersion: Raûy nöôùc (kieåu Röûa toäi)
Aspirant: Thænh/öùng sinh
Aspiration: Khaùt voïng, nguyeän/kyø voïng; lôøi nguyeän taét
Assemble: Taäp/nhoùm hoïp
Assembly: Hoäi ñoàng, coäng ñoaøn; hoäi nghò
a. of God: Giaùo phaùi Trieäu thaàn hoäi (Tin laønh Pentecostal)
Assent of faith: Ñoùn nhaän ñöùc tin, tin nhaän/ theo, tín phuïc
Assertion: Quyeát ñoaùn, khaúng ñònh
Assessor: Coá vaán thaåm phaùn, hoäi thaåm
Assimilate(-ion): Ñoàng hoùa; tieâu hoùa; haáp thuï; thaáu trieät
Assistant: Trôï lyù/taù
Assistancy: Vuøng (lieân tænh) doøng (Doøng Teân)
Associate pastor: Cha phoù
Association: Phoái/lieân hôïp; lieân töôûng; hoäi ñoaøn
of ideas: lieân keát tö töôûng, lieân töôûng
Assume: Ñaûm nhaän; thöøa nhaän
Assumption: Giaû ñònh; ñöa veà Trôøi
a. of the Blessed Virgin Mary: Ñ. Trinh Nöõ Maria hoàn xaùc leân Trôøi, Moâng trieäu
a. of Moses: Moâseâ ñöôïc ñöa leân Trôøi (nguïy thö)
Assumptionists: Doøng Moâng trieäu
Assurance: Baûo ñaûm; baûo hieåm
Assure: Ñoan chaéc, baûo ñaûm
Astrology: Thuaät chieâm tinh
Asylum: Choã truù aån, nôi nöông naùu
right of a.: quyeàn truù nguï/tò hoä
Asyrian Christians: Kitoâ höõu Caûnh giaùo (ôû Trung Ñoâng)
Ataraxy: Voâ caûm/giaùc/öu; thanh tònh, bình thaûn
Atavism: Neùt toå truyeàn, laïi gioáng
Athanasian Creed: Baûn tuyeân tín thaùnh Athanasioâ (cuõng goïi laø Quicumque,tk 5)
Atheism: Thuyeát voâ thaàn
humanistic a.: nhaân vaên voâ thaàn
materialistic a.: duy vaät voâ thaàn
negative a.: voâ thaàn tieâu cöïc (khoâng coù lyù do ñeå tin)
positive: voâ thaàn tích cöïc (coù lyù do ñeå khoâng tin)
practical a.: loái soáng voâ thaàn, voâ thaàn thöïc teá/tieãn
scientific a.: voâ th. khoa hoïc
systematic a.: voâ thaàn heä thoáng
theoretical a.: voâ thaàn lyù thuyeát
Atheist: Ng. voâ thaàn
Atomism: Thuyeát nguyeân töû, theå vi taùn/phaân
mental a.: vi phaân taâm thaàn
Atone(-ment): Ñeàn buø, boài thöôøng; ñeàn toäi
a. Day (Yom Kippur): ngaøy ñeàn toäi, xaù toäi (Lv 16:1tt)
Atony: Maát tröông löïc
Atrophy: Suy nhöôïc, gaày moøn, teo toùp
Attachment: Gaén boù, quyeán luyeán
Attempt: Thöû, coá gaéng, noã löïc; toan tính, möu toan; möu ñoà
Attempted marriage: möu hoân (giaùo só töï ñoäng keát hoân: phi phaùp baát thaønh)
Attention: Chuù yù
Attitude: Thaùi ñoä; tö theá, daùng daáp
mental a.: th. ñ. tinh thaàn, taâm/naõo traïng
Attribute: Thuoäc tính; öu phaåm, ñaëc tính; thuoäc töø/ngöõ; bieåu tröng
communicable a.: ö. ph. khaû thoâng
entitative a.: ö. ph. höõu theå
Attribution: Quy vaøo, gaùn cho; quy thuoäc, bieät/ñaëc quy
Attrition: Uyù hoái, aên naên (vì sôï hình phaït); tieâu hao
Attritionism: Thuyeát uùy hoái (cho raèng aên naên toäi caùch khoâng troïn cuõng ñuû ñeå chòu bí tích caùo giaûi neân)
Atypical: Khoâng tieâu bieåu, voâ loaïi
Audians: Laïc giaùo Auñioâ (tk 4)
Audience: Tieáp kieán, yeát kieán; khaùn giaû, cöû toïa; phieân toøa
Auditor: Thính giaû; kieåm toaùn vieân; döï thính vieân töï do (trong caùc khoùa hoïc)
Aufklärung: (thôøi ñaïi) aùnh saùng
Augsburg Confession: Baûn tuyeân ngoân Augsburg (Tin laønh, n. 1555)
Augur: Thaày boùi (thôøi coå La Maõ)
Augustinians: Doøng thaùnh AÂugutinoâ
Augustini(ani)sm: Hoïc thuyeát thaùnh AÂugutinoâ
Aumbry: Tuû nhoû (ñeå giöõ ñoà vaät thaùnh: daàu, cheùn, saùch thaùnh, v.v.)
Aureole: Haøo quang
Auricular Confession: Xöng toäi toøa kín ("keà beân tai")
Austere(-ity): Nghieâm khaéc; khaéc/kham khoå, khoå haïnh
Austerities: Nhöõng vieäc khoå haïnh
Authentic(-ity): Chính thöùc/phaùp; trung thöïc, chaân chính; ñích thöïc, chính xaùc
Authoritarian: Ñoäc ñoaùn, chuyeân quyeàn
Authoritative: Coù thaåm quyeàn, coù uy tín
Authorities: Uy thaàn (x. Powers)
Authority: Quyeàn theá, uy quyeàn/theá; theá giaù, uy tín
divine a.: thaàn quyeàn
Autism: Beänh töï kyû/toûa (thu kín mình laïi, khoâng giao tieáp ñöôïc vôùi ngöôøi khaùc)
Autocephalous: Töï trò, bieät laäp (moät GH)
Autocracy: Chuyeân cheá, ch. quyeàn
Auto-da-Feù: Saéc leänh veà ñöùc tin (keát aùn hoaëc tha toäi); hình phaït hoûa thieâu
Autoerotism: Töï kích duïc
Autonomous morality: Luaân lyù töï laäp (caù nhaân töï chuû, khoâng phuï thuoäc vaøo moät ai, keå caû TC)
Autonomous Religious House: Tu/ñan vieän töï trò (khoâng coù beà treân cao hôn beà treân nhaø)
Autonomy: Töï trò/laäp; töï chuû (ñoái laïi vôùi heteronomy)
Autopsy: Phaãu nghieäm töû thi
Auxiliary: Phuï, thöù yeáu; phuï trôï, phuï boå; phuï taù
a. Bishop: GM Phuï taù
a. hypotheses: giaû thuyeát boå trôï
a. Saints: caùc thaùnh «maùt tay» (14 vò thöôøng ñöôïc coi laø baàu cöû thaønh coâng nhaát), caùc thaùnh hay cöùu giuùp
Available(-ility): Saün coù/duøng, khaû duïng; saün saøng
Avarice: Tính tham lam, haø tieän, keo kieát
Avatar(-a): Thaàn nhaäp theá (AÁn ñoä giaùo)
Ave Maria: Kinh Kính möøng
Avenger of blood: Ngöôøi ñoøi nôï maùu (Ds 35.19)
Averroism: Hoïc thuyeát Averroes († 1198)
Aversion: Gôùm/chaùn gheùt, gheâ tôûm, kinh tôûm
Awakening: Thöùc tænh; tænh/giaùc ngoä, nhaän thöùc; phaùt ñoäng, khôi daäy
Awareness: Giaùc ngoä, yù/nhaän thöùc
Axiology: Giaù trò hoïc
Axiom: Ñònh lyù, tieân ñeà; chaâm ngoân; ñieàu hieån nhieân
Azyme: Baùnh khoâng men
Azymites: Phaùi duøng baùnh khoâng men
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
