Ngày sinh Carl Friedrich Gauss nhà toán học thiên tài người Đức

30/04/1777: Ngày sinh Carl Friedrich Gauss nhà toán học thiên tài người Đức

Giới hạnThứ năm, ngày 29 tháng tư năm 2010

Là "ông hoàng toán học", các công trình của Gauss ảnh có ảnh hưởng rất lớn đến rất nhiều lĩnh vực như lý thuyết số, giải tích, hình học vi phân, khoa trắc địa, từ học, thiên văn học và quang học.
Năm 1801, Giuseppe Piazzi đã phát hiện ra hành tinh lùn Ceres, ông đã quan sát thiên thể này trong hơn 1 tháng. Tuy nhiên, sau đó, Piazzi đã bị ốm và quá trình quan sát của ông bị gián đoạn 1 thời gian. Sau khi ông khỏi ốm, Ceres đã ở gần Mặt Trời đến mức không thể quan sát được nữa. Vài tháng sau đó, khi mà Ceres (được dự đoán là) có thể tiếp tục quan sát được, Piazzi đã không thể tìm lại được hành tinh lùn này trên bầu trời. Toán học vào thời điểm đó không thể tính toán chính xác quỹ đạo của một thiên thể chỉ với các quan sát của khoảng 1% toàn bộ quỹ đạo. Năm đó Gauss mới 23 tuổi. Ông đã tập trung làm việc trong khoảng 3 tháng và đã tính toán được vị trí của Ceres vào tháng 12/1801 với sai số chỉ là nửa độ so với vị trí thực tế. Gauss tiếp tục phát triển các nghiên cứu của mình trong lĩnh vực nghiên cứu về chuyển động của các tiểu hành tinh trong điều kiện bị nhiễu động dưới tác dụng của các hành tinh lớn.

Ảnh: Carl Friedrich Gauss (30/04/1777 – 23/02/1855)

Cùng làm việc với nhà vật lý Wilhem Weber, Gauss đã tiến hành nhiều nghiên cứu trong lĩnh vực từ học. Ông cùng Weber thành lập magnetischer Verein (Câu lạc bộ từ học), hỗ trợ cho việc đo đạc từ trường ở nhiều vùng trên Trái Đất. Ông phát triển 1 phương pháp đo thành phần nằm ngang của từ trường mà vẫn còn được áp dụng rộng rãi cho đến giữa thế kỷ XX. Ông đã tìm ra phương pháp toán học để tách biệt phần từ trường đến từ lòng đất với phần từ trường đến từ từ quyển của Trái Đất.

Từ năm 1807 cho đến cuối đời, Gauss đảm nhận chức vụ giáo sư thiên văn học, giám đốc đài thiên văn Göttingen.

Ghi công

Từ 1989 đến 2001, hình của ông cùng với biểu đồ phân bố Gauss được in trên tờ tiền giấy 10 mark Đức. Đức cũng đã in 3 con tem kỷ niệm về Gauss. Con tem số 725, phát hành năm 1955 nhân kỷ niệm 100 năm ngày mất của Gauss; hai tem khác, số 1246 và 1811, được phát hành năm 1977, kỷ niệm 200 năm ngày sinh của ông.

G. Waldo Dunnington, một học trò lâu năm của Gauss, đã viết nhiều về Gauss trong: Carl Frederick Gauss: Titan of Science. (Carl Frederick Gauss: Người khổng lồ về Khoa học). Quyển này được tái bản năm 2003.

Hố Gauss trên bề mặt Mặt Trăng và tiểu hành tinh 1001 Gaussia đều được đặt tên để ghi công ông.

Cuộc thi toán hằng năm tổ chức bởi Đại học Waterloo cho các học sinh trung học tại Canada được đặt tên theo Gauss.

Ảnh: Tượng Gauss tại Braunschweig

Tài liệu tham khảo:
[1]Today in Science History, 1999 - 2007. April 30 - Births, Deaths, Events, http://www.todayinsci.com/4/4_30.htm
[2]Wikipedia, 3/2007. Carl Friedrich Gauss, http://en.wikipedia.org/wiki/Carl_Friedrich_Gauss

Nguồn: Thienvanhoc.org và wikipedia.org