88 chòmsao thiên văn học

Danh sách chính thức của thiên văn học hiện đại hiện nay gồm 88 chòm sao. Khác với trước kia, 88 chòm sao này không đơn giản chỉ là đường nối giữa các ngôi sao mà tương ứng với 88 vùng trời có diện tích xác định trên thiên cầu, mỗi vùng trời chứa một chòm sao tương ứng. Tên các chòm sao được thống nhất dung trên toàn thế giới là tên bằng tiếng Latin.

Dưới đây là danh sách 88 chòm sao của thiên văn học hiện đại, bên cạnh tên nguyên bản Latin là tên thường gọi thông dụng ở Việt Nam (Hán - Việt) và tên tiếng Việt với ý nghĩa chính xác (do nhiều tên Hán-Việt thông dụng phản ánh không đúng ý nghĩa ban đầu của chòm sao). Độc giả đọc thêm bài viết sau về cách sử dụng tên các chòm sao để tránh các nhầm lẫn đáng tiếng: "Vài điều về cách sử dụng ngôn từ trong thiên văn học"

(Click trực tiếp lên tên Latin của mỗi chòm sao để xem hình ảnh và thông tin chi tiết về nguồn gốc chòm sao)

	Tên Latin	Viết tắt	Tên thường gọi	Tên/Ý nghĩa chính xác
1	Andromeda	And	Tiên nữ	(công chúa) Andromeda
2	Antlia	Ant	Máy bơm	Máy bơm
3	Apus	Aps	Chim trời	Chim trời
4	Aquarius	Aqr	Bảo bình	Người cầm bình
5	Aquila	Aql	Thiên ưng	Đại bang
6	Ara	Ara	Đàn tế	Đàn tế
7	Aries	Ari	Bạch Dương	Con cừu
8	Auriga	Aur	Ngự Phu	Người đánh xe
9	Boötes	Boo	Mục Phu	Thợ săn gấu
10	Caelum	Cae	Điêu cụ	Dao khắc/cái đục
11	Camelopardalis	Cam	Lộc báo	Hươu cao cổ
12	Cancer	Cnc	Cự giải	Con Cua
13	Canes Venatici	CVn	Lạp Khuyển	Chó săn
14	Canis Major	CMa	Đại Khuyển	Chó lớn
15	Canis Minor	CMi	Tiểu Khuyển	Chó nhỏ
16	Capricornus	Cap	Ma Kết	Dê biển
17	Carina	Car	Sống thuyền	Sống thuyền
18	Cassiopeia	Cas	Tiên Hậu	(hoàng hậu) Cassiopée
19	Centaurus	Cen	Bán Nhân Mã	Nhân Mã
20	Cepheus	Cep	Tiên Vương	(vua) Cephée
21	Cetus	Cet	Kình Ngư	Cá voi/quái vật Cetus
22	Chamaeleon	Cha	Tắc Kè	Tắc kè
23	Circinus	Cir	Viên Qui	Com-pa
24	Columba	Col	Thiên Cáp	Bồ câu
25	Coma Berenices	Com	Tóc Tiên	Mái tóc (của Berenices)
26	Corona Australis	CrA	Nam Miện	Vương miện phương Nam
27	Corona Borealis	CrB	Bắc Miện	Vương miện phương Bắc
28	Corvus	Crv	Điểu Nha	Con quạ
29	Crater	Crt	Cự Tước	Ly rượu
30	Crux	Cru	Nam Thập Tự	Chữ thập phương Nam
31	Cygnus	Cyg	Thiên Nga	Thiên nga
32	Delphinus	Del	Cá Heo	Cá heo
33	Dorado	Dor	Cá Vàng	Cá vàng
34	Draco	Dra	Thiên Long	Con rồng
35	Equuleus	Equ	Ngựa Con	Ngựa con
36	Eridanus	Eri	Sông Cái	Sông Eridanes
37	Fornax	For	Lò Luyện	Lò luyện
38	Gemini	Gem	Song Tử	Cặp song sinh
39	Grus	Gru	Thiên Hạc	Chim sếu
40	Hercules	Her	Vũ Tiên	(dũng sĩ) Hercules
41	Horologium	Hor	Đồng hồ	Đồng hồ quả lắc
42	Hydra	Hya	Trường Xà	(rắn nhiều đầu) Hydra
43	Hydrus	Hyi	Thủy Xà	Rắn nước
44	Indus	Ind	Anh-điêng	Người Anh-điêng (Da đỏ)
45	Lacerta	Lac	Thằn Lằn	Thằn lằn
46	Leo	Leo	Sư Tử	Sư tử
47	Leo Minor	LMi	Sư Tử nhỏ	Sư tử nhỏ
48	Lepus	Lep	Con Thỏ	Con thỏ
49	Libra	Lib	Thiên Bình	Cái cân
50	Lupus	Lup	Chó Sói	Chó sói
51	Lynx	Lyn	Linh Miêu	Mèo rừng
52	Lyra	Lyr	Thiên Cầm	Đàn Lyr
53	Mensa	Men	Sơn Ấn	Núi Mặt Bàn
54	Microscopium	Mic	Kính Hiển Vi	Kính hiển vi
55	Monoceros	Mon	Kì Lân	Ngựa một sừng
56	Musca	Mus	Con Ruồi	Con ruồi
57	Norma	Nor	Thước Thợ	Thước đo
58	Octans	Oct	Kính bát phân	Kính bát phân
59	Ophiuchus	Oph	Xà Phu	Người giữ rắn
60	Orion	Ori	Lạp Hộ	(thợ săn) Orion
61	Pavo	Pav	Khổng Tước	Con công
62	Pegasus	Peg	Phi Mã	(ngựa bay) Pegase
63	Perseus	Per	Anh Tiên	(dũng sĩ) Persée
64	Phoenix	Phe	Phượng Hoàng	Phượng Hoàng
65	Pictor	Pie	Giá Vẽ	Giá vẽ
66	Pisces	Pse	Song Ngư	Hai con cá
67	Piscis Austrinus	PsA	Nam Ngư	Cá Phương Nam
68	Puppis	Pup	Đuôi thuyền	Đuôi thuyền
69	Pyxis	Pyx	La Bàn	La bàn
70	Reticulum	Ret	Mắt lưới	Kính chia vạch
71	Sagitta	Sge	Thiên Tiễn	Mũi tên
72	Sagittarius	Sgr	Nhân Mã	Cung Thủ
73	Scorpius	Sco	Bọ Cạp	Bọ Cạp
74	Sculptor	Scl	Ngọc Phu	Nhà điêu khắc
75	Scutum	Sct	Lá Chắn	Lá chắn
76	Serpens	Ser	Cự Xà	Con rắn
77	Sextans	Sex	Kính lục phân	Kính lục phân
78	Taurus	Tau	Kim Ngưu	Con bò
79	Telescopium	Tel	Kính thiên văn	Kính thiên văn
80	Triangulum	Tri	Tam Giác	Tam giác
81	Triangulum Australe	TrA	Nam Tam giác	Tam giác phương Nam
82	Tucana	Tuc	Mỏ chim	Chim mỏ lớn (Tucan)
83	Ursa Major	UMa	Đại Hùng	Gấu lớn
84	Ursa Minor	UMi	Tiểu Hùng	Gấu nhỏ
85	Vela	Vel	Thuyền Phàm	Cánh buồm
86	Virgo	Vir	Thất Nữ	Trinh nữ
87	Volans	Vol	Cá Chuồn	Cá chuồn
88	Vulpecula	Vul	Cáo con	Con cáo

Chú ý:

1- Nhiều chòm sao có nhiều tên gọi khác nhau, do giới hạn của bảng ngắn này tôi chỉ có thể nêu ra tên thường gọi phổ biến nhất.

2- Một số tên trong mục Tên/ý nghĩa chính xác có dấu ngoặc đơn, chẳng hạn như chòm sao Orion được chú thích là "(thợ săn) Orion" có nghĩa là tên chòm sao vốn là tên riêng của nhân vật trong thần thoại (do đó không thể dịch), còn từ trong ngoặc chỉ mang mục đích mô tả.

3- Độc giả nên chủ động đối chiếu tên thường gọi và ý nghĩa chính xác của các chòm sao trong bảng. Trong trường hợp ý nghĩa gần tương đương nhau thì tên thường gọi vẫn có thể sử dụng bình thường, còn với những ý nghĩa quá khác nhau chẳng hạn như chòm sao Sagittarius vốn có nghĩa là Cung Thủ, thường bị gọi sai là Nhân Mã, đây là cách gọi sai do các dịch giả trước đây chỉ nhìn vào hình dạng chòm sao, vì thế ngày nay không thể tiếp tục sử dụng, mà phải gọi là Cung Thủ

4- Chòm sao Scorpius nhiều tài liệu do tác giả thiếu kiến thức căn bản thường gọi là Thần Nông, trong khi Thần Nông là 1 chòm sao của người Việt cổ không được khoa học thừa nhận và rất khác so với Scorpius, nên tôi không tính Thần Nông là một "tên thường gọi" trong bảng trên

5- Chòm sao Monoceros theo tiếng Anh là Unicorn. Nhiều từ điển dân dụng của Việt Nam đã dịch từ này là "kì lân", đây cũng là cách dịch sai vì Unicorn là con ngựa có một sừng không giống chút nào với con Kì lân theo quan niệm phương Đông, do đó trong bảng trên ở phần tên chính xác tôi đặt tên nó là "Ngựa một sừng".

Đặng Vũ Tuấn Sơn