SÀI GÒN, một mùa hè 2010

SÀI GÒN, một mùa hè 2010

Anthony DUCOUTUMANY

Nguyễn Bảo Hưng dịch Việt Ta quen dùng thành ngữ " con tạo xoay vần " để nói rằng không có gì ở đời là bất biến, rằng vạn vật đều phải thay đổi, phải tiến hóa, phải biến đổi. Vậy thì dù là lục địa, xứ sở, đô thị hay dân cư cũng thế thôi. Ngay tự khởi thủy, thế giới cũng đã biến hóa, và Á Châu cũng không thoát khỏi qui luật này. Trái lại : chính nó mới là lục địa tiến hóa nhiều nhất trong mấy thập niên qua và đã làm thay đổi trật tự thế giới.
Việt Nam, con rồng nhỏ bé của vùng trời Thái Bình Dương, có lẽ là xứ sở biến đổi mau lẹ nhất, cũng như Trung quốc lân bang hùng mạnh của nó ở phương bắc.
Bước vào niên kỷ 2000, một số người còn xếp Việt Nam vào hàng quốc gia thuộc loại " thế giới thứ ba ", nhưng sang tới năm 2010, Việt Nam lại chính là xứ sở thu hút được vốn trực tiếp đầu tư nước ngoài lớn nhất , theo chỉ số FDI của viện thống kê Forbes. Mai mốt, nếu bạn có ý làm một " tua " viếng xứ này bạn nên chờ đợi bắt gặp những ngỡ ngàng lớn nhất.
Tại miền Bắc, xưa kia gọi lã xứ Tonkin, thủ đô Hà Nội đang rầm rộ chuẩn bị lễ hội kỷ niệm 1000 năm thành lập Thăng Long (Rồng bay lên) mà người có công tạo dựng là vua Lý Thái Tổ. Và năm du lịch toàn quốc 2010 với chủ đề " Thăng long-Hà Nội, hội nguồn niên kỷ " gồm chín chương trình lễ hội và ba mươi sinh hoạt du lịch và văn hóa như " Người Hà Nội đón tiếp bạn bè ", " Năm du lịch xanh ", " Đại hội món ngon Hà Nội ", " Đại hội phố phường nở hoa ", " Đồ gốm Bát tràng - xưa và nay ", và còn nhiều sinh hoạt khác nữa.
Tại miền Trung, với cái tên An Nam xưa hay " Đất Nam an bình ", cố đô Huế, mặc dù hãy còn ngái ngủ, cũng đã có nhiều nỗ lực canh tân cải biến để tham dự vào sự vươn lên của con rồng Việt Nam nhỏ bé.
Nhưng chính miền Nam, cựu Cochinchine, với vùng đô thị Sài Gòn- TP Hồ Chí Minh, mới là đầu tầu cho cuộc phát triển khổng lồ của toàn bộ đát nước Việt Nam.
Từ phi trường quốc tế Tân Sơn Nhất nơi bạn vừa đáp xuống, và trong chiếc taxi đưa bạn về khách sạn, hẳn bạn đã nhận ngay ra là đoạn đường Nguyễn văn Trỗi-Nam Kỳ Khởi Nghĩa tức Công Lý trước đây, đã được mở tộng hầu như gấp đôi so với lần bạn về thăm vừa rồi. Những người đi xe gắn máy đều đội mũ an toàn và, ồ, phép lạ nào đây! tất cả đều ngừng lại khi có đèn đỏ. Chỉ cần ngước mắt chút xíu, là bạn thấy ngay cái được coi như biểu tượng mới của thành phố, một thứ tháp Eiffel của Sài Gòn. tòa nhà tháp Bitexco Financial Tower. Dù đi tới trung tâm thành phố bằng bất cứ hướng nào, không ai là không nhìn thấy tòa nhà tháp Bitexco Financial Tour cao 300 mét bên bờ sông Sài Gòn, trước cửa nhà hàng Như Lan chuyên làm món ăn mua mang vê và được giới thực khách sành điệu biết đến nhiều nhất. Tòa nhà tháp tối tân này còn có cả một bãi đáp trực thăng, một độc quyền mà các nhà kinh doanh hẳn sẽ đánh giá cao bởi vì về mặt nạn kẹt xe, Sài Gòn không thua gì Bangkok cả. Tòa tháp BFT, khánh thành vào tháng 10 tới, sẽ hạ bệ tòa nhà tháp được coi là cao nhất Sài Gòn tới giờ, tháp Prudential Saigon Trader gần Sở Thú, chỉ cao có 145 mét so với 300 mét của tòa nhà BFT. Xin lỗi tí, đàn em muốn qua mặt cái rụp !
Nhưng mai mốt nếu bạn trở lại đây bạn sẽ thấy là " Tháp Eiffel "Bitexco không còn là tòa cao tấng duy nhất của Sài Gòn : ngay trước chợ Bến Thành, một trong những biểu tượng của Sài Gòn, sẽ mọc lên một cặp tháp đôi và, chính vì vậy, mới được đặt tên là Bến Thành Twin Towers cao " sơ sơ " 200 mét thôi. Chúng do chính hăng Bitexco Land nhận thầu và công trình xây cất sẽ bắt đầu tháng tám 2010 và dự trù hoàn tất vào năm 2012. Sài Gòn, rồi cũng như Shanghai, Hongkong hay Pékin..., sẽ lổn nhổn những tòa nhà chọc trời.
Nếu bạn có ý làm một vòng thăm Chợ Lớn, khu phố Tàu của Sài Gòn, có nhiều khả năng là chiếc taxi sẽ lấy cái trục Đông Tây vừa hoàn tất, " Đại Lộ Đông Tây ", nhằm giúp bạn khỏi bị chết cứng vì nạn kẹt xe không sao tránh được nếu đi theo những con đường khác. Phải chờ tới khoảng 2015-2020 khi các tuyến Métro được khánh thành mới mong giải tỏa được nạn kẹt xe này. Đại Lộ Đông Tây, cũng như con đường dành riêng cho xe hơi dọc theo sông Seine ở Paris, chạy dài theo con kinh Bén Nghé nối liền trung tâm Chợ Lớn với trung tâm Sài Gòn và chạy dưới chân mấy cây cầu mới được tái thiết và hiện đại hóa : trước hết là cây cầu Chữ Y nổi tiếng nhờ bộ phim " Một người Mỹ trầm lặng " phỏng theo cuốn truyện cùng tên mà tác giả GRAHAM Greene bị lối sống Việt thu hút đến độ chỉ chút xíu là xin vô đạo Cao Đài. Kế đến là cây cầu Nguyễn văn Cừ thuộc khu phố Nancy trước đây, nay là khu phố Cầu Ông Lãnh. Đây là cây cầu đưa ta tới các khu phố " sang " ở phía nam : khu phố 7 và Phù Mỹ Hưng là nơi tọa lạc Bệnh Viện Pháp-Việt. Tiếp nữa là cây cầu Calmette đẹp đẽ mới xây đưa ta tới khu phố 4 (tức quận Tư hay Khánh Hội cũ) là nơi nay chỉ tiếp nhận những thành phần dư giả thay vì giới lao động bình dân khiến ta phải sửng sốt vì sự thay đổi bộ mặt xã hội đột ngột của nó... Chặng chót của con lộ dọc theo bờ sông này là Ngân Hàng Quốc Gia và con đường hầm dẫn tới bán đảo Thủ Thiêm là nơi được dự trù sẽ trở thành trung tâm mới của thành phố để giải tỏa cho trung tâm cũ. Thế là dự án được hoạch định trong những năm 60 của thế kỷ trước sẽ được hình thành.
Và giờ đây bạn đã ở dưới chân " Tháp Eiffel Saigon " tức tòa nhà chọc trời Bitexco Financial cao 300 mét tôi đã nói ở trên.

Nếu từ đỉnh tòa nhà cao chót vót làm ta phát chóng mặt này để xuống hòa đồng với sinh hoạt hè phố, bạn sẽ tự hỏi : " Thế còn những người bán hàng rong hèn mọn, những người phu xích lô, tất cả những khuôn mặt đặc thù đem lại duyên dáng cho nếp sống Sài Gòn trước đây, họ đâu rồi? ". Những xích lô đạp nay hầu như đã biến mất do ý muốn của nhà cầm quyền vì cho rằng, chẳng biết đúng hay sai, chúng là tàn dư của hiện tượng chậm tiến hay của chủ nghĩa thực dân. Người ta đã bù cho họ một số tiền để mua chiếc xe Honda rồi tới tăng cường đội ngũ chạy " xe ôm " ngồi đợi ở các góc phố và ra dấu với bạn với hi vọng kiếm được một cuốc xe. Thỉnh thoảng trên đường phố ta cũng bắt gặp, đó đây - nhưng liệu còn bao lâu nữa ?- một vài người bán rong thường xuyên bị cảnh sát rượt bắt vì muốn xua đuổi họ ra khỏi phố phường. Vả lại những vỉa hè nay cũng không còn huyên náo như những lần bạn tới trước đây, khi mà bạn phải len lỏi giữa những gánh hàng rong bày la liệt và những xe gắn máy dựng vô tổ chức. Giờ đây chúng được dựng dọc theo bờ tường thẳng hàng ngay lối, bên này lằn ranh trắng vạch chính giữa vỉa hè. Chủ xe nào vi phạm sẽ bị phạt thẳng cánh 120000 đồng. Thêm vào đó, nhà nước bây giờ có vẻ cũng muốn khuyến khích khách bộ hành đi vào những khoang đường có kẻ dấu dành cho người đi bộ. Với giá rao phạt 80000 đồng cho những ai vi phạm, họ hi vọng sẽ đem lại kết quả.

Nhưng nếu ta đã biết người dân Việt vốn mắc bịnh dị ứng với các qui định thì ta có thê tin rằng điều này khó mà thực hiện. Cho dù bạn có ưa thích lối sống " xưa " của người Việt, cũng có lúc bạn phải bực mình vì cứ phải mặc cả khi định chọn một món đồ ưa thích. Khi đã mua rồi với giá mà bạn cho là phải chăng, về nhà bạn mới được bạn bè Việt cho biết là bạn đã phải trả đắt gấp ba lần giá họ có thể mua. " Được rồi, bạn tự nhủ, lần sau ta sẽ vào một siêu thị, ở đấy mọi thứ đều ghi rõ giá cả như ở Tây phương ". Một số Việt kiều hay du khách cũng đã làm vậy, thí dụ như tới mua đồ tại Thương xá Tax tức Galeries Charner cũ. Còn như nếu họ trú ngụ tại các khu phố sang phía nam như Phú Mỹ Hưng hay Quận 7, họ có thể tới mua sắm tại Lotte Mart, một khu đại siêu thị Hàn quốc với các gian hàng cửa tiệm làm ta có cảm giác không hề lạc lõng vì đại siêu thị Lotte Mart không thua gì các đại siêu thị Carrefour, Auchan, Champion, Casino... với bảng hiệu ta thường thấy lấp ló ở ven đô các khu đô thị. Đây là dại siêu thi lớn nhất và duy nhất trong nước tới nay. Nhưng giờ đã thay đổi : kể từ ngày 1 tháng bảy 2010 một Lotte Mart thứ hai được khánh thành tại khu EverRich Phú Thọ tức Trường đua Phú Thọ cũ, đối diện với cư xá Lyautey mà một số bạn hẳn cũng có biết.
Chúng ta vẫn biết rằng các du khách ưa chuộng xa hoa thường chọn tới nghỉ mát tại Cannes hay Monaco, đảo Les Bahamas hay miền Bavière hơn là Việt Nam. Nhưng nếu có ai đó trong bọn họ, do tình cờ nào đó, đặt chân tới Viêt Nam thì tại đường Catinat tức Tự Do cũ và nay là Đồng Khởi đã có Vincom Center vừa khánh thành được vài tuần để phục vụ họ. Đây là một trung tâm thương mại đầy cao vọng gồm 27 tầng với 3 tầng hầm và 250 cửa tiệm chuyên bán các mặt hàng xa xỉ. Sao ! Anh vừa nhắc tới Singapore đấy à ?
Vậy thì Việt Nam, xứ sở thuộc Thế giới thứ ba hay đát nước đang mở mang ? Có thể nói hầu như đã phát triển, chỉ cần gắng thêm chút xíu nữa thôi... Con rồng nhỏ bé Thái Bình Dương vậy là nay đã mọc vây cánh rồi, và nếu bạn đến chứng kiến tại chỗ sẽ còn nhiều ngạc nhiên dành cho bạn. Như lời của một nhà báo nước ngoài : " Sài Gòn là thành phố ở đó người ta có thể chết vì đủ mọi thứ chuyện... ngoại trừ vì buồn nản ! "

(Nguyễn Bảo Hưng dịch theo Anthony Ducoutumany)

---

SAIGON, un été 2010 Anthony DUCOUTUMANY

Nous entendons souvent l'expression " la roue tourne ", lorsque l'on veut signifier que rien n'est immuable, tout change, tout évolue, tout se transforme, et il en va de même des continents, des pays, des villes et des peuples. Depuis le début des temps, le monde se métamorphose, et l'Asie ne fait pas exception, bien au contraire : c'est ce continent qui a le plus évolué depuis ces dernières décennies, changeant du même coup l'ancien équilibre du monde.
Le Vietnam, notre petit dragon de la sphère du Pacifique, est peut être le pays qui se transforme le plus rapidement, à l'instar de son puissant voisin du nord, la Chine.
Au début du millénaire, certains le classaient peut-être encore dans les pays dits du " Tiers monde ", mais en 2010, c'est lui qui attire le plus grand montant des investissements directs de l'étranger, les fameux FDI selon l'indice Forbes. Si vous avez l'intention d'y faire un petit séjour prochainement et si vous n'y êtes pas allé depuis longtemps, vous pouvez vous préparer à un grand nombre de surprises.
Au nord du pays, anciennement Tonkin, Hanoi la capitale fête cette année de façon grandiose l'anniversaire du millénaire de sa fondation en 1010, par le roi Lý thái Tổ, sous le nom de Thăng Long (dragon ascendant), et l'année touristique nationale de 2010, ayant pour thème " Thăng Long-Hanoi, confluent millénaire " comprend neuf programmes et trente activités touristiques et culturelles comme " Les Hanoïens reçoivent chez eux les amis ", " L'année touristique verte ", le Festival culinaire de Hanoi, le Festival des rues florales, l'exposition " les Céramiques de Bát Tràng - tradition et présent ", et bien d'autres festivités encore.
Dans le centre du pays, ex Annam le " sud pacifié " Huế l'ancienne capitale impériale, bien que passablement assoupie, passe aussi par son lot de métamorphoses pour se moderniser, participant à sa façon à l'éclosion du petit dragon vietnamien.
Mais c’est au sud du pays , l’ancienne Cochinchine, où nous trouvons la mégapole Saigon - Hồ chí Minh Ville qui est la vraie locomotive du formidable développement vietnamien, entrainant derrière elle la totalité du pays.
Depuis l'aéroport international de Tân sơn Nhất où vous aurez atterri, et dans le taxi vous emmenant à votre hôtel, vous remarquez déjà que la rue Nguyễn văn Trổi - Nam Kỳ Khởi Nghĩa ex Công Lý, a été bien élargie depuis votre dernière arrivée ici, doublant pratiquement sa largeur. Les motocyclistes portent tous un casque, et ô miracle, s'arrêtent bien aux feux rouges ! Si vous levez un peu les yeux, vous ne pouvez pas manquer de voir le nouveau symbole de la ville, sa tour Eiffel en quelque sorte. De quelque direction que l'on arrive vers le centre-ville, on ne peut pas ne pas remarquer cette tour de 300m, la Bitexco Financial Tower, sur le bord de la rivière de Saigon, devant Như Lan, le traiteur le plus connu de Saigon, pour vous les gourmets -gourmands. Cette tour ultra moderne dispose même d'un héliport, son exclusivité, que les hommes d'affaires pressés apprécieront, car Saigon n'a rien à envier à Bangkok concernant les embouteillages. La BFT sera inaugurée en octobre, détrônant ainsi l'ancienne plus haute tour de Saigon, la Prudential Saigon Trade Center près du Jardin Botanique, seulement 145m contre ses 300m, excusez du peu !
Mais si vous venez plus tard, la Bitexco " Tour Eiffel " ne sera plus seule dans les hauteurs saïgonnaises : juste devant le marché central, un des symboles de la ville, vont se dresser des tours jumelles baptisées justement Bến Thành Twin Towers, s’élevant " seulement " à 200m. Elles seront construites par la même entreprise Bitexco Land, les travaux commenceront en août de cette année 2010 et sont censés finir en 2012. La ville de Saigon va devenir comme Shanghai, Hongkong ou Beijing...hérissée de gratte-ciels.
S’il vous prenait l’envie d’aller faire un tour à Cholon la ville chinoise de Saigon, il est probable que votre taxi empruntera le tout nouvel axe Est Ouest, " Dai Lo Dong Tay " pour gagner du temps en contournant les embouteillages quasi inévitables, en attendant que les lignes de Métro prévues à l’horizon 2015 - 2020 soient mises en service. Cette voie sur berge à la parisienne longe les arroyos Kinh Bén Nghé et ex Arroyo Chinois, joignant le centre de Cholon au centre ville saigonnais,
passant aux pieds de nouveaux ponts récemment reconstruits et modernisés : le fameux Càu Chữ Y soit pont en Y, rendu célèbre par le film " Un Américain tranquille " , d’après le roman de Graham Greene, grand amoureux du Vietnam, à tel point qu’il a failli embrasser la religion Cao Daiste, ensuite le pont Nguyễn văn Cừ dans le quartier dit de Nancy, celui de Cầu Ông Lãnh après, qui mène vers les nouveaux " beaux " quartiers du sud, les Quartiers 7 et Phú Mỹ Hưng où vous trouvez l'Hopital Franco Vietnamien, pour passer au pied du nouveau joli pont Càu Calmette menant vers le Quartier 4 Quận Tư ex Khánh Hội qui a subi une transformation sociologique inouie en accueillant maintenant une tranche très aisée aux revenus confortables plutot que les classes modestes qui y logeaient auparavant....Cette voie sur berge de 6 files de voitures débouche pour finir vers la Banque Nationale, et l’entrée du tunnel menant à la presqu'ile de Thủ Thiêm, nouveau centre ville prévu pour décongestionner l’ancien, réalisant ainsi enfin le projet formé depuis les années soixante !
Vous débouchez donc au pied de la " Tour Eiffel " saigonnaise dont je vous entretenais au début, vous savez, la Bitexco Financial avec ses 300m...
Si de ces hauteurs vertigineuses, nous redescendons sur terre à hauteur humaine, vous vous direz : " Et les petits commerçants ambulants, les cyclos, toutes ces particularités qui donnaient son charme à la vie saïgonnaise ? ". Les cyclo-pousse ont presque tous disparu de la circulation, poussés vers la sortie par les autorités, qui y voient à tort ou à raison, un vestige de sous développement ou de colonialisme. On leur a donné un pécule pour s'acheter une petite Honda, et ils vont grossir le peloton des " xe ôm " (motos-taxis), qui vous hèlent aux carrefours, dans l'espoir d'une hypothétique course. L'on peut encore voir de ci de là - mais pour combien de temps encore ? - quelques vendeurs ambulants dans les rues, mais ils s'exposent aux rafles de la police qui veut les chasser des trottoirs. D'ailleurs ces trottoirs sont nettement moins pagailleux que lors de votre dernière venue, où l'on pouvait à peine se frayer un chemin à pied entre les étals des marchands et les motos garées n'importe comment. Maintenant elles sont bien alignées contre les murs, en deçà d'une grande ligne blanche peinte au milieu du trottoir. Les contrevenants s'exposent à une amende vraiment appliquée de 120 000 đồng ! D'ailleurs, maintenant les autorités essaient même d'inciter les piétons....à traverser dans les passages prévus à cet effet! Sous peine d'amende bien sûr de 80 000 đồng, l'on n'obtient de résultats qu'en s'attaquant au portefeuille...
Quand on connait le caractère vietnamien plutôt allergique aux réglementations, l'on se dit que cela va être difficile à appliquer!
Même si vous aimez la vie Viet " à l'ancienne ", vous avez dû être agacé plus d'une fois de devoir marchander l'article qui vous intéresse. Une fois votre achat fait à un prix que vous pensez acceptable, vos amis viets, à votre retour, vous apprennent que vous avez payé trois fois le prix qu’eux auraient réglé ! Là, vous vous dîtes : " la prochaine fois, je vais dans un supermarché où tous les prix sont clairement indiqués, comme en Occident ". Certains Việt kiều (Vietnamiens de l’étranger) ou touristes le font vraiment d'ailleurs, par exemple à Tax ex Galeries Charner. Ou, s'ils habitent les nouveaux quartiers chic au sud vers Phú Mỹ Hưng ou Quận 7, ils vont effectuer leurs achats au Lotte Mart, supermarché coréen avec galerie marchande - rien à envier aux Carrefour, Auchan, Champion, Casino...qui ornent nos périphéries - où les clients ne sont pas vraiment dépaysés. Cette grande surface était la plus grande du pays, et la seule jusqu'à aujourd'hui. Mais tout change : le 1er juillet 2010, le deuxième Lotte Mart vient d'ouvrir, situé à EverRich Phú Thọ, à la place de l'ancien hippodrome, en face de l'ancienne Cité Lyautey que certains auront connue...
Alors Vietnam, pays du Tiers Monde ou pays émergent ? Presque tout à fait émergé alors, il s'en faut de peu...Le petit dragon du Pacifique a pris des forces, et si vous venez sur place vous en rendre compte par vous-même, vous ne serez pas au bout de vos surprises.
Comme l'avait écrit un journaliste étranger : " Saigon est la ville où l'on peut mourir de tout....sauf d'ennui ! ".

Anthony DUCOUTUMANY

---

[ Trở Về ]