Vị thuốc đắng Hoàng cầm

Một năm mất và chín mươi năm sinh Hoàng Cầm - đó là cái tên mà bạn văn lựa chọn cho lễ tưởng niệm nhà thơ xứ Kinh Bắc vào tối 5/5/2011 vừa qua nhân ngày giỗ đầu ông. Buổi lễ để lại nhiều suy ngẫm. 

Nhà thơ Hoàng Cầm

Nói cho đúng, “bạn văn” có mặt tại Trung tâm văn hóa Đông Tây (Hà Nội) vào tối 5/5 không chỉ là những người cầm bút. Ở đó có cả những GS Chu Hảo, họa sĩ Đinh Quang Tỉnh, NSND Trọng Khôi.... Như lời nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo, giới trí thức - nghệ sĩ đất Bắc yêu quý Hoàng Cầm như thế không chỉ bởi tài thơ của ông. Quả thật bản thân cuộc đời của tác giả Về Kinh Bắc đã đủ là lý do để bạn bè muốn chia ngọt sẻ bùi cùng nhà thơ hơn bao giờ hết.

Bởi thế, lễ tưởng niệm Hoàng Cầm được tổ chức giản dị, không màu mè - giống như cái cách mà bạn bè tổ chức sinh nhật cho ông trong suốt những năm qua: tới nhà, ngồi cạnh giường bệnh của nhà thơ, cùng nhau uống chén rượu và ôn lại kỷ niệm cũ. Nguyễn Thụy Kha, Nguyễn Trọng Tạo, Ngô Thảo, Nguyễn Đình Toán - những người có mặt trong lễ sinh nhật cuối cùng của Hoàng Cầm vào năm 2010 cũng có mặt đủ ở đây. Cho dù, khác với sự tinh anh của năm ngoái, nhà phê bình Ngô Thảo sau đợt dài chữa trị căn bệnh ung thư đã già và mệt đi rất nhiều.

Nhẩn nha cùng nhau với những mẩu chuyện về Hoàng Cầm, nhiếp ảnh gia Nguyễn Đình Toán một lần nữa lại bật mí cho người nghe về lần đi cùng Hoàng Cầm tới tận... Huế để tiễn 2 nhà văn Hòa Vang và Nguyễn Lương Ngọc trong chuyến đi bộ xuyên Việt năm 1993. Bạn bè bình: “một lời là một vận vào”, Hoàng Cầm là chiếc “lồng vàng”, chuyến đi ấy cũng là lần đầu tiên nhà thơ rong ruổi để bước ra khỏi “chiếc lồng vàng” của chính mình trong cõi nhân sinh để được tung cánh khi tuổi đã không còn trẻ nữa.

Hoàng Cầm không chỉ có nghĩa là “cây đàn vàng” hay “chiếc lồng vàng”, đó còn là tên một vị thuốc Bắc có vị rất đắng- nhà phê bình Ngô Thảo bổ sung. “Để làm ra vị ngọt, cây mía cần có sáu tháng. Nhưng để tận cùng đắng như vị thuốc Hoàng Cầm - mà ông tự nguyện hóa thân - cần đến trăm năm. Một đời Hoàng Cầm giúp ta hiểu: để làm vị thuốc đắng mong chữa bệnh cho đời còn khó hơn biết bao loài cây cho quả ngọt. Nồng nhiệt thiết tha chân thành, ngay thẳng chưa đủ mà còn phải biết kiên cường chịu đựng và vượt lên hoàn cảnh....”

Lễ tưởng niệm Hoàng Cầm, vẫn với những kỷ niệm và ký ức của bè bạn về ông như thế, có khác gì một buổi sinh nhật Hoàng Cầm mà họ vẫn có mặt cạnh ông trong những năm qua?

Hoàng Nguyên