Khách mùa trăng

Từng đám cỏ may rung rung những cái đầu già ngắc ngư với gió. Một vài nụ lạc vàng vàng, he hé trong sương, cánh mở cánh ngậm uống nước từ trăng, hứng lấy cái mát lành mà cố vươn lên. Cá quẫy cũng đều hơn. Có lẽ bọn chúng cũng muốn nô đùa cho thỏa thích vào những ngày có trăng. Tâm tình ở bến sông trở nên yên ắng hơn, thư thái hơn. Khách gọi một câu đò ơi, đò ơi vống vọt qua tận bên kia sông. Nước miết mải chạy vào bờ, từ giữa sông lừ đừ trôi trong trăng đơn độc tiếng chèo kẽo kẹt. Cứ như là đội trăng, chờ trăng mà vươn ra. Nước cuốn riết rải chạy òng ọc vào những hang đá cạnh bờ. Khách điềm nhiên bước xuống.     

Tiếng hát khe khẽ cất lên giữa lòng trăng, tiếng hát buồn thương day dứt, ơ hờ. Tiếng hát không than thân trách phận mà xa vắng đơn côi. Khách cảm thấy cái tình người hát gửi gắm vào nhiều hơn là những điều lời hát chủ động. Khách nghe vang vang những dự cảm, hoài vọng xa xôi, miên man… Khách tưởng mình có thể vỡ ra với tiếng hát, với sóng nước. Khách buồn. Khách chợt nhận ra người chèo đò chở mình hôm nay không phải là vợ chồng ông bà lão mọi hôm. Khách giật mình. Mình thật lơ đãng. Con thuyền chiềng đi, tròng trành. Khách chỉ kịp nhận ra một búi tóc dày, quấn chặt dưới cần cổ trăng trắng hoặc lấp loáng ánh trăng.

Khách không dám đứng nữa. Thỉnh thoảng khi ông bà lão chèo thuyền khách hứng lên đứng ở đầu mũi thuyền. Như kiểu một hình tượng đẹp khi xưa. Hoặc cũng chỉ đơn giản là để ngắm mọi thứ rõ ràng hơn. Trong đầu khách hay có những phút bất thường. Nhưng tiếng hát, không làm gợi thêm cho khách được những cảm giác thư thái, đồng vọng như lúc đầu nữa. Khách chỉ thấy buồn thương, rồi rờn rợn. Nước sông mùa trăng cứ lấp lóa. Tiếng bai chèo mải miết đập vào lòng sông vỡ òa.

Cô gái không nói một câu nào. Cô gái hát, cứ mải mê như không hề biết khách vẫn đang chăm chú nghe. Cô gái hát những câu khách chưa từng nghe trong một bài hát nào. Nhưng khách vẫn có thể hiểu được. Vì suy cho cùng đó cũng là tâm hồn, tình cảm của con người, không xa xôi gì. Có điều là mình chưa được nghe bao giờ mà thôi. Khách tự nhủ, cố ngồi xuống thật thấp để nhìn mặt cô gái. Ánh trăng chơi trò rộng rãi rọi thẳng xuống mặt cô gái một đường gồ thẳng tắp của sống mũi. Cánh mũi rộng nhưng bù lại sống mũi cao. Và trắng thanh thoát dưới trăng. Ngoài ra thì tuyệt nhiên mắt cô gái thế nào, khuôn mặt ra sao, thậm chí cái miệng đang hát có duyên hay đằm thắm, thậm chí tròn, méo ra sao khách hầu như không ghi nhận được. Hỏi tại sao thì khách không biết, không giải thích được. Nhưng khách kịp tưởng tượng. Hẳn đó là một cô gái đẹp với một sống mũi hoàn hảo.

Lòng sông sâu hun hút dưới trăng khuya. Mặt sông rộng rãi và nao lòng dưới trăng. Ra đến giữa dòng, cô gái hầu như chỉ cần chạm nhẹ tay vào bai chèo. Nước sông mùa hạ mát mẻ như tâm tình những cô gái miền quê. Có những ngày làm việc vất vả nhưng cũng có nhiều khi rỗi rãi. Ngồi túm tụm lại với nhau buôn bán đủ thứ chuyện. Và hầu như là những chuyện về một chàng nào đó, một ‘động thái’ nào đó. Kết thúc thường là những trận cười rổn rang chờ đợi. Một cô gái đẹp như cô hẳn là có nhiều hơn những mối nghi ngờ đối với vô số trai làng. Và những trận cười cũng nhiều hơn, vang hơn. Ðám bạn ối đứa phải ghen tị. Tuổi hai mươi vời vợi sức sống, tình cảm cũng khoáng đạt  hơn.

Khách ngồi hẳn xuống lòng thuyền, tay vớt hờ dòng nước động đậy dưới lòng sông. Cá quẫy đêm đến tha thiết. Có lẽ chúng bơi ra tìm bạn? Khách nói một câu bâng quơ, gợi ý. Tiếng bai chèo ràn rạt. Khách thở dài. Có lẽ mình phải hỏi thẳng cô gái. Trông em lạ lắm. Em mới chèo thay ông bà cụ? Em có họ hàng gì với ông bà không? Tiếng bai chèo lúc nhanh lúc chậm. Có vẻ như lưỡng lự rồi vỗ mạnh hơn trong nước. Rồi chầm chậm thuyền trôi, rồi ào ào thuyền đi… Khách ngồi thất vọng thẫn thờ. Hình như cái lưng hơi thấp xuống. Mảng tóc đen thẫm bối rối, dè dặt trước gió. Chỉ có tiếng nước và tiếng bai chèo hòa lẫn vào hơi thở của sông đêm. Cô gái bất chợt lại cất tiếng hát. Nghe rõ mồn một nhưng khách vẫn chịu không biết lời này nằm trong bài hát nào, đĩa CD nào đã ra những bài hát như thế. Hoặc là khách cổ điển quá, hoặc cô gái mới quá. Nhưng vẫn hay, vẫn xao động giữa lòng sông. Từ trời nước sâu thăm thẳm, khách chợt thấy nỗi buồn mênh mang, chảy tràn như nước sông. Nỗi buồn vô cớ, lắng đọng một cách ngọt ngào, tự nhiên, mềm mại, mơn trớn. Khách bất chợt ngẩng lên nhìn trăng vằng vặc. Sao cô đơn rọi một vệt vàng vàng chiếu thẳng đáy sông lung linh. Cả khách và cô gái chèo đò tự nhiên trùng xuống. Lãng đãng giữa bờ xa đưa lại mùi cây cỏ đang vào độ sinh sôi ngọt ngào, quyến rũ.

Vực xoáy giáp một đầu bên kia bến sông nước chảy chết khiếp. Lũ trẻ con chẳng đứa nào dám bén mảng đến gần. Trâu bò thụt chân xuống không đứng lên nổi. Trẻ con phải bơi vòng vèo quanh khu vực rồi mới tiến ra mênh mông sông. Có hàng trăm câu chuyện được người già kể dưới vực. Khách không để ý những câu chuyện kiểu giai thoại như thế. Khách cũng không bận tâm nhiều lắm. Có những chuyện, những người khách biết nhưng đã lùi xa lâu lắm. Trong đêm trăng sáng như thế này, với một người con gái đẹp và hát hay như thế kia, khách càng không có tâm tư để nghĩ về bất cứ một luồng xoáy nào khác. Và mặt sông thì vẫn êm ả, nước vẫn đều xâm xấp khoắc khoải vào giờ nước lên thôi.

Cô gái bóp mạnh tay chèo, cố đẩy thuyền đi nhưng cũng cố kìm thuyền tiến lên vực nước. Cô muốn thoát khỏi cái vực nước ấy, cô muốn đi ra khỏi nó, nhập vào một thế giới khô ráo và yên tĩnh. Cô muốn hằng ngày, nghe qua đồng đất tiếng cười của những cô gái trẻ ngồi tụm năm túm ba tán chuyện. Cô muốn cái hơi gió đồng đưa theo mùi lúa và trở về nhà lúc nào cũng được. Cô muốn được chính là mình, không phải là người chèo đò giữa đêm khuya, không phải trong một bộ dạng không bao giờ nhìn thấy được rõ ràng. Cô muốn được siêu thoát khỏi tai nạn chuột rút ngày hôm đó. Và nhập vào vĩnh viễn với thân xác cô, hồn cốt của cô để được toàn vẹn. Ðêm đêm cô không phải chèo đò, đêm đêm không phải hát một mình giữa lòng sông khuya. Nhưng cô chưa làm được. Tiếng nước dội lên trong lòng cô gái cuồn cuộn, lao thẳng những cột sóng lớn.

Khách cúi hẳn người xuống tìm mắt cô gái. Một vùng sáng thăm thẳm nhưng không thể định vị. Ánh sáng đó phát ra từ lòng sông hay từ trăng, khách cũng không hiểu nữa. Nhưng rõ ràng là sáng và trống rỗng. Và rõ ràng là đẹp. Khách quay mặt ra bờ sông, xẹp hẳn ngực tránh một tiếng thở dài. Mũi thuyền lừ đừ rẽ nước vực mà xuống.

Em này, anh nói câu này, chẳng biết có vừa ý em không nữa. Em đẹp một cách rất lạ. Nhưng em ít nói quá. Không nói chuyện cùng nhau được một câu hả em? Mũi thuyền chúc xuống một chút nữa. Khách vẫn ngồi yên tại chỗ. Khách mùa trăng em ạ, thường là nói nhiều hoặc không nói một câu nào. Nhưng đi vào mùa trăng thích lắm. Thấy con người, cảnh vật đều dễ chịu, hiền hòa, thơ mộng hơn. Rất dễ yêu mến. Khách quay hẳn người ra mũi thuyền, hướng ánh mắt vào lòng vực. Một nửa mũi thuyền chìm hẳn vào nước rồi đột ngột vọt tung lên, đè lên nước, đâm thẳng vào đất bờ.

Chân chạm xuống đất, khách rùng mình.

Trăng dãi trên mặt sông, lá ngô cọ xao xác nằm chồng đè lên nhau. Con thuyền như một chấm đen nho nhỏ lừng lững tiến vào giữa vựa xoáy rồi mất hút. Nước sông đầy mặt cô gái. Con thuyền úp sấp hẳn lên người giống như ngôi nhà từ từ chìm lút. Tiếng cười khúc khích của đám bạn tụm năm tụm ba xếnh xáng mặt sông. Thêm một ‘đối tượng’ nữa cho cô gái. Có một người nói yêu mến. Có một người nhìn thẳng vào mặt cô, mắt cô sau bao nhiêu năm yên ắng nằm trong nước. Chỉ như vậy là đủ. Trong một mùa trăng, trong mùa nước lên. Một người đã nói chuyện, một người đã nhìn và nhận ra cô… Nước mắt cô gái đầy khắp vực, xoáy lên, cuộn tròn rồi từ từ hạ xuống, lan đều khắp mặt  sông, chảy len lỏi vào trong cát, vào bờ bãi âm ấm.

Khách lững thững nhìn lại mặt sông. Không thấy cô gái nữa. Có lẽ mùa trăng đã làm lóa mắt? Tâm tình mùa trăng không bao giờ yên tĩnh? Dễ yêu mến? Khách quay đi. Nhưng khách cũng biết. Có những khoảnh khắc vĩnh viễn ở lại trong lòng khách suốt những mùa trăng khi nhìn sông mùa nước lên.

Hoa Xuân (Nhân Dân cuối tuần