Mấy hôm nay tôi và Nhã đều nhớ con bé Phương. Tôi theo Nhã đi xa lần này là lần đầu, bé Phương phải đi học. Nhã đi rồi và tôi úp mặt vào cuốn Tân ước. Cuốn này tôi cầm của thư viện Nhà Chung. ở nhà tôi cũng có vài bản Tân ước, nhưng bản này do chính Đức Hồng Y chấp bút. Nhiều hôm không uống rượu, tôi vào toà Tổng trình với cha Mai xin người cho phép tôi đọc lại mấy đầu sách của cha Teilhar de Chardin. Cha Mai là quản thủ của phòng đọc của chung viện có dáng dấp một nhà giả kim thuật thời trung cổ. Cha là vị linh mục có tầm tri thức bách khoa rộng đến kinh ngạc. Thông thạo khoảng tám ngoại ngữ, kể cả tử ngữ Sanfrit. Cha là bộ đại từ điển về lịch sử truyền giáo vào đất Việt. Người thương tôi nhiều, có lẽ vì loay hoay thần học ở tôi. Cũng như nhiều kẻ đọc tạp nham, sự trong trắng của đức tin của tôi bị vấy sạm bởi những lập luận logique lạnh lùng của chữ nghĩa. Jen Guiton, một triết gia rất già người Pháp nói "Có một sự đối lập thê thảm giữa đức tin và lý trí. Bằng cách làm cho lý trí tin là điều khá khó khăn nhưng nhất thiết phải làm cho đức tin trở nên có lý". Cha Mai cười hiền với tôi khi tôi trích dẫn. ở mức độ nào đó, tôi là người đọc sách. Có những thông điệp của Thiên Chúa tôi đòi thực chứng. Ông trẻ của tôi, cụ linh mục Đức khuyên tôi nên có cái nhìn trực giác, hao hao Thiền tông. Tôi làm sao mà đạt tới cảnh giới đó. Tôi không thể đủ bản lĩnh và nội lực tham chiếu những bí nhiệm của thần học. Tôi biết, những vấn nạn mà tôi đang vấp không chỉ vò xé riêng mình tôi. Nhưng mọi người vượt qua được mà sao tôi tụt lại. Tôi ngồi một mình trong căn phòng lớn có đậm mùi đặc biệt của sách cũ. Những cuốn sách của nhiều thứ tiếng gáy bọc da chữ màu vàng. Trên cao vút của bức tường đối diện là mẫu tượng Chúa Jésus chịu nạn. Tôi đăm đăm nhìn. Meirter Eckhart nói: "Đôi mắt của tôi nhìn Chúa là mắt của Chúa nhìn tôi". Tôi vĩnh viễn không còn cặp mắt xanh non nhìn đời nữa. Và như thế là tôi mất hết. Tôi cúi mặt vào trang sách thầm cầu nguyện. Chao ôi, một triết gia lý trí như Pascal cũng phải nói: "Đức tin là món ăn tặng của Chúa chứ không phải là món ăn tặng của lý luận".
Tôi chọn cuốn dễ đọc nhất, hành trình đến với Chúa của thánh Phan Xi Cô. Tôi không thấy hào hứng. Đã có giai đoạn dài tôi từng bị như vậy, đọc sách cứ chuội ra.
Cha Mai nói dạo này tôi không được khoẻ.
"Thưa cha, tại sao người con yêu nhất lại chán ghét con ".
"Con nghĩ đến con nhiều quá không. "
"Con có tội ư. Không, ở đây không có sự công bằng".
"Đối với Thiên Chúa lòng nhân từ còn cao hơn công lý".
"Con muốn giáp mặt với Chúa, con muốn thấy một thực thể"
"Bình tĩnh nào con. Meister Eckhart diễn giải thế này. Anh có biết gì về Thượng Đế không. Ngài không phải là như thế và nếu anh biết về ngài như là một cái gì, thì anh hoàn toàn dốt nát và dốt nát luôn đưa đến thô bạo. Vì trong các tạo vật cái dốt nát là thô bạo. Con không được hận thù kể cả khi con cùng quẫn trong bất hạnh".
"Lạy Chúa, con mệt mỏi nhưng con xin Chúa cho con dịu dàng".
"Ơn Chúa, con sẽ trở nên vậy".
Tôi cố nuốt buồn vào trong thở dài.
Khi đối diện với bất hạnh, con người ta trở nên gần Chúa. ở người công chính, nỗi bất hạnh càng lớn đức tin càng sâu sắc. Huyền học Cơ đốc nói: Mourir sur sa Croix, chết trên cây thánh giá của mình. Và chính Chúa Jésus cũng nói: phải chết mới dược phục sinh".
"Nhưng bây giờ con biết làm gì".
"Hãy thành thực cầu nguyện, đừng có ngã lòng".
"Con có còn gì nữa đâu".
"Con còn tình yêu. Hãy yêu như con đã từng yêu. To love is to pray_".
Tôi khép cửa nhà nguyện, đi ra vườn hoa tìm cha Mai, tôi muốn hỏi ý kiến cha đôi điều thuần tuý học thuật. Từ xa, tôi thấy Cha đang quỳ dưới chân tượng Thánh cả Pie, đức quan thầy của người. Tôi mông lung.
Sau hồi đi Sài Gòn ra được vài tuần, anh Sáng mời Nhã đến nhà riêng ăn cơm. Nhã nhờ tôi đèo đi. Tôi từ chối, danh không chính thì ngôn trắc trở lắm. Nhã nói kệ và tư cách pháp nhân của Nhã đủ đảm bảo cho tôi. Nhà riêng anh Sáng mới xây thật đẹp, cũng như Nhã anh ở một mình. Anh có mời hai người bạn đã có vợ. Nhìn mọi người tròn đôi, anh Sáng vui vẻ. "Chủ nhân bao giờ cũng là số lẻ. Chủ nhân phải hơi cô đơn, bữa an mới ngon miệng". Bạn anh Sáng đều là những chuyên gia trong lĩnh vực hẹp của họ. Một hình như về tài chính, một hình như về sinh học. Suy cho cùng tôi không có một thứ chuyên môn nào hết. Tôi tốt nghiệp trường đại học có vẻ danh tiếng và cái chuyên ngành của tôi lâu lắm không được sử dụng. Một người thì sống đống nghề thì chết. Tôi bạc nhược không neo đính vào bất cứ chỗ nào. Hai chị vợ trông đều trẻ đảm đang đi ra đi vào bếp phụ với một bà giúp việc cho anh Sáng. "Hoàng uống đi" bữa ăn thân mặt, mọi người không khách sáo. Anh Sáng rót tràn li cho tôi rượu Sakê. tôi không thích cái rượu nổi tiếng này của Nhật. Có lẽ tôi nghiện ngập những đồ uống đậm. Cũng giơng như những bữa ăn có chế độ đạm cao, sau khi điểm qua về thời sự chính trị mọi người chuyển từ tranh luận nghệ thuật sang đề tài tôn giáo.
Anh Phó tiến sĩ Tài chính có vẻ hăng say. Anh nhảy một cú ngoạn mục từ kinh điển Phật giáo đại thừa sang Kinh Dịch. Đó là một trước tác kì lạ đỉnh cao của tư duy ngày xưa. Đem biện chứng của Hégel so với biện chứng của Dịch như đom đóm so với mặt trời. Anh hùng hồn "Hơn năm nay, tôi đắm chìm trong Dịch. Từ đó tôi có một cách nhìn mới về lưu thông tiền tệ. Dịch quả là vĩ đại" Chị vợ ngồi cạnh tế nhị tiếp cho nhà Dịch học một miếng cá quả. Cá quả thuộc âm rất lợi cho hùng biện. Anh Sáng tham gia tranh luận bằng kiến thức chắc chắn về triết học Phương Đông. Anh kể về cuộc nói chuyện gần đây nhất giữa anh và Giáo sư Nguyễn. Anh không tán thành lý thuyết tập mờ trên phương diện logic thuần tuý. Anh có nhãn quan của một người thực chứng và muốn anh thay đổi nhận thức bắt buộc phải có những kiểm nghiệm cụ thể. "Triết học Phương Đông với sự siêu hình và uyển chuyển của nó, đẻ ra đầy rẫy những nguy tín. Những người Phương Tây ưu tú nhất khi tiếp cận những vấn đề huyền học, họ luôn phân loại và sắp xếp thành hệ thống. Từ đó dễ dàng để biết kẻ tu với người ngu những thằng điên và những thiên tài.
Ngược lại, sự mập mờ của Phương Đông tạo ra hiện tượng, chầu rìa quanh đỉnh cao học thuật nhan nhản là tà ma ngoại đạo". Anh Sáng sắc sảo và hùng biện. Nhã bảo, anh là một trong vài số ít trí thức của các trường đại học chính qui được đào tạo tại Pháp, trung tam văn hoá Châu Âu. Những năm gần đây anh Sáng công tác nhiều ở Nhật và Trung Quốc. Một mẫu người văn hoá kết hợp tinh hoa Đông Tây luôn là khao khát muôn đời của Unesco. Anh Sáng với chai Sakê rót đều, rồi từ tốn nâng cốc chạm riêng với tôi, cái li của anh khiêm nhường để dưới. Tôi tự chửi thầm mình. ở tôi có một thói xấu cố sửa không nổi, đã uống rượu là quên hết phép tắc lễ nghi. Anh Sáng tiếp tục "Tuy thế khi nghiên cứu những vấn đề nhận thức luận, nền văn minh Phương Đông đã đưa ra một phương pháp có thể hãnh diện với Phương Tây đó là Thiền". Anh Sáng, bằng những thông tin chuẩn, giới thiệu sơ lược lịch sử Thiền tông. Anh đưa ra những lớp luận tối tân của người Phương Tây nhằm khám phá nhanh nhất những bí mặt Thiền. Tôi uống rượu và giữ ý tọng vào mồm mình miếng cá to vừa phải. Phó tiến si Sinh học có hai năm rưỡi Đông Du, tham gia đề tài này bằng những kinh nghiệm của chính bản thân. Thiền tiếng Nhật gọi là Zen. Một đạo Pháp huyền nhiệm chỉ thành tựu ở những người có nghị lực. Sau ba năm hành Thiền, vừa thực nghiệm ngồi một hai tiếng ở tư thế hoa sen vừa tham khảo những tài liệu tiếng Nhật, Phó tiến sĩ Sinh học đã được mở tất cả các luân xa và đặc biệt gần đây phía trên dạ dầy ở phía dưới cơ hoành có cảm giác đang thấy nở một bông sen. Nhã nhìn tôi khuyến khích. Tôi liên miên uống đến mức mọi người phát chán không rót thêm. Hồi tôi học Dịch với người thầy đã mất, tôi rủ thêm thằng Du. Ba thầy trò ngồi xếp bàng tròn uống rượu sắn làng Vân trên cái gác xép mà thầy mới cơi. Khi giảng đến câu "Thệ giả như tư phù bất xả trú dạ", thầy tôi đùa "nghĩa là kẻ hiền giả uống liên miên trôi chảy ngày đêm không ngừng". Tôi là học trò trực truyền của thầy, với lối dạy phản khoa học ấy làm sao tôi dám tranh luận với người lạ. Anh Sáng quay sang tôi.
"Nhã khen Hoàng giỏi về tôn giáo lắm".
"Thưa anh, nhà em theo đạo Thiên Chúa.
"Mình đang muốn hỏi Hoàng vài điều thắc mắc ở Kinh Thánh"
"Em sợ em không trả lời được vì có khi thắc mắc của anh thì cũng chính là của em".
"Thế tại sao cậu lại có Đức tin".
"Em nói là băn khoăn giống anh vì ngày xưa em đọc Kinh Thánh còn bây giờ em hết băn khoán rồi, đơn giản là em không đọc nữa"
"Tôi không hiểu ý cậu".
"Có lẽ em say rồi".
Tôi uống nhiều không hẳn vì tôi buồn, mà vì tôi uống được Henessy. Tôi cũng muốn tranh luận để anh Sáng vừa lòng nhưng sợ mình không biết cách. Anh Sáng được tiếp xúc nhiều với những người phương Tây, mà theo Suzuki nhận xét, người phương Tây (khái niệm bao trùm cả Mỹ) sống mũi thẳng cặp mắt sâu tinh anh dưới vầng trán rộng, có phải thế chăng mà họ rất giỏi về phân tích biện biệt. Tôi không có năng khiếu và cũng không được học hành theo kiểu đó, tôi thầm mong Sáng thông cảm. Riêng tôi thấy bữa rượu cũng vui. Những người đàn bà thì đảm đang còn -những người đàn ông thì thông minh. Tất cả những người thông minh đều yêu thích học thuật. Tôi cũng đã được rất nhiều những người thông minh dậy dỗ và đa phần trong số đó tôi thấy họ chỉ thông minh thôi. Tôi đã thấy những người có tiếng là giỏi Dịch mà không phân biệt nổi hai quẻ Càn khôn. Nhiều người từng đọc vô số khảo cứu về Kinh Thánh nhưng Cựu ước, Tân ước chính bản chưa liếc lấy một dòng. Tri thưc, thành phẩm cao của kiến thức ở họ chỉ là sự phô trương. Họ đầy đặn bằng cấp, có lòng tốt và nhiệt tâm theo kiểu của họ. Tri thức của họ rất sắc sảo nhưng tri thức là tri thức. Nếu tri thức là giải thoát thì hà cớ gì nhị tổ Huệ Khả phải chặt tay. Tôn giáo là thông dự chứ không phải để bàn thuyết.
Trời tạnh hẳn mưa, tôi dắt cái xe Dream II đi đến trường đón con bé Phương. Hai bên vỉa hè đông đầy phụ huynh học sinh. Trường Trưng Vương với luật bất thành văn là dành cho những nhà khá giả. Bọn trẻ con tan ra, phần đông mũm mĩm quần áo nhiều mầu sắc. Tôi đỗ xe đằng sau một cái NISSAN biển trắng. Người đàn ông trong xe còn quá trẻ, mồm ngậm tẩu dáng doanh nhân. Người Hà Nội đang giầu. Thực ra có nhiều tiền không phải là xấu. Bạn tôi đã giầu và em tôi đang tập tọng làm giầu. Tôi đã thấy nhiều người có tiền, hoặc tốt. Hoặc không tốt. Tôi đọc đâu đó thấy rằng, đồng tiền không có khuôn mặt riêng, nó mang bộ mặt của người cầm nó. Cũng có lý. Đồng tiền ở tay người đại lượng thì khoáng đạt ở đưa tiểu nhân thì đê tiện. Nhã bảo: "Người nhiều tiền thường phải tàn bạo". Tôi không hiểu rõ lắm. Tài tôi hèn không có khả năng và điều kiện làm ra nhiều tiền. Con bé Phương lũn cũn đi đầu cầm biển lớp 4B. Lớp nó xếp hàng đôi, không hiểu sao chỉ toàn đứa béo. Con bé Phương mặc bộ thể thao tím sẫm cổ quàng khăn đỏ, càng lớn trông nó càng giống thầy Lâm. Năm ngoái trước khi đi Pháp, thầy Lâm qua tôi. Thầy sang đấy bảo vệ luận án Doctor theo lời mời đích danh của một Đại học đường có tiếng ở Pari. Thầy Lâm đi với vợ chưa cưới và sẽ làm lễ thành hôn tại Pháp. Vợ của thầy là con một Giáo sư đầu ngành y, kém thầy mười chín tuổi. Chúng tôi ngồi tay ba ở khách sạn Dân Chủ, tôi chúi mặt vào lá số tử vi thầy vừa đưa. Phụ nữ khi sắp có hôn nhân thường say mê bói toán. Tôi hay uống rượu với chân gà của một quán có cô chủ còn trẻ. Bỗng một tối vật nài đòi tôi xem số. Tôi biết chắc thằng bạn nào đùa nhả định từ chối, nhưng thấy vẻ quá thành tâm của cô chủ nên không dám. "Anh cố xem về sau em có nhiều tiền không". Tôi bảo nếu bán chân gà với giá này đương nhiên hậu vận sẽ dồi dào tài lộc. Cô chủ quán lườm, rằm tháng sau cô lên xe hoa về nhà chồng. Tôi thấy hôn phu rồi, lái xe "công nông" bắp chân cùng cục. Tối thứ bẩy nào cũng qua, tỏ tình bằng cách véo mông cô chủ một cái, lặng lẽ ngồi vào góc làm một hơi hết cốc vại rượu thuốc. Tôi nói đùa "Anh ấy trầm tính nhưng là người dịu dàng. Biết uống rượu chút ít, nhưng làm được bội tiền. Nếu có gia đình chỉ biết vợ với con". Cô chủ quán tươi mặt ngấm ngầm cắt vào đĩa của tô cái mề ngỗng. Vợ chưa cưới thầy Lâm nhìn tôi dò xét, tôi lẩm bẩm tính can chi. Nữ số có Phá quân thủ mệnh thì chẳng đơn giản. Cô bé hai mươi tuổi với cặp kính 4, 5 diop. Mũi to và cái mồm mênh mông được viền bằng cặp môi dày. Vì thầy Lâm môn tự nhận là tín đồ của chủ nghĩa duy mỹ nên tôi nghi ngờ tính chất của cuộc hôn nhân. ái nữ của giáo sư có tên họ mang thống huyết hoàng tộc ăn miếng thỏ quay, nhai tí ty rồi hình như ngậm, chắc lúc nhỏ được bố mẹ chiều. Cô nàng nũng nịu quay sang hỏi thầy Lâm, nước dãi nhỏ giọt xuống khăn bàn trắng muốt, thầy Lâm cau có nhan mặt. Tôi uống cạn suất đúp Whiski và bắt đầu thấy thương thầy.
"Anh Hoàng, lá số của em thế nào".
"Thưa, lần đầu được thấy một lá số đẹp đến vậy".
"Anh xem thật kỹ đường chồng con hộ em".
"Dạ, cũng phải ứng đúng thầy đây ạ. Đẹp trai, hiển đạt, tài lộc dồi dào".
"Đâu, đâu, những sao nào. "
"Dạ. Ân quang này, Thiên quý này. Thưa, cả một chùm lấp lánh".
Thầy Lâm nhìn tôi, cố nén thở dài. Thầy trò biết nhau mười mấyy năm tính tôi thế nào thầy đã thuộc.
"Cách đây chừng hai tuần mình có gặp Nhã".
"Dạ".
Tôi muốn né đề tài thầy nêu. Thầy đã có một hôn nhân phẳng phiu, chuẩn mực. Tôi mong thầy nhớ ra đừng tự làm gợn. Thầy Lâm vẫn thản nhiên.
"Cô ấy đi cùng với một người mà mình biết. "
"Dạ"
"Hoàng này, thực sự cậu tin có số không".
"Sáng chủ nhật em vẫn đi lễ đều".
"Nhưng hình như giới thuyết tôn giáo của cậu không đề cập đến số mệnh".
"Thưa vâng. Đức Chúa Jésus không phải là một nhà tiên tri. Và khi Người nói đến cái quá xa xôi và siêu hình của tương lai, em chỉ hiểu đơn giản đấy là những khải thị "
Thầy Lâm chợt gõ mạnh ngón tay trỏ xuống bàn. Một thói quen nhiều năm của giảng đường.
"Đừng ăn kiểu ấy nữa".
Cô vợ sáp cưới mồm méo sệch bắt đầu sụt sịt. Tôi uống rượu như thằng phàm phu, cắm mặt vào ly. Lúc tôi ngẩng lên, chỉ thấy mình thầy Lâm. Tôi rủ.
"Em với thầy đi chỗ khác uống đi".
"Tôi bất hạnh quá".
"Đến mùng mấy thì thầy bay".
"Leo lên lưng cọp không tụt xuống được nữa. Đời tôi là một chuỗi sai lầm"
Bữa rượu cuối cùng với người thầy tôi có nhiều cảm tình là vậy. Cái gì đấy chán nản buồn bã theo tôi suốt mấy tuần kế tiếp. Tôi đến đón Thủy chỗ thực tập mới. Sau lần cãi nhau có cái tát, mọi chuyện trở nên gắng gượng.
Thuỷ lầm lì và tôi mệt mỏi.
"Em cứ muốn tình trạng này kéo dài mãi sao".
"Anh Hoàng, em cứ thấy mình ngất ngư trên mây".
"Em cứ thư giãn đi"
"Hay chúng mình tạm không gặp nhau"
"Em thấy người khó chịu lắm".
"Được rồi tuỳ em. Nhưng em nhớ rằng chuyện chúng ta không phải một sớm, một chiều".
Thủy ghé đầu vào vai tôi, đột nhiên tôi thấy cáu.
"Nghĩa là anh có lỗi".
"Không, anh chẳng có lỗi gì. Em chỉ thấy anh không yêu em và hình như em cũng hết yêu anh".
"Em muốn chia tay".
"Em chưa nói vậy, nhưng cho em xin một khoảng thời gian".
"Anh cho em đấy, hai tháng có đủ không".
Khi nóng giận người ta thường mất khôn. Tôi đã nhiều lần chứng kiến hoặc mình hoặc người khác cuồng loạn trong cơn lũ tức bực. Tình yêu của chúng tôi đã từng bị tử thương bởi một hành vi nông nổi và ngu xuẩn của chính tôi, xin đừng lặp lại. Thuỷ đi vào ngõ nhà mình không chào tôi và bước vội. Đáng nhẽ tôi phải giữ tay em lại hôn lên môi em như bao lần tôi đã làm như vậy khi đưa em về. Sự tự ái của ngươi đàn ông khác xa sự tự trọng. Nhưng hai cái có mối quan hệ âm bản nào đấy. Nếu cô ta không muốn gập mình nữa thì thôi. Tình yêu cao cả thật nhưng nhân cách còn cao hơn.
Chiều nào tôi cũng đi tôi quán lê la với bạn bè. Tôi không biết em còn rất bé và đáng ra tôi phải rất dịu dàng. Tôi buông xuôi theo sự ích kỷ của tôi. Ma đưa lối, quỷ dẫn đưtờng, lại một buổi tối nữa. Tôi uống đã kha khá và tôi thấy vô lý là hai thằng chúng tôi không gặp nhau. Tôi loạng choạng dựng xe, Thuỷ ngồi trên giường xem chương trình thời sự Quốc tế ở Tivi. Tôi chào bố mẹ Thuỷ, hai cụ đáp lễ xã giao. Mấy đứa em đang học nhìn tôi e dè. Thế là mọi người phong phanh biết chuyện. Tôi chẳng giữ ý, chăm chăm nhìn em. Thuỷ ngước nhìn tôi, cặp mắt lấp láy có nét mừng. Tôi xin phép cho hai đứa, Thủy không nói gì vào buồng trong thay đồ. Mẹ Thuỷ hỏi mấy giờ về, Thuỷ nói cũng có thể về hơi muộn. Từ đầu phố Hàng Bột tôi đi xe chầm chậm lòng vòng tới đường Thanh -Niên. Ngày xưa những lúc vu vơ đi lang thang chúng tôi vẫn thường như vậy. Suốt một đoạn im lặng. Tôi vòng tay ra sau cầm tay Thuỷ, em để yên.
"Chắc em còn giận anh".
"Đừng nói chuyện ấy nữa"
"Anh yêu em"
Một tốp đua xe lạng lách qua chúng tôi. Bọn trẻ từng mười sáu, mười bẩy ăn mặc kỳ dị. Cả con trai lẫn con gái đều quấn khăn phu la chéo quanh đầu, nhang nhác trông như cướp bể. Tôi nín thở hồi hộp nhìn theo, phía trước là ngã tư Hoàng Diệu thường có cảnh sát cơ động. Gần ba chục cái xe rồ ga cắn đuôi nhau vào cửa. Chúng mình bàn chuyện cưới đi".
Anh lại uống rượu rồi phải không".
"Có chút chút".
"Anh vẫn vậy, chẳng thay đổi gì cả".
"Em muốn anh phải như thế nào".
Thuỷ im lặng, bàn tay em vẫn để hờ trong tay tôi.
"Hay em muốn anh phải giống như Trần Bình"
Thuỷ nhấc tay ra khỏi tôi. Đám đua xe rầm rầm lượn lại. Ngu xuẩn tôi buột thêm.
"Trần Bình tuyệt vời, có đúng không".
Tôi bỗng thấy không khí xung quanh khô đặc. Dù đã uống nhiều tôi cũng biết mình việt vị. Tôi hay đùa cay độc. Nhưng đùa sau lưng kẻ khác là điều tôi vẫn không thích. Khi người ta đang hậm hực, người ta thường đổi tính. Hai đứa chúng tôi miên man đi quanh Hồ Tây trong căng thẳng. Chợt Thuỷ khàn khàn khô khốc nói.
"Chúng mình không còn yêu nhau".
"Anh ngộ nhận".
"Ngộ nhận được coi là một thuật ngữ sở hữu riêng của chủ nghĩa hiện sinh".
"Anh nghiêm túc đi".
"Nhiều người nghiêm túc hơn anh rồi".
Thuỷ nhoài xuống khỏi yên xe, tôi vội vàng đạp phanh gấp. Dù tốc độ có chậm nhưng cái kiểu nhảy xuống đột ngột ấy cũng làm Thuỷ loạng choạng suýt ngã.
Đứng lại, Tôi gằn giọng. Thuỷ vẫn không quay đầu bước thấp bước cao trên vỉa hè nham nhở. Tôi buông tay lái xe, với theo. Cái xe đổ nghe rõ tiếng đen signal vỡ.
"Đứng lại". Chúng tôi đối đầu đứng giữa vỉa hè. Thuỷ lầm lỳ nhìn tôi. Cho đến bây giờ tôi đã hiểu được nhiều điều và điều cuối cùng tôi hiểu là cái nhìn lầm lỳ ấy.
Con bé Phương Phương vẫn đòi ngồi trước. Mái tóc dầy của nó, thơm mùi Lux, cọ ngang cấm tôi. Mới ngày nào tôi còn bế nó một tay. Nó nói đủ chuyện linh tinh nhưng không thấy đòi quà. Nó cũng không hỏi tại sao tôi đi xa lâu, chắc Nhã dặn nó, cũng có thể không phải.
Nó biết tôi buồn và nó thương tôi. Khi gặp chuyện đau đớn tuyệt nhiên không nên gặp những người tự nhận là chín chắn là trưởng thành. Cái quan tâm sắc sảo của họ đầy thô bạo chủ quan. May mắn là tôi biết uống rượu. "Cứ bôi tiêu sầu, sầu hoàn sầu". Thà vậy còn hơn là không biết cầm chén. Nhưng mệt mỏi đến mức không uống nổi rượu thì tôi hay xem bọn trẻ con chúng nó đùa. Bé Phương Phựơng vĩnh viễn là tuyệt vời. Tôi tỳ cằm xuống vai con bé cố không nghẹn ngào, cứ thế chẳng để ý vượt qua ngã tư đang đèn đỏ. Nhã tự làm cơm chiều có con cá quả chừng cân rưỡi luộc bia. Tôi mở cánh tủ lạnh đầy nặng vì xếp nhiều rượu. Nhã bảo là uống Henessy. Bà U dọn xong mâm bát xin phép đi xuống bếp. Tôi thuộc tính u rồi nên cũng không nài.
"Con có ăn lòng cá không".
Tôi ướm, vì thấy vẻ chăm chăm của con bé Phương. Nó đang tròn đôi mát nhìn bát tôi.
"Cá quả ngon nhất là bộ lòng".
"Con ghê".
"ừ thế con ăn lòng gà đi vậy".
"Cậu kệ nó". Nhã nhấp một ngụm rượu. "Cậu làm thế nó lại quen cái thói ăn phải đút".
Con bé Phương hơi phụng phịu, có tôi nó làm nũng tí xíu. Nhã chủ trương trẻ con phải tự lập từ bé. Tôi không dám góp ý, mọi ngươi bảo tôi hay dựa dẫm. Mà có lẽ đúng, cho đến giờ đã ba tư ba nhăm tuổi đầu, tôi cũng chẳng định nổi mình là cái giống gì. Tôi uống hết ly đúp và thèm thuốc. Cái cửa sổ có rèm hồng nhạt, Nhã bịt đi lắp vào đấy điều hoà National một cục.
"Trước hôm vào Huế cậu có qua cơ quan không".
"Có".
Tôi nghỉ đều đặn không ăn lương chừng nửa năm thì đi làm lại. Khánh và Thu Trang cầm thông báo của đích danh giám đốc gửi cho tôi. Có vẻ một cơ chế kinh tế mới đang thành hình. Văn phòng chỗ tôi, sau một hồi tách nhập lăn lóc qua khoảng ba bốn nơi chủ quản đã chuyển sang thành công ty. Mộng Hoa làm kế toán trưởng tất tả đi đứng cho đúng kiểu một cán bộ năng động trong thời kỳ kinh tế thị trường mở. Mọi người bắt buộc phải đeo thẻ ghi tên và chức danh, tuyệt đối không được hút thuốc trong giờ. Giờ hành chính nghiêm túc được bắt đầu 7h30. Hai cậu bảo vệ, vốn là bộ đội đặc công giải ngũ, vừa được tuyển đưng nghiêm trong bộ đồng phục là thẳng ly ghi tên những kẻ hay đến muộn.
Tôi cùng hai nữ cán bộ nữa vào trình giám đốc. Hai chị này có lý do chính đáng, vì hơn bốn mươi tuổi mới sinh con đầu lòng. Tôi cung kính đưa một xấp y bạ, Sếp gạt đi nghiêm mặt phủ dụ. Sếp của tôi có bằng Phó tiến sĩ tại chức, đây được coi là tiêu chuẩn mới để đánh giá cán bộ. Hôm đại hội toàn công ty nhằm nmc đích giới thiệu gíam đốc, tôi đến từ sớm vì Mộng Hoa dặn sẽ phát tiền ăn trưa vào đầu buổi họp. Sếp ra mắt trong bộ complé sẫm, nói ngọng nhưng khá dễ nghe. Cứ mỗi đoạn ngắt mọi người lại vỗ tay rầm rầm. Lúc sớm phát phong bì, ai nấy đều ngấm ngầm mơ, hoá ra sếp thoáng thật. Lương trong vòng ba tháng tăng lên gấp bốn lần. Bản tin của ngành cho biết, theo những dự báo kinh tế chiến lược thì ngành tôi được coi là mtĩi nhọn mà công ty tôi lại là mũi nhọn của ngành. Phòng làm việc đựoc lắp tứ tung điều hoà (air-conditionner) và nhà vệ sinh (toillette) thơm đậm mùi nước hoa Pháp. Mọt số cán bộ nữ cao tuổi chậm chồng khi đăng tên mình lên mục tìm bạn bốn phương có kèm tên cơ quan đã liên miên nhận được thư làm quen. Đột nhiên, có tin sếp "băng". Toàn bộ nam phụ lão ấu của công ty bật nức nở, trước đấy hai hôm Giám đốc tuyên bố đến cuối quý sẽ có thưởng. Mọi người lũ lượt hàng đôi đến nhà thảm sếp, hoá ra sếp bị bắt khi đang đánh bài. Giám đốc của tôi không thua nhưng ông Giám đốc bạn ngồi cùng chiếu lại thua. Ông này đặt cái xe Toyota mười hai chỗ mà xí nghiệp ông ta vừa mua.
Khi ra toà ông ta vừa khóc vừa khai sếp tôi chơi cờ bạc bịp. Mọi người ở cơ quan nửa tin nửa ngờ, nhưng ai cũng phải công nhận khi sếp ký tập công văn dầy sếp lật nhanh như tráo bài. Tôi thi thoảng có xem phim Hồng Kông thấy người đánh bạc thường tiêu không tiếc tiền, thảo nào sếp hay có thói quen thưởng hậu. Khoảng hai tuần ròng rã cơ quan xôn xao rồi mọi việc đâu lại vào đấy. Đám phụ nữ tiếp tuc kể bệnh mình và kể tội chồng. Đám đàn ông vò đầu bứt tai vì sự lên xuống thất thường của đội AC Milan. Mộng Hoa vẫn là trưởng phòng trực tiếp của tôi. Tôi được phân công ngồi trực điện thoại, thẻ làm việc đề chức danh là Telephonist.
Bản lĩnh của Mộng Hoa, nếu theo bảng phân loại của Kim Dung tiên sinh sẽ liệt nàng vào môn phái Nga My, môn phái này có nhiều nữ cao thủ chuyên sử dụng võ công âm nhu. Nội lực và hoả hầu của tôi đều kém, trúng phải "sát âm thủ" của Mộng Hoa nữ hiệp kể cũng không ân hận. Phòng điện thoại tổng đài rộng chừng 5m2 ngột ngạt tà khí, liên tục nhấp nháy những tín hiệu hai mầu xanh đỏ. Tôi không thể đứng dậy đi đâu vì thi thoảng lại có cú phone xin được nối máy. Mười lăm ngày đầu tôi kiên nhẫn nhai kẹo cao su ngồi đọc Camus, suốt. Hai tuần cứ ngác ngứ không hết nổi chương đầu Dịch hạch. Chuông reo, nhấc phone nghe giọng nam còn đỡ sợ, sợ nhất là giọng nữ cao eo éo một ngữ điệu tra tấn. Tôi nhã nhận thưa gửi chỉ được vài ngày, sau bẳn tính, nói năng cộc lốc. Có một nàng ở công ty Thương mại quận là bạn của Mộng Hoa, chắc cũng vừa được lên sếp cứ chừng mười lăm phút lại gọi. Nhiều lúc tôi ngấm ngầm bật speaker nghe trộm. Đử thứ chuyện. Nàng có chồng rồi và đang định mai mối cho sếp tôi một anh bốn mươi tám tuôi ở Văn phòng Hội đồng Bộ trưởng. Anh này bỏ vợ, có một con riêng. Rất tiếc gần đây thằng bé có vài triệu chứng dở hơi. Sếp tôi áng chừng đã đi chơi vài ba lần với trung niên Rômêô, nhí nhảnh tường thuật cho bạn câu chuyện hẹn hò bằng văn phong thuyết minh của phim Người giàu cũng khóc". Chị nàng kia vun vào với nhiệt tình khá khả nghi. Sếp tôi hớn hở "Anh ấy đa cảm nhưng hơi bướng. Anh ấy lo lắng chuyện thằng bé con và mình. Anh ấy chưa thể hiểu được sự cao thượng ở phụ nữ. Hôm rồi, anh ấy đọc tặng mình một bài lục bát đã gửi báo Người Hà Nội. ồ, tất nhiên là chưa đăng. A lô nghe mình đọc nhớ. "Mưa tháng sáu lây rây. Gió ơi... Công 124 văn tôi xem rồi. Vâng, đồng chí cứ chờ máy". Lúc đầu tôi cũng ngớ ra vì nhịp điệu trữ tình bị phá vỡ bởi tác phong hành chính, nhưng về sau cũng hiểu. Đúng lúc ấy có người đưa trình sếp ký vài cái chứng từ vớ vẩn. Tôi thò đầu ra khỏi buồng trực ngó sếp.
ở góc phòng, vẻ quan trọng, sếp ngắm nghía cái hoá đơn màu đỏ mà cô bé văn thư trịnh trọng đưa. Chừng phút rưỡi sau bài thơ tình lục bát lại du dương cất lên. Phía đầu dây bên kia, đôi khi cũng xẩy ra chuyện tương tự. Tôi nhả kẹo cao su lôi chai rượu dấu ở gầm bàn vừa nhấm nháp vừa tính kế. Sang sáng đầu tuần của một ngày giữa tháng, tôi đi muộn và khi đi ngang qua chỗ sếp tôi gật đầu chào "Alôl, Sếp nhìn mày". Đến trưa tôi tiếp tục chào hai người cùng phòng cũng bằng "Alô". Ngày đầu mọi người còn cười, sang ngày thứ hai thì không dám. Để tăng sức ép tôi bắt đầu trả lời phone cực kỳ lễ độ nhưng với ngữ điệu của một kẻ sắp khóc. Thông tin vẫn chuẩn nhưng được diễn tả não nuột. Đầu dây bên kia chắc người đối thoại ngạc nhiên mồm há hốc, nghe rõ tiếng răng cụng mạnh vào ống nói. Tôi đã thành công mỹ mãn. Cuối tuần họp phòng, Mộng Hoa chính thức chuyển tôi ra ngoài đọc và soạn các công văn, thời gian rảnh theo dõi số liệu các các đơn vị đối tác. Thay vào chỗ tôi là một chị đang có con mọn. Thi thoảng, phải đi ngang qua phòng trực điện thoại, tôi thường thấy chị hướng cặp mắt căm thù về phía trưởng phòng đang cầm ống phone ba hoa. Bất chợt, chị ngoái lại tôi nhoẻn cười thông cảm.
Cơ quan tôi trống váng ghế "sếp nhất" được chừng hai tuần, rồi một ngày đẹp trời ông Vụ phó Vụ tổ chức đưa về một giám đốc mới. Sếp dẹp trai cao ráo, giọng trầm trầm của người miền Trung. Việc đầu tiên, Giám đốc mới cho bỏ cái khẩu hiệu "Tám giờ vàng ngọc", sếp coi đấy là một thứ phù phiếm đạo đức giả. Thay vào phòng hành chính cho treo lịch ngày. Tờ bìa có Việt Trinh mặc áo dài, tờ hai có Diễm Hương mặc áo tắm.
Các quy chế hành chính được nới lỏng, Giám đốc tuyên bố chỉ chú trọng vào hiệu suất công việc. Sếp làm việc suốt ngày, tám rưỡi chín giơ khuya mới chịu rời văn phòng. Vợ và con sếp đều ở quê, nên sếp coi cơ quan là nhà. Một không khí mới thông thoáng khắp Công ty. Các cán bộ nam đều lấy sếp làm thần tượng, mọi người ăn mặc theo thời trang giám đốc. Cũng cái kiểu Vét-tông-đờ-mi, phong phanh xám nhạt. Cái kiểu tóc vuốt mái hờ một bên bồng bềnh ốp gáy. Tôi đành phải bỏ tiền mua mũ. Tóc tôi bò liếm giữa trán, từ bé chỉ để được độc kiểu bổ đầu ngôi giữa. Tôi không muốn bị đồng nghiệp coi là người xa lạ. Sếp gần gũi mọi người, Công ty tôi đông nhân viên nữ, đương nhiên sếp phải thân mặt với chị em. Sếp luôn đeo kính râm nhưng cũng có lúc bỏ, mấy cô bé kế toán nhõng nhẽo chưa chồng có kể là mắt sếp ướt át nhưng đẹp. Một lần tôi lên trình sếp một văn bản vừa ban hành của Thủ tướng quy định mức thuế mới đánh vào hàng nhập. Mộng Hoa bắt tôi viết bản diễn giải những phần quy định có dính dáng đến nghiệp vụ công ty. Đêm qua tôi thức trắng ngồi uống rượu với mấy thằng bạn của Tâm. Tôi vào toillette xối nước vào mặt liên tục mà người cứ rũ mệt. Loay hoay mãi đến giờ nghỉ trưa mới iàm xong. Tôi nhảy ba bậc cầu thang một, không gõ cửa khẽ mở phòng sếp. Giám đốc tôi đang làm một việc mà tôi nghĩ đa phần Giám đốc có sức khoẻ hay làm vào giờ nghỉ. Tôi không ngạc nhiên nhưng chuyện bình thường ấy làm tôi vẩn vơ mất gần hai tuần. Đơn giản ở trong vòng tay sếp là tấm thân loã lồ của vợ một anh bạn cùng phòng. Cả hai vợ chồng tôi đều không thân nhưng tôi lại thân với thằng con trai khoảng hơn bốn tuổi mà bố mẹ nó vẫn hay dẫn đến cơ quan. Thằng bé thông minh dút dát, hay chuồn vào chỗ tôi ngồi trực điện thoại. Bố nó đang phấn đấu lên phó phòng, luôn được coi là người đứng đắn về tư cách và vững chắc về nghiệp vụ. Hai bố mẹ đều ne nét dạy dỗ nó. Thằng bé quý tôi vì đồng sở thích chơi bài. Để giết thời gian, tôi với nó liên miên chơi "tiến lên, ăn văn phòng phẩm". Có thể là thước kẻ, là bút bi, là giấy trắng học sinh in dòng.
Khi thua tôi bài, nó lượn lờ khắp các phòng nhã nhặn chào mọi người lân la vào các bàn ngấm ngầm rút trộm. Cái áo Bu-dông thùng thình của thằng nhóc là cả một kho tạp hoá. Sau hôm tôi gặp mẹ nó trên phòng Giám đốc, tôi không thấy chị ta dắt thằng bé đến cơ quan nữa. Tôi thầm hứa nếu còn gập thằng bé tôi sẽ cố dạy nó uống rượu. Lớn lên, nhơ nó có gạp cay đắng chuyện gì, nó trở thành kẻ nghiện ngập còn khả dĩ hơn là đóng vai người tốt.
Nhã hỏi: "Cậu chán cơ quan lắm à". Tôi lắc đầu.
"Không, mình quen rồi".
"Cậu về làm "Xê-crat-te" cho mình nhé".
"Cậu nói không bao giờ thèm tuyển mình cơ mà".
"Bây giờ khác đấy"
Tôi biết Nhã nói vậy là muốn giúp tôi đỡ bị luẩn quẩn trong mệt mỏi. Quá nhiều lần bạn tôi thật lo cho tôi. Tôi ăn hết bộ lòng cá và uống hết một phần ba chai rượu. Người tôi lem nhem một nỗi buồn chán. Tôi loay hoay và tôi làm phiền nhiều người. Tại sao lại thế. Tôi xoa đầu bé Phương Phương xin phép nó về qua nhà. Nhã đưa tôi ra cửa.
"Mai cậu định làm gì". ừ nhỉ, mai tôi phải làm gì. Tôi vẩn vơ đi bộ trên vỉa vè ngân ngấn những vệt nước của trận mưa vừa tạnh. Đã nhiều lần tôi không biết ngày mai tôi sẽ làm gì. Cái thời hăm hở của tôi sẽ chẳng bao giờ vòng lại. Nghĩ như thế là mình đã già. Tôi trẻ hay già. Kafka hay ai đấy nói. "Hỡi ôi, tôi không bao giờ được trẻ. Khi tôi trẻ tôi đã già một nghìn tuổi hơn tất cả các ông già". Có những người như thế và bị thế. Hầu như những người đó đều là thiên tai. Thiên tài là những người dị thường hoặc phi thường. Còn tôi là một kẻ bình thường đang tha hoá thành tầm thường. Những đam mê và khát vọng lớn dần dần thui chột khi liên tục bị vây bởi những điều tủn mủn. Tôi yêu và được yêu. Tôi yêu và không được yêu. ở chỗ này chắc tôi lầm lẫn. Chẳng nhẽ tình yêu lại tầm thường sao. Tôi bị "sốc", cú đột ngột lớn bành trướng làm mọi chuyện chao đảo. Tôi đang mất bình tĩnh, và muốn lấy thăng bằng ở thời điểm này tôi đừng nên đọc sách nữa. Có một dạo, kể cũng hơi dài, tôi ngồi lỳ lợm trong thư viện. Lúc đầu tôi đọc linh tinh báo và tạp chí để tạo dựng thói quen, sau đấy thì kê những série sách mà tư nghĩ là cần đọc. Thật ra vô nghĩa nhất là đọc sách. Những người biết chữ mà chãng biết làm gì thì phải đọc. Tôi ngạc nhiên khi thấy nhiều người chăm đọc sách để tìm kiễm kiến thức. Họ muốn đạt một cái gì đấy hoặc danh hoặc lợi bằng cách nhồi nhét thật nhiều dữ kiện. người họ lõng bõng uyên bác, tự tin một cách lố bịch vào mớ chữ nghĩa đã được ướp khô trong họ. Muốn có danh hay lợi thì có nhiều cách và đọc sách là cách vất vả nhất. Nghĩa là về mặt phương pháp luận chưa hẳn đã sai những theo ngôn ngữ thời thượng bây giờ là không kinh tế. Các bậc hiền nhân đến nói đọc sách là một thói quen tốt... Các cụ chắc đều nói thật. Em giai tôi bảo: "Các cụ chí thì lớn, đam mê thì nhiều, khát vọng cồn cào khác người thường. Nhưng có cái chết là không có tiền, có muốn cũng không dám chơi trò gì đương nhiên phải ngồi đọc sách". Cũng kể là có lý. Tôi chịu ơn ở sách vở nhiều nên không dám nói bạc, nhưng nếu thấy tự cảm đã đủ rồi thì cũng đừng nên đọc. Kinh Thánh dạy "cứ gõ thì cửa mở" vậy quan trọng không phải đặt vấn đề là khi gõ cửa có mở không mà chình là tại sao lại phải gõ. Cũng như vậy tôi muốn hỏi Nhã hỏi Tâm là tại sao lại phải kiếm tiền thay vì kiếm có được tiền không. Goethe bảo: "Hãy giữ lấy bởi vì chứ đừng hỏi tại sao". Một câu chơi chữ thông minh. Câu hỏi "tại sao" thường ám ảnh những người đọc sách. Họ gặp vấn nạn đó ở mọi chỗ và thường vò đầu bứt tai làm khổ mình để cố tìm ra "bời vì". Tôi yêu Thiền bởi vì tôi chưa hẳn là một Catholic_. Lâm Ngữ Đường nói: "Người Trung Quốc rất khó trở thành một người Ky tô giáo, tôi là một người Việt Nam và là láng giềng của người Trung Hoa, nơi sản sinh ra quá nhiều những câu hỏi "Tại sao" mang đậm chất tâm linh phương Đông. Đa phần những người đọc sách đều cuồng si kiến thức. Họ hoang tưởng vào năng lực tuyệt vời của chữ nghĩa dẫn đến thảm cảnh là rơi vào "hố thẳm" của bấn loạn. Khác với triết gia tự hay hỏi mình, các vị thiền sư với lòng đại từ đại bi thường trực diện hỏi thẳng những kẻ sa cơ. Người nào có căn gặp duyên bíu vào đó hầu như đều thoát. Những kẻ phúc phận đấy kể cũng không nhiều. Trong các thư viện khá đông người đọc. Những kẻ nghiện chữ ôm giấc mộng bách khoa ngồi đọc qua qua suất bánh mỳ khô và chiêu giọng bằng nước nhân trần loãng. Họ hiền lành hay cười mủm mỉm và rất thích lân la nói chuyện làm quen. Nhiều năm trước bọn dở hơi thường là bọn say mê văn thơ, giờ đây nền kinh tế mở nó lây lan sang bọn làm Toán, làm Lý, làm Computer, làm Ngoại ngữ. Hình như có hợp đồng không thành văn là hàng năm thư viện giao cho trại tâm thần Châu Quỳ từ tám đến mười người. Kế hoạch này dễ dàng được thực hiện và luôn luôn vượt mức. Những người đọc sách nhiều trở nên lẩn thẩn là điều dễ hiểu. Tôi không phải nhà tâm lý học, tôi giải thích theo kiểu của tôi. Kiến thức giống như rượu. Có người uống được một chén, có người uống được ba chén thậm chí có người tu được hàng lít. Say hay không say tuỳ thể tạng nói khác đi là ân sủng của Chúa. Vì thế có người cũng chỉ nên đọc một cuốn hoặc ba cuốn. Quá ngưỡng là loạn, có cố cũng không thể nổi. Nát chữ hư hỏng hơn nát rượu. Cụ Trang mặt sát những kẻ sùng bái chữ. Một người mê sách và hay khuyên đọc sách như Mạnh Tử cuối cùng cũng phải nói không sách thì hơn. Khi khen một đứa bé ngoan người ta hay khen là nó chịu khó đọc. Nghe thế tạm được. Nhưng khen một thằng người lớn cũng như vậy, đa phần là hàm ý xỏ xiên. Bọn lỗ mỗ chữ nghĩa hơi dư tiền là nghĩ sắm một tủ sách. Hạ cám thượng vàng. Trinh thám kiếm hiệp đè đầu Bách gia chư tử. Xộc xệch triết học lẫn lộn với ngăn nắp văn chương. Phúc cho nhà nào coi tủ sách là đồ trang trí. Tôi tán thành ý tưởng đem sách về bầy biện để tăng phần sang trọng nội thất. Nếu không vậy các Nhà xuất bản cố cải tiến mẫu mã mầu mè vỏ bìa để làm gì. Tôi đi lang thang và thật sự không muốn về nhà. Người tôi lấp lửng một sự loay hoay của bẩy năm về trước. Bẩy năm trước tôi mò mẫm đi tìm công danh sự nghiệp. Giờ đây, tôi vớt vát đi tìm tình yêu. Có lẽ suốt đời tôi phải lê lết vác cây thập giá thất bại. Lạy Chúa, xin Người đừng chọn con là vậy.
Tôi chọn cuốn dễ đọc nhất, hành trình đến với Chúa của thánh Phan Xi Cô. Tôi không thấy hào hứng. Đã có giai đoạn dài tôi từng bị như vậy, đọc sách cứ chuội ra.
Cha Mai nói dạo này tôi không được khoẻ.
"Thưa cha, tại sao người con yêu nhất lại chán ghét con ".
"Con nghĩ đến con nhiều quá không. "
"Con có tội ư. Không, ở đây không có sự công bằng".
"Đối với Thiên Chúa lòng nhân từ còn cao hơn công lý".
"Con muốn giáp mặt với Chúa, con muốn thấy một thực thể"
"Bình tĩnh nào con. Meister Eckhart diễn giải thế này. Anh có biết gì về Thượng Đế không. Ngài không phải là như thế và nếu anh biết về ngài như là một cái gì, thì anh hoàn toàn dốt nát và dốt nát luôn đưa đến thô bạo. Vì trong các tạo vật cái dốt nát là thô bạo. Con không được hận thù kể cả khi con cùng quẫn trong bất hạnh".
"Lạy Chúa, con mệt mỏi nhưng con xin Chúa cho con dịu dàng".
"Ơn Chúa, con sẽ trở nên vậy".
Tôi cố nuốt buồn vào trong thở dài.
Khi đối diện với bất hạnh, con người ta trở nên gần Chúa. ở người công chính, nỗi bất hạnh càng lớn đức tin càng sâu sắc. Huyền học Cơ đốc nói: Mourir sur sa Croix, chết trên cây thánh giá của mình. Và chính Chúa Jésus cũng nói: phải chết mới dược phục sinh".
"Nhưng bây giờ con biết làm gì".
"Hãy thành thực cầu nguyện, đừng có ngã lòng".
"Con có còn gì nữa đâu".
"Con còn tình yêu. Hãy yêu như con đã từng yêu. To love is to pray_".
Tôi khép cửa nhà nguyện, đi ra vườn hoa tìm cha Mai, tôi muốn hỏi ý kiến cha đôi điều thuần tuý học thuật. Từ xa, tôi thấy Cha đang quỳ dưới chân tượng Thánh cả Pie, đức quan thầy của người. Tôi mông lung.
Sau hồi đi Sài Gòn ra được vài tuần, anh Sáng mời Nhã đến nhà riêng ăn cơm. Nhã nhờ tôi đèo đi. Tôi từ chối, danh không chính thì ngôn trắc trở lắm. Nhã nói kệ và tư cách pháp nhân của Nhã đủ đảm bảo cho tôi. Nhà riêng anh Sáng mới xây thật đẹp, cũng như Nhã anh ở một mình. Anh có mời hai người bạn đã có vợ. Nhìn mọi người tròn đôi, anh Sáng vui vẻ. "Chủ nhân bao giờ cũng là số lẻ. Chủ nhân phải hơi cô đơn, bữa an mới ngon miệng". Bạn anh Sáng đều là những chuyên gia trong lĩnh vực hẹp của họ. Một hình như về tài chính, một hình như về sinh học. Suy cho cùng tôi không có một thứ chuyên môn nào hết. Tôi tốt nghiệp trường đại học có vẻ danh tiếng và cái chuyên ngành của tôi lâu lắm không được sử dụng. Một người thì sống đống nghề thì chết. Tôi bạc nhược không neo đính vào bất cứ chỗ nào. Hai chị vợ trông đều trẻ đảm đang đi ra đi vào bếp phụ với một bà giúp việc cho anh Sáng. "Hoàng uống đi" bữa ăn thân mặt, mọi người không khách sáo. Anh Sáng rót tràn li cho tôi rượu Sakê. tôi không thích cái rượu nổi tiếng này của Nhật. Có lẽ tôi nghiện ngập những đồ uống đậm. Cũng giơng như những bữa ăn có chế độ đạm cao, sau khi điểm qua về thời sự chính trị mọi người chuyển từ tranh luận nghệ thuật sang đề tài tôn giáo.
Anh Phó tiến sĩ Tài chính có vẻ hăng say. Anh nhảy một cú ngoạn mục từ kinh điển Phật giáo đại thừa sang Kinh Dịch. Đó là một trước tác kì lạ đỉnh cao của tư duy ngày xưa. Đem biện chứng của Hégel so với biện chứng của Dịch như đom đóm so với mặt trời. Anh hùng hồn "Hơn năm nay, tôi đắm chìm trong Dịch. Từ đó tôi có một cách nhìn mới về lưu thông tiền tệ. Dịch quả là vĩ đại" Chị vợ ngồi cạnh tế nhị tiếp cho nhà Dịch học một miếng cá quả. Cá quả thuộc âm rất lợi cho hùng biện. Anh Sáng tham gia tranh luận bằng kiến thức chắc chắn về triết học Phương Đông. Anh kể về cuộc nói chuyện gần đây nhất giữa anh và Giáo sư Nguyễn. Anh không tán thành lý thuyết tập mờ trên phương diện logic thuần tuý. Anh có nhãn quan của một người thực chứng và muốn anh thay đổi nhận thức bắt buộc phải có những kiểm nghiệm cụ thể. "Triết học Phương Đông với sự siêu hình và uyển chuyển của nó, đẻ ra đầy rẫy những nguy tín. Những người Phương Tây ưu tú nhất khi tiếp cận những vấn đề huyền học, họ luôn phân loại và sắp xếp thành hệ thống. Từ đó dễ dàng để biết kẻ tu với người ngu những thằng điên và những thiên tài.
Ngược lại, sự mập mờ của Phương Đông tạo ra hiện tượng, chầu rìa quanh đỉnh cao học thuật nhan nhản là tà ma ngoại đạo". Anh Sáng sắc sảo và hùng biện. Nhã bảo, anh là một trong vài số ít trí thức của các trường đại học chính qui được đào tạo tại Pháp, trung tam văn hoá Châu Âu. Những năm gần đây anh Sáng công tác nhiều ở Nhật và Trung Quốc. Một mẫu người văn hoá kết hợp tinh hoa Đông Tây luôn là khao khát muôn đời của Unesco. Anh Sáng với chai Sakê rót đều, rồi từ tốn nâng cốc chạm riêng với tôi, cái li của anh khiêm nhường để dưới. Tôi tự chửi thầm mình. ở tôi có một thói xấu cố sửa không nổi, đã uống rượu là quên hết phép tắc lễ nghi. Anh Sáng tiếp tục "Tuy thế khi nghiên cứu những vấn đề nhận thức luận, nền văn minh Phương Đông đã đưa ra một phương pháp có thể hãnh diện với Phương Tây đó là Thiền". Anh Sáng, bằng những thông tin chuẩn, giới thiệu sơ lược lịch sử Thiền tông. Anh đưa ra những lớp luận tối tân của người Phương Tây nhằm khám phá nhanh nhất những bí mặt Thiền. Tôi uống rượu và giữ ý tọng vào mồm mình miếng cá to vừa phải. Phó tiến si Sinh học có hai năm rưỡi Đông Du, tham gia đề tài này bằng những kinh nghiệm của chính bản thân. Thiền tiếng Nhật gọi là Zen. Một đạo Pháp huyền nhiệm chỉ thành tựu ở những người có nghị lực. Sau ba năm hành Thiền, vừa thực nghiệm ngồi một hai tiếng ở tư thế hoa sen vừa tham khảo những tài liệu tiếng Nhật, Phó tiến sĩ Sinh học đã được mở tất cả các luân xa và đặc biệt gần đây phía trên dạ dầy ở phía dưới cơ hoành có cảm giác đang thấy nở một bông sen. Nhã nhìn tôi khuyến khích. Tôi liên miên uống đến mức mọi người phát chán không rót thêm. Hồi tôi học Dịch với người thầy đã mất, tôi rủ thêm thằng Du. Ba thầy trò ngồi xếp bàng tròn uống rượu sắn làng Vân trên cái gác xép mà thầy mới cơi. Khi giảng đến câu "Thệ giả như tư phù bất xả trú dạ", thầy tôi đùa "nghĩa là kẻ hiền giả uống liên miên trôi chảy ngày đêm không ngừng". Tôi là học trò trực truyền của thầy, với lối dạy phản khoa học ấy làm sao tôi dám tranh luận với người lạ. Anh Sáng quay sang tôi.
"Nhã khen Hoàng giỏi về tôn giáo lắm".
"Thưa anh, nhà em theo đạo Thiên Chúa.
"Mình đang muốn hỏi Hoàng vài điều thắc mắc ở Kinh Thánh"
"Em sợ em không trả lời được vì có khi thắc mắc của anh thì cũng chính là của em".
"Thế tại sao cậu lại có Đức tin".
"Em nói là băn khoăn giống anh vì ngày xưa em đọc Kinh Thánh còn bây giờ em hết băn khoán rồi, đơn giản là em không đọc nữa"
"Tôi không hiểu ý cậu".
"Có lẽ em say rồi".
Tôi uống nhiều không hẳn vì tôi buồn, mà vì tôi uống được Henessy. Tôi cũng muốn tranh luận để anh Sáng vừa lòng nhưng sợ mình không biết cách. Anh Sáng được tiếp xúc nhiều với những người phương Tây, mà theo Suzuki nhận xét, người phương Tây (khái niệm bao trùm cả Mỹ) sống mũi thẳng cặp mắt sâu tinh anh dưới vầng trán rộng, có phải thế chăng mà họ rất giỏi về phân tích biện biệt. Tôi không có năng khiếu và cũng không được học hành theo kiểu đó, tôi thầm mong Sáng thông cảm. Riêng tôi thấy bữa rượu cũng vui. Những người đàn bà thì đảm đang còn -những người đàn ông thì thông minh. Tất cả những người thông minh đều yêu thích học thuật. Tôi cũng đã được rất nhiều những người thông minh dậy dỗ và đa phần trong số đó tôi thấy họ chỉ thông minh thôi. Tôi đã thấy những người có tiếng là giỏi Dịch mà không phân biệt nổi hai quẻ Càn khôn. Nhiều người từng đọc vô số khảo cứu về Kinh Thánh nhưng Cựu ước, Tân ước chính bản chưa liếc lấy một dòng. Tri thưc, thành phẩm cao của kiến thức ở họ chỉ là sự phô trương. Họ đầy đặn bằng cấp, có lòng tốt và nhiệt tâm theo kiểu của họ. Tri thức của họ rất sắc sảo nhưng tri thức là tri thức. Nếu tri thức là giải thoát thì hà cớ gì nhị tổ Huệ Khả phải chặt tay. Tôn giáo là thông dự chứ không phải để bàn thuyết.
Trời tạnh hẳn mưa, tôi dắt cái xe Dream II đi đến trường đón con bé Phương. Hai bên vỉa hè đông đầy phụ huynh học sinh. Trường Trưng Vương với luật bất thành văn là dành cho những nhà khá giả. Bọn trẻ con tan ra, phần đông mũm mĩm quần áo nhiều mầu sắc. Tôi đỗ xe đằng sau một cái NISSAN biển trắng. Người đàn ông trong xe còn quá trẻ, mồm ngậm tẩu dáng doanh nhân. Người Hà Nội đang giầu. Thực ra có nhiều tiền không phải là xấu. Bạn tôi đã giầu và em tôi đang tập tọng làm giầu. Tôi đã thấy nhiều người có tiền, hoặc tốt. Hoặc không tốt. Tôi đọc đâu đó thấy rằng, đồng tiền không có khuôn mặt riêng, nó mang bộ mặt của người cầm nó. Cũng có lý. Đồng tiền ở tay người đại lượng thì khoáng đạt ở đưa tiểu nhân thì đê tiện. Nhã bảo: "Người nhiều tiền thường phải tàn bạo". Tôi không hiểu rõ lắm. Tài tôi hèn không có khả năng và điều kiện làm ra nhiều tiền. Con bé Phương lũn cũn đi đầu cầm biển lớp 4B. Lớp nó xếp hàng đôi, không hiểu sao chỉ toàn đứa béo. Con bé Phương mặc bộ thể thao tím sẫm cổ quàng khăn đỏ, càng lớn trông nó càng giống thầy Lâm. Năm ngoái trước khi đi Pháp, thầy Lâm qua tôi. Thầy sang đấy bảo vệ luận án Doctor theo lời mời đích danh của một Đại học đường có tiếng ở Pari. Thầy Lâm đi với vợ chưa cưới và sẽ làm lễ thành hôn tại Pháp. Vợ của thầy là con một Giáo sư đầu ngành y, kém thầy mười chín tuổi. Chúng tôi ngồi tay ba ở khách sạn Dân Chủ, tôi chúi mặt vào lá số tử vi thầy vừa đưa. Phụ nữ khi sắp có hôn nhân thường say mê bói toán. Tôi hay uống rượu với chân gà của một quán có cô chủ còn trẻ. Bỗng một tối vật nài đòi tôi xem số. Tôi biết chắc thằng bạn nào đùa nhả định từ chối, nhưng thấy vẻ quá thành tâm của cô chủ nên không dám. "Anh cố xem về sau em có nhiều tiền không". Tôi bảo nếu bán chân gà với giá này đương nhiên hậu vận sẽ dồi dào tài lộc. Cô chủ quán lườm, rằm tháng sau cô lên xe hoa về nhà chồng. Tôi thấy hôn phu rồi, lái xe "công nông" bắp chân cùng cục. Tối thứ bẩy nào cũng qua, tỏ tình bằng cách véo mông cô chủ một cái, lặng lẽ ngồi vào góc làm một hơi hết cốc vại rượu thuốc. Tôi nói đùa "Anh ấy trầm tính nhưng là người dịu dàng. Biết uống rượu chút ít, nhưng làm được bội tiền. Nếu có gia đình chỉ biết vợ với con". Cô chủ quán tươi mặt ngấm ngầm cắt vào đĩa của tô cái mề ngỗng. Vợ chưa cưới thầy Lâm nhìn tôi dò xét, tôi lẩm bẩm tính can chi. Nữ số có Phá quân thủ mệnh thì chẳng đơn giản. Cô bé hai mươi tuổi với cặp kính 4, 5 diop. Mũi to và cái mồm mênh mông được viền bằng cặp môi dày. Vì thầy Lâm môn tự nhận là tín đồ của chủ nghĩa duy mỹ nên tôi nghi ngờ tính chất của cuộc hôn nhân. ái nữ của giáo sư có tên họ mang thống huyết hoàng tộc ăn miếng thỏ quay, nhai tí ty rồi hình như ngậm, chắc lúc nhỏ được bố mẹ chiều. Cô nàng nũng nịu quay sang hỏi thầy Lâm, nước dãi nhỏ giọt xuống khăn bàn trắng muốt, thầy Lâm cau có nhan mặt. Tôi uống cạn suất đúp Whiski và bắt đầu thấy thương thầy.
"Anh Hoàng, lá số của em thế nào".
"Thưa, lần đầu được thấy một lá số đẹp đến vậy".
"Anh xem thật kỹ đường chồng con hộ em".
"Dạ, cũng phải ứng đúng thầy đây ạ. Đẹp trai, hiển đạt, tài lộc dồi dào".
"Đâu, đâu, những sao nào. "
"Dạ. Ân quang này, Thiên quý này. Thưa, cả một chùm lấp lánh".
Thầy Lâm nhìn tôi, cố nén thở dài. Thầy trò biết nhau mười mấyy năm tính tôi thế nào thầy đã thuộc.
"Cách đây chừng hai tuần mình có gặp Nhã".
"Dạ".
Tôi muốn né đề tài thầy nêu. Thầy đã có một hôn nhân phẳng phiu, chuẩn mực. Tôi mong thầy nhớ ra đừng tự làm gợn. Thầy Lâm vẫn thản nhiên.
"Cô ấy đi cùng với một người mà mình biết. "
"Dạ"
"Hoàng này, thực sự cậu tin có số không".
"Sáng chủ nhật em vẫn đi lễ đều".
"Nhưng hình như giới thuyết tôn giáo của cậu không đề cập đến số mệnh".
"Thưa vâng. Đức Chúa Jésus không phải là một nhà tiên tri. Và khi Người nói đến cái quá xa xôi và siêu hình của tương lai, em chỉ hiểu đơn giản đấy là những khải thị "
Thầy Lâm chợt gõ mạnh ngón tay trỏ xuống bàn. Một thói quen nhiều năm của giảng đường.
"Đừng ăn kiểu ấy nữa".
Cô vợ sáp cưới mồm méo sệch bắt đầu sụt sịt. Tôi uống rượu như thằng phàm phu, cắm mặt vào ly. Lúc tôi ngẩng lên, chỉ thấy mình thầy Lâm. Tôi rủ.
"Em với thầy đi chỗ khác uống đi".
"Tôi bất hạnh quá".
"Đến mùng mấy thì thầy bay".
"Leo lên lưng cọp không tụt xuống được nữa. Đời tôi là một chuỗi sai lầm"
Bữa rượu cuối cùng với người thầy tôi có nhiều cảm tình là vậy. Cái gì đấy chán nản buồn bã theo tôi suốt mấy tuần kế tiếp. Tôi đến đón Thủy chỗ thực tập mới. Sau lần cãi nhau có cái tát, mọi chuyện trở nên gắng gượng.
Thuỷ lầm lì và tôi mệt mỏi.
"Em cứ muốn tình trạng này kéo dài mãi sao".
"Anh Hoàng, em cứ thấy mình ngất ngư trên mây".
"Em cứ thư giãn đi"
"Hay chúng mình tạm không gặp nhau"
"Em thấy người khó chịu lắm".
"Được rồi tuỳ em. Nhưng em nhớ rằng chuyện chúng ta không phải một sớm, một chiều".
Thủy ghé đầu vào vai tôi, đột nhiên tôi thấy cáu.
"Nghĩa là anh có lỗi".
"Không, anh chẳng có lỗi gì. Em chỉ thấy anh không yêu em và hình như em cũng hết yêu anh".
"Em muốn chia tay".
"Em chưa nói vậy, nhưng cho em xin một khoảng thời gian".
"Anh cho em đấy, hai tháng có đủ không".
Khi nóng giận người ta thường mất khôn. Tôi đã nhiều lần chứng kiến hoặc mình hoặc người khác cuồng loạn trong cơn lũ tức bực. Tình yêu của chúng tôi đã từng bị tử thương bởi một hành vi nông nổi và ngu xuẩn của chính tôi, xin đừng lặp lại. Thuỷ đi vào ngõ nhà mình không chào tôi và bước vội. Đáng nhẽ tôi phải giữ tay em lại hôn lên môi em như bao lần tôi đã làm như vậy khi đưa em về. Sự tự ái của ngươi đàn ông khác xa sự tự trọng. Nhưng hai cái có mối quan hệ âm bản nào đấy. Nếu cô ta không muốn gập mình nữa thì thôi. Tình yêu cao cả thật nhưng nhân cách còn cao hơn.
Chiều nào tôi cũng đi tôi quán lê la với bạn bè. Tôi không biết em còn rất bé và đáng ra tôi phải rất dịu dàng. Tôi buông xuôi theo sự ích kỷ của tôi. Ma đưa lối, quỷ dẫn đưtờng, lại một buổi tối nữa. Tôi uống đã kha khá và tôi thấy vô lý là hai thằng chúng tôi không gặp nhau. Tôi loạng choạng dựng xe, Thuỷ ngồi trên giường xem chương trình thời sự Quốc tế ở Tivi. Tôi chào bố mẹ Thuỷ, hai cụ đáp lễ xã giao. Mấy đứa em đang học nhìn tôi e dè. Thế là mọi người phong phanh biết chuyện. Tôi chẳng giữ ý, chăm chăm nhìn em. Thuỷ ngước nhìn tôi, cặp mắt lấp láy có nét mừng. Tôi xin phép cho hai đứa, Thủy không nói gì vào buồng trong thay đồ. Mẹ Thuỷ hỏi mấy giờ về, Thuỷ nói cũng có thể về hơi muộn. Từ đầu phố Hàng Bột tôi đi xe chầm chậm lòng vòng tới đường Thanh -Niên. Ngày xưa những lúc vu vơ đi lang thang chúng tôi vẫn thường như vậy. Suốt một đoạn im lặng. Tôi vòng tay ra sau cầm tay Thuỷ, em để yên.
"Chắc em còn giận anh".
"Đừng nói chuyện ấy nữa"
"Anh yêu em"
Một tốp đua xe lạng lách qua chúng tôi. Bọn trẻ từng mười sáu, mười bẩy ăn mặc kỳ dị. Cả con trai lẫn con gái đều quấn khăn phu la chéo quanh đầu, nhang nhác trông như cướp bể. Tôi nín thở hồi hộp nhìn theo, phía trước là ngã tư Hoàng Diệu thường có cảnh sát cơ động. Gần ba chục cái xe rồ ga cắn đuôi nhau vào cửa. Chúng mình bàn chuyện cưới đi".
Anh lại uống rượu rồi phải không".
"Có chút chút".
"Anh vẫn vậy, chẳng thay đổi gì cả".
"Em muốn anh phải như thế nào".
Thuỷ im lặng, bàn tay em vẫn để hờ trong tay tôi.
"Hay em muốn anh phải giống như Trần Bình"
Thuỷ nhấc tay ra khỏi tôi. Đám đua xe rầm rầm lượn lại. Ngu xuẩn tôi buột thêm.
"Trần Bình tuyệt vời, có đúng không".
Tôi bỗng thấy không khí xung quanh khô đặc. Dù đã uống nhiều tôi cũng biết mình việt vị. Tôi hay đùa cay độc. Nhưng đùa sau lưng kẻ khác là điều tôi vẫn không thích. Khi người ta đang hậm hực, người ta thường đổi tính. Hai đứa chúng tôi miên man đi quanh Hồ Tây trong căng thẳng. Chợt Thuỷ khàn khàn khô khốc nói.
"Chúng mình không còn yêu nhau".
"Anh ngộ nhận".
"Ngộ nhận được coi là một thuật ngữ sở hữu riêng của chủ nghĩa hiện sinh".
"Anh nghiêm túc đi".
"Nhiều người nghiêm túc hơn anh rồi".
Thuỷ nhoài xuống khỏi yên xe, tôi vội vàng đạp phanh gấp. Dù tốc độ có chậm nhưng cái kiểu nhảy xuống đột ngột ấy cũng làm Thuỷ loạng choạng suýt ngã.
Đứng lại, Tôi gằn giọng. Thuỷ vẫn không quay đầu bước thấp bước cao trên vỉa hè nham nhở. Tôi buông tay lái xe, với theo. Cái xe đổ nghe rõ tiếng đen signal vỡ.
"Đứng lại". Chúng tôi đối đầu đứng giữa vỉa hè. Thuỷ lầm lỳ nhìn tôi. Cho đến bây giờ tôi đã hiểu được nhiều điều và điều cuối cùng tôi hiểu là cái nhìn lầm lỳ ấy.
Con bé Phương Phương vẫn đòi ngồi trước. Mái tóc dầy của nó, thơm mùi Lux, cọ ngang cấm tôi. Mới ngày nào tôi còn bế nó một tay. Nó nói đủ chuyện linh tinh nhưng không thấy đòi quà. Nó cũng không hỏi tại sao tôi đi xa lâu, chắc Nhã dặn nó, cũng có thể không phải.
Nó biết tôi buồn và nó thương tôi. Khi gặp chuyện đau đớn tuyệt nhiên không nên gặp những người tự nhận là chín chắn là trưởng thành. Cái quan tâm sắc sảo của họ đầy thô bạo chủ quan. May mắn là tôi biết uống rượu. "Cứ bôi tiêu sầu, sầu hoàn sầu". Thà vậy còn hơn là không biết cầm chén. Nhưng mệt mỏi đến mức không uống nổi rượu thì tôi hay xem bọn trẻ con chúng nó đùa. Bé Phương Phựơng vĩnh viễn là tuyệt vời. Tôi tỳ cằm xuống vai con bé cố không nghẹn ngào, cứ thế chẳng để ý vượt qua ngã tư đang đèn đỏ. Nhã tự làm cơm chiều có con cá quả chừng cân rưỡi luộc bia. Tôi mở cánh tủ lạnh đầy nặng vì xếp nhiều rượu. Nhã bảo là uống Henessy. Bà U dọn xong mâm bát xin phép đi xuống bếp. Tôi thuộc tính u rồi nên cũng không nài.
"Con có ăn lòng cá không".
Tôi ướm, vì thấy vẻ chăm chăm của con bé Phương. Nó đang tròn đôi mát nhìn bát tôi.
"Cá quả ngon nhất là bộ lòng".
"Con ghê".
"ừ thế con ăn lòng gà đi vậy".
"Cậu kệ nó". Nhã nhấp một ngụm rượu. "Cậu làm thế nó lại quen cái thói ăn phải đút".
Con bé Phương hơi phụng phịu, có tôi nó làm nũng tí xíu. Nhã chủ trương trẻ con phải tự lập từ bé. Tôi không dám góp ý, mọi ngươi bảo tôi hay dựa dẫm. Mà có lẽ đúng, cho đến giờ đã ba tư ba nhăm tuổi đầu, tôi cũng chẳng định nổi mình là cái giống gì. Tôi uống hết ly đúp và thèm thuốc. Cái cửa sổ có rèm hồng nhạt, Nhã bịt đi lắp vào đấy điều hoà National một cục.
"Trước hôm vào Huế cậu có qua cơ quan không".
"Có".
Tôi nghỉ đều đặn không ăn lương chừng nửa năm thì đi làm lại. Khánh và Thu Trang cầm thông báo của đích danh giám đốc gửi cho tôi. Có vẻ một cơ chế kinh tế mới đang thành hình. Văn phòng chỗ tôi, sau một hồi tách nhập lăn lóc qua khoảng ba bốn nơi chủ quản đã chuyển sang thành công ty. Mộng Hoa làm kế toán trưởng tất tả đi đứng cho đúng kiểu một cán bộ năng động trong thời kỳ kinh tế thị trường mở. Mọi người bắt buộc phải đeo thẻ ghi tên và chức danh, tuyệt đối không được hút thuốc trong giờ. Giờ hành chính nghiêm túc được bắt đầu 7h30. Hai cậu bảo vệ, vốn là bộ đội đặc công giải ngũ, vừa được tuyển đưng nghiêm trong bộ đồng phục là thẳng ly ghi tên những kẻ hay đến muộn.
Tôi cùng hai nữ cán bộ nữa vào trình giám đốc. Hai chị này có lý do chính đáng, vì hơn bốn mươi tuổi mới sinh con đầu lòng. Tôi cung kính đưa một xấp y bạ, Sếp gạt đi nghiêm mặt phủ dụ. Sếp của tôi có bằng Phó tiến sĩ tại chức, đây được coi là tiêu chuẩn mới để đánh giá cán bộ. Hôm đại hội toàn công ty nhằm nmc đích giới thiệu gíam đốc, tôi đến từ sớm vì Mộng Hoa dặn sẽ phát tiền ăn trưa vào đầu buổi họp. Sếp ra mắt trong bộ complé sẫm, nói ngọng nhưng khá dễ nghe. Cứ mỗi đoạn ngắt mọi người lại vỗ tay rầm rầm. Lúc sớm phát phong bì, ai nấy đều ngấm ngầm mơ, hoá ra sếp thoáng thật. Lương trong vòng ba tháng tăng lên gấp bốn lần. Bản tin của ngành cho biết, theo những dự báo kinh tế chiến lược thì ngành tôi được coi là mtĩi nhọn mà công ty tôi lại là mũi nhọn của ngành. Phòng làm việc đựoc lắp tứ tung điều hoà (air-conditionner) và nhà vệ sinh (toillette) thơm đậm mùi nước hoa Pháp. Mọt số cán bộ nữ cao tuổi chậm chồng khi đăng tên mình lên mục tìm bạn bốn phương có kèm tên cơ quan đã liên miên nhận được thư làm quen. Đột nhiên, có tin sếp "băng". Toàn bộ nam phụ lão ấu của công ty bật nức nở, trước đấy hai hôm Giám đốc tuyên bố đến cuối quý sẽ có thưởng. Mọi người lũ lượt hàng đôi đến nhà thảm sếp, hoá ra sếp bị bắt khi đang đánh bài. Giám đốc của tôi không thua nhưng ông Giám đốc bạn ngồi cùng chiếu lại thua. Ông này đặt cái xe Toyota mười hai chỗ mà xí nghiệp ông ta vừa mua.
Khi ra toà ông ta vừa khóc vừa khai sếp tôi chơi cờ bạc bịp. Mọi người ở cơ quan nửa tin nửa ngờ, nhưng ai cũng phải công nhận khi sếp ký tập công văn dầy sếp lật nhanh như tráo bài. Tôi thi thoảng có xem phim Hồng Kông thấy người đánh bạc thường tiêu không tiếc tiền, thảo nào sếp hay có thói quen thưởng hậu. Khoảng hai tuần ròng rã cơ quan xôn xao rồi mọi việc đâu lại vào đấy. Đám phụ nữ tiếp tuc kể bệnh mình và kể tội chồng. Đám đàn ông vò đầu bứt tai vì sự lên xuống thất thường của đội AC Milan. Mộng Hoa vẫn là trưởng phòng trực tiếp của tôi. Tôi được phân công ngồi trực điện thoại, thẻ làm việc đề chức danh là Telephonist.
Bản lĩnh của Mộng Hoa, nếu theo bảng phân loại của Kim Dung tiên sinh sẽ liệt nàng vào môn phái Nga My, môn phái này có nhiều nữ cao thủ chuyên sử dụng võ công âm nhu. Nội lực và hoả hầu của tôi đều kém, trúng phải "sát âm thủ" của Mộng Hoa nữ hiệp kể cũng không ân hận. Phòng điện thoại tổng đài rộng chừng 5m2 ngột ngạt tà khí, liên tục nhấp nháy những tín hiệu hai mầu xanh đỏ. Tôi không thể đứng dậy đi đâu vì thi thoảng lại có cú phone xin được nối máy. Mười lăm ngày đầu tôi kiên nhẫn nhai kẹo cao su ngồi đọc Camus, suốt. Hai tuần cứ ngác ngứ không hết nổi chương đầu Dịch hạch. Chuông reo, nhấc phone nghe giọng nam còn đỡ sợ, sợ nhất là giọng nữ cao eo éo một ngữ điệu tra tấn. Tôi nhã nhận thưa gửi chỉ được vài ngày, sau bẳn tính, nói năng cộc lốc. Có một nàng ở công ty Thương mại quận là bạn của Mộng Hoa, chắc cũng vừa được lên sếp cứ chừng mười lăm phút lại gọi. Nhiều lúc tôi ngấm ngầm bật speaker nghe trộm. Đử thứ chuyện. Nàng có chồng rồi và đang định mai mối cho sếp tôi một anh bốn mươi tám tuôi ở Văn phòng Hội đồng Bộ trưởng. Anh này bỏ vợ, có một con riêng. Rất tiếc gần đây thằng bé có vài triệu chứng dở hơi. Sếp tôi áng chừng đã đi chơi vài ba lần với trung niên Rômêô, nhí nhảnh tường thuật cho bạn câu chuyện hẹn hò bằng văn phong thuyết minh của phim Người giàu cũng khóc". Chị nàng kia vun vào với nhiệt tình khá khả nghi. Sếp tôi hớn hở "Anh ấy đa cảm nhưng hơi bướng. Anh ấy lo lắng chuyện thằng bé con và mình. Anh ấy chưa thể hiểu được sự cao thượng ở phụ nữ. Hôm rồi, anh ấy đọc tặng mình một bài lục bát đã gửi báo Người Hà Nội. ồ, tất nhiên là chưa đăng. A lô nghe mình đọc nhớ. "Mưa tháng sáu lây rây. Gió ơi... Công 124 văn tôi xem rồi. Vâng, đồng chí cứ chờ máy". Lúc đầu tôi cũng ngớ ra vì nhịp điệu trữ tình bị phá vỡ bởi tác phong hành chính, nhưng về sau cũng hiểu. Đúng lúc ấy có người đưa trình sếp ký vài cái chứng từ vớ vẩn. Tôi thò đầu ra khỏi buồng trực ngó sếp.
ở góc phòng, vẻ quan trọng, sếp ngắm nghía cái hoá đơn màu đỏ mà cô bé văn thư trịnh trọng đưa. Chừng phút rưỡi sau bài thơ tình lục bát lại du dương cất lên. Phía đầu dây bên kia, đôi khi cũng xẩy ra chuyện tương tự. Tôi nhả kẹo cao su lôi chai rượu dấu ở gầm bàn vừa nhấm nháp vừa tính kế. Sang sáng đầu tuần của một ngày giữa tháng, tôi đi muộn và khi đi ngang qua chỗ sếp tôi gật đầu chào "Alôl, Sếp nhìn mày". Đến trưa tôi tiếp tục chào hai người cùng phòng cũng bằng "Alô". Ngày đầu mọi người còn cười, sang ngày thứ hai thì không dám. Để tăng sức ép tôi bắt đầu trả lời phone cực kỳ lễ độ nhưng với ngữ điệu của một kẻ sắp khóc. Thông tin vẫn chuẩn nhưng được diễn tả não nuột. Đầu dây bên kia chắc người đối thoại ngạc nhiên mồm há hốc, nghe rõ tiếng răng cụng mạnh vào ống nói. Tôi đã thành công mỹ mãn. Cuối tuần họp phòng, Mộng Hoa chính thức chuyển tôi ra ngoài đọc và soạn các công văn, thời gian rảnh theo dõi số liệu các các đơn vị đối tác. Thay vào chỗ tôi là một chị đang có con mọn. Thi thoảng, phải đi ngang qua phòng trực điện thoại, tôi thường thấy chị hướng cặp mắt căm thù về phía trưởng phòng đang cầm ống phone ba hoa. Bất chợt, chị ngoái lại tôi nhoẻn cười thông cảm.
Cơ quan tôi trống váng ghế "sếp nhất" được chừng hai tuần, rồi một ngày đẹp trời ông Vụ phó Vụ tổ chức đưa về một giám đốc mới. Sếp dẹp trai cao ráo, giọng trầm trầm của người miền Trung. Việc đầu tiên, Giám đốc mới cho bỏ cái khẩu hiệu "Tám giờ vàng ngọc", sếp coi đấy là một thứ phù phiếm đạo đức giả. Thay vào phòng hành chính cho treo lịch ngày. Tờ bìa có Việt Trinh mặc áo dài, tờ hai có Diễm Hương mặc áo tắm.
Các quy chế hành chính được nới lỏng, Giám đốc tuyên bố chỉ chú trọng vào hiệu suất công việc. Sếp làm việc suốt ngày, tám rưỡi chín giơ khuya mới chịu rời văn phòng. Vợ và con sếp đều ở quê, nên sếp coi cơ quan là nhà. Một không khí mới thông thoáng khắp Công ty. Các cán bộ nam đều lấy sếp làm thần tượng, mọi người ăn mặc theo thời trang giám đốc. Cũng cái kiểu Vét-tông-đờ-mi, phong phanh xám nhạt. Cái kiểu tóc vuốt mái hờ một bên bồng bềnh ốp gáy. Tôi đành phải bỏ tiền mua mũ. Tóc tôi bò liếm giữa trán, từ bé chỉ để được độc kiểu bổ đầu ngôi giữa. Tôi không muốn bị đồng nghiệp coi là người xa lạ. Sếp gần gũi mọi người, Công ty tôi đông nhân viên nữ, đương nhiên sếp phải thân mặt với chị em. Sếp luôn đeo kính râm nhưng cũng có lúc bỏ, mấy cô bé kế toán nhõng nhẽo chưa chồng có kể là mắt sếp ướt át nhưng đẹp. Một lần tôi lên trình sếp một văn bản vừa ban hành của Thủ tướng quy định mức thuế mới đánh vào hàng nhập. Mộng Hoa bắt tôi viết bản diễn giải những phần quy định có dính dáng đến nghiệp vụ công ty. Đêm qua tôi thức trắng ngồi uống rượu với mấy thằng bạn của Tâm. Tôi vào toillette xối nước vào mặt liên tục mà người cứ rũ mệt. Loay hoay mãi đến giờ nghỉ trưa mới iàm xong. Tôi nhảy ba bậc cầu thang một, không gõ cửa khẽ mở phòng sếp. Giám đốc tôi đang làm một việc mà tôi nghĩ đa phần Giám đốc có sức khoẻ hay làm vào giờ nghỉ. Tôi không ngạc nhiên nhưng chuyện bình thường ấy làm tôi vẩn vơ mất gần hai tuần. Đơn giản ở trong vòng tay sếp là tấm thân loã lồ của vợ một anh bạn cùng phòng. Cả hai vợ chồng tôi đều không thân nhưng tôi lại thân với thằng con trai khoảng hơn bốn tuổi mà bố mẹ nó vẫn hay dẫn đến cơ quan. Thằng bé thông minh dút dát, hay chuồn vào chỗ tôi ngồi trực điện thoại. Bố nó đang phấn đấu lên phó phòng, luôn được coi là người đứng đắn về tư cách và vững chắc về nghiệp vụ. Hai bố mẹ đều ne nét dạy dỗ nó. Thằng bé quý tôi vì đồng sở thích chơi bài. Để giết thời gian, tôi với nó liên miên chơi "tiến lên, ăn văn phòng phẩm". Có thể là thước kẻ, là bút bi, là giấy trắng học sinh in dòng.
Khi thua tôi bài, nó lượn lờ khắp các phòng nhã nhặn chào mọi người lân la vào các bàn ngấm ngầm rút trộm. Cái áo Bu-dông thùng thình của thằng nhóc là cả một kho tạp hoá. Sau hôm tôi gặp mẹ nó trên phòng Giám đốc, tôi không thấy chị ta dắt thằng bé đến cơ quan nữa. Tôi thầm hứa nếu còn gập thằng bé tôi sẽ cố dạy nó uống rượu. Lớn lên, nhơ nó có gạp cay đắng chuyện gì, nó trở thành kẻ nghiện ngập còn khả dĩ hơn là đóng vai người tốt.
Nhã hỏi: "Cậu chán cơ quan lắm à". Tôi lắc đầu.
"Không, mình quen rồi".
"Cậu về làm "Xê-crat-te" cho mình nhé".
"Cậu nói không bao giờ thèm tuyển mình cơ mà".
"Bây giờ khác đấy"
Tôi biết Nhã nói vậy là muốn giúp tôi đỡ bị luẩn quẩn trong mệt mỏi. Quá nhiều lần bạn tôi thật lo cho tôi. Tôi ăn hết bộ lòng cá và uống hết một phần ba chai rượu. Người tôi lem nhem một nỗi buồn chán. Tôi loay hoay và tôi làm phiền nhiều người. Tại sao lại thế. Tôi xoa đầu bé Phương Phương xin phép nó về qua nhà. Nhã đưa tôi ra cửa.
"Mai cậu định làm gì". ừ nhỉ, mai tôi phải làm gì. Tôi vẩn vơ đi bộ trên vỉa vè ngân ngấn những vệt nước của trận mưa vừa tạnh. Đã nhiều lần tôi không biết ngày mai tôi sẽ làm gì. Cái thời hăm hở của tôi sẽ chẳng bao giờ vòng lại. Nghĩ như thế là mình đã già. Tôi trẻ hay già. Kafka hay ai đấy nói. "Hỡi ôi, tôi không bao giờ được trẻ. Khi tôi trẻ tôi đã già một nghìn tuổi hơn tất cả các ông già". Có những người như thế và bị thế. Hầu như những người đó đều là thiên tai. Thiên tài là những người dị thường hoặc phi thường. Còn tôi là một kẻ bình thường đang tha hoá thành tầm thường. Những đam mê và khát vọng lớn dần dần thui chột khi liên tục bị vây bởi những điều tủn mủn. Tôi yêu và được yêu. Tôi yêu và không được yêu. ở chỗ này chắc tôi lầm lẫn. Chẳng nhẽ tình yêu lại tầm thường sao. Tôi bị "sốc", cú đột ngột lớn bành trướng làm mọi chuyện chao đảo. Tôi đang mất bình tĩnh, và muốn lấy thăng bằng ở thời điểm này tôi đừng nên đọc sách nữa. Có một dạo, kể cũng hơi dài, tôi ngồi lỳ lợm trong thư viện. Lúc đầu tôi đọc linh tinh báo và tạp chí để tạo dựng thói quen, sau đấy thì kê những série sách mà tư nghĩ là cần đọc. Thật ra vô nghĩa nhất là đọc sách. Những người biết chữ mà chãng biết làm gì thì phải đọc. Tôi ngạc nhiên khi thấy nhiều người chăm đọc sách để tìm kiễm kiến thức. Họ muốn đạt một cái gì đấy hoặc danh hoặc lợi bằng cách nhồi nhét thật nhiều dữ kiện. người họ lõng bõng uyên bác, tự tin một cách lố bịch vào mớ chữ nghĩa đã được ướp khô trong họ. Muốn có danh hay lợi thì có nhiều cách và đọc sách là cách vất vả nhất. Nghĩa là về mặt phương pháp luận chưa hẳn đã sai những theo ngôn ngữ thời thượng bây giờ là không kinh tế. Các bậc hiền nhân đến nói đọc sách là một thói quen tốt... Các cụ chắc đều nói thật. Em giai tôi bảo: "Các cụ chí thì lớn, đam mê thì nhiều, khát vọng cồn cào khác người thường. Nhưng có cái chết là không có tiền, có muốn cũng không dám chơi trò gì đương nhiên phải ngồi đọc sách". Cũng kể là có lý. Tôi chịu ơn ở sách vở nhiều nên không dám nói bạc, nhưng nếu thấy tự cảm đã đủ rồi thì cũng đừng nên đọc. Kinh Thánh dạy "cứ gõ thì cửa mở" vậy quan trọng không phải đặt vấn đề là khi gõ cửa có mở không mà chình là tại sao lại phải gõ. Cũng như vậy tôi muốn hỏi Nhã hỏi Tâm là tại sao lại phải kiếm tiền thay vì kiếm có được tiền không. Goethe bảo: "Hãy giữ lấy bởi vì chứ đừng hỏi tại sao". Một câu chơi chữ thông minh. Câu hỏi "tại sao" thường ám ảnh những người đọc sách. Họ gặp vấn nạn đó ở mọi chỗ và thường vò đầu bứt tai làm khổ mình để cố tìm ra "bời vì". Tôi yêu Thiền bởi vì tôi chưa hẳn là một Catholic_. Lâm Ngữ Đường nói: "Người Trung Quốc rất khó trở thành một người Ky tô giáo, tôi là một người Việt Nam và là láng giềng của người Trung Hoa, nơi sản sinh ra quá nhiều những câu hỏi "Tại sao" mang đậm chất tâm linh phương Đông. Đa phần những người đọc sách đều cuồng si kiến thức. Họ hoang tưởng vào năng lực tuyệt vời của chữ nghĩa dẫn đến thảm cảnh là rơi vào "hố thẳm" của bấn loạn. Khác với triết gia tự hay hỏi mình, các vị thiền sư với lòng đại từ đại bi thường trực diện hỏi thẳng những kẻ sa cơ. Người nào có căn gặp duyên bíu vào đó hầu như đều thoát. Những kẻ phúc phận đấy kể cũng không nhiều. Trong các thư viện khá đông người đọc. Những kẻ nghiện chữ ôm giấc mộng bách khoa ngồi đọc qua qua suất bánh mỳ khô và chiêu giọng bằng nước nhân trần loãng. Họ hiền lành hay cười mủm mỉm và rất thích lân la nói chuyện làm quen. Nhiều năm trước bọn dở hơi thường là bọn say mê văn thơ, giờ đây nền kinh tế mở nó lây lan sang bọn làm Toán, làm Lý, làm Computer, làm Ngoại ngữ. Hình như có hợp đồng không thành văn là hàng năm thư viện giao cho trại tâm thần Châu Quỳ từ tám đến mười người. Kế hoạch này dễ dàng được thực hiện và luôn luôn vượt mức. Những người đọc sách nhiều trở nên lẩn thẩn là điều dễ hiểu. Tôi không phải nhà tâm lý học, tôi giải thích theo kiểu của tôi. Kiến thức giống như rượu. Có người uống được một chén, có người uống được ba chén thậm chí có người tu được hàng lít. Say hay không say tuỳ thể tạng nói khác đi là ân sủng của Chúa. Vì thế có người cũng chỉ nên đọc một cuốn hoặc ba cuốn. Quá ngưỡng là loạn, có cố cũng không thể nổi. Nát chữ hư hỏng hơn nát rượu. Cụ Trang mặt sát những kẻ sùng bái chữ. Một người mê sách và hay khuyên đọc sách như Mạnh Tử cuối cùng cũng phải nói không sách thì hơn. Khi khen một đứa bé ngoan người ta hay khen là nó chịu khó đọc. Nghe thế tạm được. Nhưng khen một thằng người lớn cũng như vậy, đa phần là hàm ý xỏ xiên. Bọn lỗ mỗ chữ nghĩa hơi dư tiền là nghĩ sắm một tủ sách. Hạ cám thượng vàng. Trinh thám kiếm hiệp đè đầu Bách gia chư tử. Xộc xệch triết học lẫn lộn với ngăn nắp văn chương. Phúc cho nhà nào coi tủ sách là đồ trang trí. Tôi tán thành ý tưởng đem sách về bầy biện để tăng phần sang trọng nội thất. Nếu không vậy các Nhà xuất bản cố cải tiến mẫu mã mầu mè vỏ bìa để làm gì. Tôi đi lang thang và thật sự không muốn về nhà. Người tôi lấp lửng một sự loay hoay của bẩy năm về trước. Bẩy năm trước tôi mò mẫm đi tìm công danh sự nghiệp. Giờ đây, tôi vớt vát đi tìm tình yêu. Có lẽ suốt đời tôi phải lê lết vác cây thập giá thất bại. Lạy Chúa, xin Người đừng chọn con là vậy.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
